«Tα εγκλήματα του κ. Μπέρναρντ Μέιντοφ είναι ιδιαίτερα ειδεχθή. Δεν πρέπει να υπάρξει καμία επιείκεια». Αυτό αποφάνθηκε ο δικαστής κ. Ντένι Τσιν για τον εγκέφαλο της πυραμίδας των 65 δισ. δολαρίων τον οποίο το δικαστήριο καταδίκασε σε κάθειρξη 150 ετών.

Αυτή η παραδειγματική ποινή ικανοποίησε σε γενικές γραμμές τα θύματά του, πολλά εκ των οποίων έχασαν την περιουσία τους και ζουν πλέον με την κρατική βοήθεια. Η σύλληψη και η καταδίκη του κ. Μέιντοφ βάζουν τέλος σε μια ιστορία κατά την οποία ο πρώην πρόεδρος του χρηματιστηρίου Nasdaq και αξιόπιστος διαχειριστής αναγκάστηκε να φανερώσει το αληθινό πρόσωπο του διαβόητου επενδυτή - συμβόλου της απληστίας της Wall Street.

Ο κ. Μέιντοφ είναι βέβαια η ηχηρή περίπτωση που δείχνει το σαθρό οικοδόμημα που είχε στηθεί τα προηγούμενα χρόνια στις μεγάλες χρηματαγορές της Δύσης. Όμως, δεν είναι ο μόνος. Χιλιάδες άλλες απατεώνων με... λευκά κολάρα βρίσκονται στα συρτάρια των διωκτικών αρχών. Πολλές από αυτές μάλιστα θα μπορούσαν να αποτελέσουν εξαιρετικό υλικό για κάποιον ευφάνταστο σεναριογράφο του Χόλιγουντ.

Έχουν φαντασία...

Στις ΗΠΑ υπολογίζεται ότι εκκρεμούν περίπου 3.500 εντάλματα σύλληψης ατόμων που εξαπάτησαν τους επενδυτές-πελάτες τους και τώρα ίσως βρίσκονται κρυμμένοι σε κάποιον εξωτερικό «παράδεισο». Και ο αριθμός τους είναι μικρός αν αναλογιστούμε ότι μόνο πέρυσι οι αμερικανικές αρχές συνέλαβαν περίπου 110.000 καταζητουμένους για σχετικά οικονομικά εγκλήματα. Για πολλούς από αυτούς οι διωκτικές αρχές αναγκάστηκαν να διακόψουν τον... θρήνο των οικογενειών τους, αφού δεν «τσίμπησαν» στον θάνατό τους.

Χαρακτηριστική περίπτωση, όπως αναφέρει το ειδησεογραφικό πρακτορείο Bloomberg, είναι του κ. Σαμ Ίσραελ. Είχε καταδικαστεί για τη δημιουργία πυραμίδας ύψους 400 εκατ. δολαρίων. Και ενώ όφειλε να παρουσιαστεί στις Αρχές της Μασαχουσέτης για να φορέσει την ασπρόμαυρη ριγωτή στολή του φυλακισμένου, εκείνος... αυτοκτόνησε. Ή, ακόμα... καλύτερα, έκανε πως αυτοκτόνησε, αφήνοντας ένα σχετικό σημείωμα στο έρημο αυτοκίνητό του πάνω σε μια γέφυρα της Νέας Υόρκης.

Μάλλον κακό σενάριο. Έτσι, αφού οι διωκτικές αρχές πίεσαν τα μέλη της οικογενείας του (μέθοδος γνωστή ακόμη και στο νοτιοανατολικό άκρο της Ευρώπης) κατάφεραν ο κ. Σαμ Ίσραελ σε τρεις εβδομάδες να βρεθεί ενώπιον του διευθυντή της φυλακής της Μασαχουσέτης.

Μεγάλες απάτες βάρυναν επίσης τον 38χρονο πρόεδρο επενδυτικής εταιρείας κ. Μάρκους Σρένκερ. Για να ξεχάσει τα κρίματά του ένα ηλιόλουστο πρωινό πήρε το αεροπλάνο του για μία βόλτα στους αμερικανικούς αιθέρες. Και τότε ο «άτυχος» πιλότος διαπιστώνει βλάβη, εκπέμπει σήμα κινδύνου και εγκαταλείπει το αεροσκάφος με αλεξίπτωτο. Έκτοτε αγνοείται η τύχη του. Βέβαια, ούτε οι Αρχές ούτε και η ασφαλιστική εταιρεία πίστεψαν στο δυστύχημα. Τώρα, το όνομά του βρίσκεται στη λίστα των 3.500 καταζητουμένων, ενώ ο ίδιος ίσως να απολαμβάνει τα πλούτη του σε κάποιον επίγειο παράδεισο, φορολογικό ή όχι.

Πού πάνε

Συνήθως, οι διωκόμενοι για οικονομικά εγκλήματα επιλέγουν χώρες που είτε δεν έχουν συνάψει συμφωνίες έκδοσης κρατουμένων με τις ΗΠΑ είτε των οποίων ο ποινικός κώδικας δεν περιλαμβάνει τέτοιου είδους οικονομικά εγκλήματα. Είναι εκείνοι που κατόρθωσαν να διαφύγουν από τις Αρχές της χώρας τους, φροντίζοντας να πάρουν μαζί τους σοβαρό μέρος των περιουσιακών τους στοιχείων.

Βέβαια, οι ψυχολόγοι αποφαίνονται ότι οι οικονομικοί εγκληματίες δεν έχουν υπολογίσει τις συνέπειες των πράξεών τους (όπως πιθανότατα ένας σεσημασμένος εγκληματίας του κοινού ποινικού δικαίου), με αποτέλεσμα όταν γίνει αντιληπτή η πράξη τους να τα θαλασσώνουν. Η πράξη όμως δείχνει ότι υπάρχουν πολλοί που διαψεύδουν την ψυχολογική αυτή προσέγγιση...


Έως 1,5 τρισ. δολάρια των κρατικών πακέτων θα πάει σε "μίζες"!

Εως και 1,5 τρισ. δολάρια από τα κρατικά κεφάλαια που δόθηκαν παγκοσμίως από τις κυβερνήσεις για την ανάκαμψη των εθνικών οικονομιών εκτιμάται ότι θα καταλήξει σε «μίζες». Οι προμήθειες συμβολαίων σχεδόν τριπλασιάζονται σε συνθήκες κρίσης, αφού τα λαγωνικά μυρίζουν ψητό και γνωρίζουν καλά τις μεθόδους για να αποκτήσουν πρόσβαση.

Ειδικότερα, στις ΗΠΑ μία από τις καλύτερες λείες είναι το πρόγραμμα της κυβέρνησης Ομπάμα για τις υποδομές, στο οποίο περιλαμβάνονται η ανακαίνιση κτιρίων, η βελτίωση αυτοκινητοδρόμων, η κατασκευή σχολείων κ.λπ. Αυτό είναι ύψους 550 δισ. δολαρίων για τα οποία θα κονταροχτυπηθούν εταιρείες που θέλουν να αναλάβουν τα συμβόλαια, αξιωματούχοι οι οποίοι θα επιβλέπουν τις συμφωνίες, διαμεσολαβητές αλλά και πολιτικοί. Πρόκειται για έναν κύκλο επιχειρήσεων που γνωρίζουν πολύ καλά τις μεθόδους του λαδώματος των κατάλληλων ατόμων ώστε να πάρουν τελικά τις δουλειές.

Ο διεθνής οργανισμός καταπολέμησης της διαφθοράς Transparency International σε πρόσφατη αναφορά του θεωρεί δεδομένο ότι ένα μεγάλο ποσό των κρατικών κεφαλαίων μπορεί να καταλήξει στις τσέπες των επιτήδειων. Συγκεκριμένα, ο οργανισμός αναφέρει πως συνήθως οι προμήθειες συμβολαίων αποτελούν το 10% της τελικής τιμής του διαγωνισμού. Όμως, σε κρίσιμες οικονομικές συνθήκες, όπως οι σημερινές, το μερίδιό τους μπορεί να αυξηθεί στο 30%. Το ποσοστό αυτό αποτελεί κέρδη από δωροδοκίες και από παράνομες προμήθειες και είναι χρήματα τα οποία θα χαθούν από τις επαναλήψεις των άγονων διαγωνισμών ή θα δοθούν για την επίσπευση των διοικητικών διαδικασιών κ.λπ.

Μάλιστα, είναι ενδεικτικό ότι ο επικεφαλής της Διεθνούς Διαφάνειας κ. Κόμπους ντε Σβαρτ κάλεσε τις κυβερνήσεις να βάλουν την καταπολέμηση της δωροδοκίας στο κέντρο της πολιτικής τους δράσης, δηλώνοντας χαρακτηριστικά ότι «η ανάγκη είναι τώρα πιο επιτακτική από ποτέ, γιατί λόγω της οικονομικής ύφεσης οι επιχειρήσεις δέχονται πιέσεις για να κλείσουν συμβόλαια».

Ο ανταγωνισμός των αναδόχων είναι σκληρός στις ανεπτυγμένες οικονομίες, όπου τα οικονομικά πακέτα είναι πολύ μεγάλα. Όμως, οι κυβερνήσεις των συγκεκριμένων αγορών έχουν υιοθετήσει κανόνες κατά της διαφθοράς. Ειδικότερα, η Διεθνής Διαφάνεια αναφέρει ότι η σύμβαση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) κατά της διαφθοράς εφαρμόζεται αποτελεσματικά στις ΗΠΑ, στη Γερμανία, στην Ελβετία και στη Νορβηγία και κρίνει ότι η εφαρμογή της είναι έστω ικανοποιητική στις χώρες Βρετανία, Γαλλία, Ιταλία, Ιαπωνία, Ισπανία, Σουηδία, Ολλανδία, Βέλγιο, Δανία, Φινλανδία και Κορέα.

Αντίθετα, στις τελευταίες θέσεις της σχετικής κατάταξης βρίσκονται κράτη όπως Βραζιλία, Αργεντινή, Αυστραλία, Βουλγαρία, Χιλή, Εσθονία, Ουγγαρία, Ιρλανδία, Ισραήλ, Μεξικό, Νέα Ζηλανδία, Πολωνία, Νότιος Αφρική και Τουρκία (μεταξύ αυτών και η Ελλάδα).

**Αναδημοσίευση από το 590ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας "ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ", 10-14 Ιουλίου 2009