Εναν χρόνο μετά το ιστορικό ρεκόρ της τιμής του πετρελαίου στα 147 δολάρια πέρυσι τον Ιούλιο οι πετρελαϊκές εταιρείες και οι πετρελαιοπαραγωγοί περιμένουν ικανοποιητική άνοδο της τιμής για να αρχίσουν τις επενδύσεις σε νέα κοιτάσματα.

Αυτή η επιλογή όμως εκτιμάται ότι βοηθά την τιμή να ανέβει σε επίπεδα πάνω από τα 100 δολάρια. Ήδη, το θέμα θα εξεταστεί στη σύνοδο κορυφής των 7 βιομηχανικών κρατών μαζί με τη Ρωσία (G8) που θα συγκληθεί τον Ιούλιο. Εκεί η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας (IEA), η οποία χρηματοδοτείται από τις 28 χώρες με τη μεγαλύτερη ενεργειακή κατανάλωση παγκοσμίως, αναμένεται να κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου για την τακτική κυρίως των εταιρειών σε ό,τι αφορά το σκέλος της εξόρυξης.

Ειδικότερα, οι πετρελαιοπαραγωγοί χώρες έχουν πληγεί από την πτώση της τιμής (από τα 147 δολάρια στα μέσα του 2008 έφτασε στα 30 δολάρια τον περασμένο Φεβρουάριο). Βέβαια, η εικόνα στις ισχυρές οικονομίες βελτιώνεται και αυτό προκύπτει και από τις προβλέψεις της IEA, η οποία στα τέλη Μαΐου πρόβλεπε μείωση της παγκόσμιας ζήτησης στα 2,56 εκατ. δολάρια ημερησίως, ενώ προ ημερών άλλαξε την εκτίμησή της κάνοντας λόγο για αυξημένη ζήτηση φέτος κατά 120.000 βαρέλια, στα 83,3 εκατ. βαρέλια ημερησίως.

Από την άλλη όμως, οι ανεπτυγμένες χώρες έχουν αυξήσει τα αποθέματά τους στο ισοδύναμο των 62,4 ημερών, που είναι το υψηλότερο από το 1993. Ενδεικτικά, τα αποθέματα των ΗΠΑ είναι κατά 19% υψηλότερα σε σύγκριση με πέρυσι. Έτσι θεωρείται ότι με την τρέχουσα ζήτηση φέτος οι πετρελαιοπαραγωγοί θα έχουν μειωμένα έσοδα σε ποσοστό 55% σε σχέση με το 2008.

--- Ανησυχούν οι εταιρείες

Η ίδια ανησυχία για τα κέρδη υπάρχει και στις ισχυρές εταιρείες του κλάδου, οι οποίες πάντως εν μέσω κρίσης κατάφεραν να βγουν με τις λιγότερες απώλειες, αφού είχαν αντλήσει τεράστια ποσά κατά την περίοδο της διεθνούς οικονομικής άνθησης και λόγω της εκρηκτικής ανόδου της τιμής του πετρελαίου.

Παρότι όμως ο πετρελαϊκός κλάδος δεν αντιμετωπίζει προβλήματα ρευστότητας, η πτώση της τιμής του πετρελαίου προκάλεσε πάγωμα των επενδύσεων.

Συγκεκριμένα, με βάση τα στοιχεία της φετινής ετήσιας έκθεσης της British Petroleum, το 2008 τα αποθέματα αργού παγκοσμίως ανέρχονται στο 1,258 τρισ. βαρέλια. Μάλιστα, τα επιβεβαιωμένα αποθέματα μειώνονται (το 2007 ήταν 1,261 τρισ. βαρέλια) και εκτιμάται ότι καλύπτουν τις ανάγκες του πλανήτη για τα επόμενα 42 χρόνια, με αποτέλεσμα να είναι επιτακτικές οι νέες επενδύσεις σε συνδυασμό και με τη στροφή σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Όμως, η IEA αναφέρει ότι οι επενδύσεις για παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου θα συρρικνωθούν φέτος κατά 21%. Μόνο οι χώρες του ΟPEC έχουν καθυστερήσει 35 από τα 150 έργα εξόρυξης πετρελαίου που είχαν σχεδιάσει.

Παγκοσμίως, σύμφωνα με την υπηρεσία, τους τελευταίους μήνες οι εταιρείες πετρελαίου και τα επενδυτικά σχήματα που δραστηριοποιούνται στον κλάδο έχουν αναβάλει ή και έχουν ματαιώσει επενδυτικά προγράμματα αξίας 170 δισ. δολαρίων, τα οποία θα απέδιδαν 4,2 εκατ. βαρέλια ημερησίως.

Ταυτόχρονα, οι αναλυτές του κλάδου επικρίνουν τους έξι ισχυρότερους πετρελαϊκούς ομίλους παγκοσμίως, διότι εδώ και μία πενταετία για να αντικαταστήσουν τα αποθέματα που καταναλώνουν δεν προχωρούν σε νέες ανακαλύψεις, αλλά αντίθετα εξαγοράζουν μικρότερες εταιρείες.

--- Το «καλό» όριο

Για να κινηθούν οι επενδύσεις ο OPEC θεωρεί ικανοποιητικό επίπεδο της τιμής τα 75 δολάρια το βαρέλι, ενώ παράγοντες των πετρελαϊκών εταιρειών το ανεβάζουν υψηλότερα, στα 80 δολάρια. Ήδη, η τιμή καταγράφει σημαντική άνοδο, η οποία όμως αποδίδεται σε κερδοσκοπικές κινήσεις των hedge funds. Μάλιστα, παράγοντες της αγοράς αναφέρουν ότι τα επενδυτικά κεφάλαια ποντάρουν στην πτώση του πετρελαίου, ενώ κινούνται και προς τον χρυσό ο οποίος ευνοείται από την άνοδο του πληθωρισμού.

Η τιμή του πετρελαίου παρουσιάζει άνοδο περισσότερο από 50% από τις αρχές του έτους (η χαμηλότερη ήταν 33,98 δολάρια στις 12 Φεβρουαρίου του 2009), πολύ περισσότερο από το +33% της αντίστοιχης περυσινής περιόδου.
 
Και η απουσία επενδύσεων εκτιμάται ότι θα πιέσει ακόμη υψηλότερα την τιμή αφού η απόδοση των πετρελαϊκών επενδύσεων αργεί, ενώ ταυτόχρονα η διεθνής οικονομία θα ανακάμπτει και η αυξημένη ζήτηση θα αντιμετωπίσει συνθήκες περιορισμένης προσφοράς.

Ο κ. Φατίχ Μπιρόλ, κορυφαίος οικονομολόγος της IEA, αναφέρει: «Αυτό που τονίζουμε είναι ότι γύρω στο 2012 ο αντίκτυπος της μεγάλης ύφεσης στις πετρελαϊκές επενδύσεις και στην παραγωγική δυνατότητα θα μπορούσε να είναι πολύ σοβαρός». Ουσιαστικά, η σημερινή αναμονή χωρών και εταιρειών ώστε η τιμή του πετρελαίου να ξεπεράσει τα 75 - 80 δολάρια για να αρχίσουν να επενδύουν θα οδηγήσει την τιμή σε πολύ υψηλότερα επίπεδα από τα 100 δολάρια, με κερδισμένους τις ίδιες τις εταιρείες και τους πετρελαιοπαραγωγούς.


ΞΑΝΑ ΣΤΟ ΙΡΑΚ ΟΙ ΞΕΝΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ

Παρά τις αρνητικές εκτιμήσεις των επενδύσεων των εταιρειών και των πετρελαιοπαραγωγών χωρών, υπάρχουν και ενδείξεις αισιοδοξίας. Το σημαντικότερο όλων είναι ότι το Ιράκ προτίθεται ύστερα από 40 χρόνια να επιτρέψει την εκ νέου είσοδο των διεθνών πετρελαϊκών επιχειρήσεων στη χώρα, η οποία διαθέτει τα τρίτα μεγαλύτερα κοιτάσματα υδρογονανθράκων διεθνώς.

Είναι μάλιστα ενδεικτικό της αλλαγής των γεωπολιτικών συνθηκών στην περιοχή ότι η ημιαυτόνομη κουρδική περιοχή του βορείου Ιράκ στις αρχές Ιουνίου ξεκίνησε τις εξαγωγές πετρελαίου επισήμως για πρώτη φορά στην ιστορία της.

Από τα κοιτάσματα Τόουκε και Τακ Τακ εξάγονται απευθείας στη Δύση 90.000 βαρέλια ημερησίως και στα εγκαίνια βρέθηκαν παλιοί πολιτικοί εχθροί, οι οποίοι μετατράπηκαν σε (άσπονδους) φίλους για χάρη των πετρελαϊκών εσόδων και της έλευσης των ισχυρών πετρελαϊκών ομίλων στη χώρα.

Όμως, σε άλλα σημεία του πλανήτη τα πράγματα δεν είναι εύκολα για τις εταιρείες, λόγω των εντάσεων που υπάρχουν με τις κυβερνήσεις ή τις ακτιβιστικές ομάδες. Ενδεικτικά, η Chevron έχει χάσει την πρόσβασή της σε περιοχές του Αμαζονίου καθώς κατηγορείται για περιβαλλοντική καταστροφή.

Επίσης, η Royal Dutsch Shell βρίσκεται σε δικαστική διαμάχη με ακτιβιστές στη Νιγηρία για την καταστροφή του περιβάλλοντος που προκάλεσε η ίδια και οι θυγατρικές της στο Δέλτα του Νίγηρα. Η δίκη άρχισε στη Νέα Υόρκη στα μέσα Ιουνίου και η Royal Dutsch Shell κινδυνεύει με τσουχτερό πρόστιμο.

* Αναδημοσίευση από το 587ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ, 19-23 Ιουνίου 2009.