Είναι πάρα πολύ εύκολο πλέον να αγοράσει κάποιος σπίτι στις ΗΠΑ. Εάν πρόκειται για Ευρωπαίο θα χρειαστεί το λιγότερο... 400 ευρώ! Τόσο είναι περίπου το ποσό που απαιτείται με την τρέχουσα ισοτιμία ευρώ - δολαρίου, αφού υπάρχουν σπίτια που βγαίνουν στο σφυρί ακόμη και με 500 δολάρια.

Πρόκειται για αγγελία η οποία δημοσιεύτηκε για ένα σπίτι 92 τ.μ. στο Ντιτρόιτ και έκανε τον γύρο των διεθνών ειδησεογραφικών πρακτορείων αφού δείχνει την κατάσταση που επικρατεί σήμερα στις ΗΠΑ.

Μια κατάσταση που έχει δηλητηριάσει την οικονομία της υπερδύναμης, καθιστώντας ιδιαίτερα δύσκολη την ανάκαμψη, αφού θεωρείται ότι η αντιστροφή της οικονομικής επιβράδυνσης έχει βασική προϋπόθεση την ανάκαμψη στις τιμές των κατοικιών. Για τον στόχο αυτόν ο μόνος τρόπος είναι τα φθηνά στεγαστικά δάνεια.

Οι τράπεζες, όμως, υπό την πίεση των ζημιών που εγγράφουν, διατηρούν σε υψηλά επίπεδα τα επιτόκια των στεγαστικών δανείων, με αποτέλεσμα να επικρίνονται για κερδοσκοπία.

Ειδικότερα, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του ειδησεογραφικού portal cnn.com, 709 σπίτια στο Ντιτρόιτ διατίθενται προς πώληση με τίμημα κάτω από τις 3.000 δολάρια. Το ίδιο συμβαίνει με 46 πωλητήρια σπιτιών στο Κλίβελαντ, 22 στην Ινδιανάπολη και 18 στο Μίσιγκαν. Οι τιμές των κατοικιών υποχωρούν δραματικά και με βάση έρευνα της εταιρείας High Frequency Economics οι αξίες των κατοικιών σημειώνουν κάμψη με ρυθμό 380 δισ. δολαρίων κάθε μήνα.

Ενώ σύμφωνα με τις εκτιμήσεις φέτος η τιμή των κατοικιών θα μειωθεί κατά 15,5%, το 2008 η αξία των κατοικιών σημείωσε μέση πτώση 18% και η μεγαλύτερη καταγράφηκε στο Φίνιξ (32,7%). Από την Πολιτεία αυτή ο κ. Μπαράκ Ομπάμα ανακοίνωσε μέσα στην εβδομάδα ένα νέο σχέδιο για τη στήριξη των δανειοληπτών, την ίδια στιγμή που οι κατασχέσεις σπιτιών αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο.

Υπολογίζεται ότι το 2008 κατασχέθηκαν από τις τράπεζες περίπου 3.400.000 σπίτια, παρουσιάζοντας αύξηση 76% σε σύγκριση με το 2007. Η Credit Suisse έχει εκτιμήσει ότι έως το 2012 θα έχουν κατασχεθεί πάνω από 8 εκατ. σπίτια, δηλαδή το 16% των νοικοκυριών με στεγαστικά δάνεια.

Έως τώρα, με βάση τον αριθμό των κατασχέσεων, υπολογίζεται πως η αξία των σπιτιών που έχουν περιέλθει στις τράπεζες φτάνει στα 11,5 δισ. δολάρια.

--- «Θολά σημεία»

Μπροστά σε αυτήν την κατάσταση το τελευταίο πρόγραμμα της κυβέρνησης Ομπάμα επικρίνεται «για την πολύ μεγάλη αισιοδοξία του αλλά και για τα θολά του σημεία» όπως έγραψε αρθρογράφος των «Financial Times».

Συγκεκριμένα, με στόχο την αγορά κατοικίας, το πρόγραμμα προβλέπει τη διάθεση 50 δισ. δολαρίων για τον περιορισμό των κατασχέσεων κατοικιών, ενώ θα διοχετευτεί στην τραπεζική αγορά 1 τρισ. δολάρια. Αυτό το ποσό θα δοθεί υπό τη μορφή των δανείων, τα οποία θα είναι καταναλωτικά και επιχειρηματικά και θεωρείται ότι εμμέσως θα ενισχύσουν την αγορά κατοικίας.

Επίσης, η κυβέρνηση θα προχωρήσει σε αγορές τιτλοποιήσεων δανείων που έχουν την εγγύηση των κρατικών Fannie Mae και Freddie Mac, συνολικής αξίας 600 δισ. δολαρίων.

Κι όμως, εκτός από τα οικονομικά μέτρα της κυβέρνησης, πολλοί ρίχνουν το βάρος της ευθύνης στις τράπεζες, οι οποίες κρατούν τα επιτόκια υψηλά. «Δεν θα υπάρξει σταθεροποίηση του οικονομικού κλίματος εάν δεν αναχαιτιστεί η ελεύθερη πτώση των τιμών στα ακίνητα. Τα επιτόκια των στεγαστικών δανείων παίζουν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο σε αυτό το πρόβλημα».

Αυτό επισήμανε ο πρόεδρος του ινστιτούτου οικονομικής στρατηγικής στην Ουάσιγκτον, κ. Κλάιντ Πρέστοβιτς. Για του λόγου το αληθές, είναι ενδεικτικό ότι υπάρχουν στεγαστικά δάνεια τραπεζών τα οποία έχουν επιτόκιο 6%, την ίδια στιγμή που οι τράπεζες λαμβάνουν κρατικά κεφάλαια με σχεδόν μηδενικό επιτόκιο και η αμερικανική κυβέρνηση δανείζεται με δεκαετή ομόλογα έναντι 2,6%.

Ευρύτερα, το χάσμα (spread) μεταξύ των επιτοκίων στα 30ετή στεγαστικά δάνεια και των αποδόσεων στα δεκαετή ομόλογα έχει φτάσει το 2,5% έναντι του 1,7% που ίσχυε τις τελευταίες δεκαετίες, σύμφωνα με τα στοιχεία του ειδησεογραφικού πρακτορείου Bloomberg.

Η τελευταία φορά όπου υπήρξε τέτοια διαφορά ήταν το 1982, εποχή πάλι χαλάρωσης της νομισματικής πολιτικής από τη Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ, αλλά όχι ανάλογης οικονομικής κρίσης.

Ουσιαστικά, η κατάσταση αυτή υποδηλώνει διάθεση κερδοσκοπίας εκ μέρους των τραπεζών, αφού μπορούν να χορηγούν δάνεια τα οποία να μεταπωλούν στη δευτερογενή αγορά ομολόγων, κερδίζοντας 6.240 δολάρια περισσότερα σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2005, όταν η αγορά κατοικίας ήταν σε ακμή.

Με δεδομένα τα κυβερνητικά πακέτα τόνωσης της οικονομίας και τον πολύ φθηνό δανεισμό των τραπεζών στην αγορά overnight από την κεντρική τράπεζα της χώρας, στεγαστικά δάνεια της τάξης του 5% είναι προκλητικά και δεν συμβάλλουν στη σταθεροποίηση της αγοράς.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο επικεφαλής οικονομολόγος της Αμερικανικής Ένωσης Κτηματομεσιτών, κ. Λόρενς Γιανγκ, ανέφερε πως στις παρούσες οικονομικές συνθήκες τα επιτόκια θα πρέπει να κινούνται στην περιοχή του 4% το ανώτερο. Όμως, από την άλλη, οι τράπεζες δέχονται πιέσεις στην κερδοφορία τους και βλέπουν τα πράγματα υπό διαφορετικό πρίσμα.

ΑΓΟΡΑΖΟΥΝ ΜΙΣΟΤΙΜΗΣ ΓΙΑ ΝΑ ΤΑ ΜΟΣΧΟΠΟΥΛΗΣΟΥΝ

Η αγορά κατοικίας απειλείται από έναν ακόμη κερδοσκοπικό «πυρετό»: ορισμένοι ψάχνουν ευκαιρίες σπιτιών που πωλούνται μισοτιμής, με στόχο να τα μεταπουλήσουν αργότερα σε πολλαπλάσια τιμή. Μάλιστα, ενώ είναι γενικευμένη η αύξηση των απούλητων κατοικιών, σε ορισμένες περιοχές υπάρχει μείωσή τους λόγω των αγορών από κερδοσκοπικά κεφάλαια.

Οι αυστηροί όροι δανεισμού που θέτουν πλέον οι τράπεζες αποθαρρύνουν κάποιους να αγοράσουν σπίτι, για την τιμή του οποίου, άλλωστε, υπάρχει ο κίνδυνος να πέσει το επόμενο διάστημα. Στο κλίμα αυτό ορισμένοι κερδοσκόποι αγοράζουν σπίτια με τιμή στο 1/3 σε σχέση με την πραγματική τους αξία. Στόχος είναι να το νοικιάσουν στο διάστημα που διαρκεί η κρίση και όταν η κατάσταση βελτιωθεί να το πουλήσουν αποκομίζοντας πολλαπλάσιο κέρδος σε σχέση με το αρχικό τίμημα το οποίο κατέβαλαν.

Σε πρόσφατη συνέντευξή του στο πρακτορείο Bloomberg, ο βραβευμένος με Νόμπελ κ. Τζόζεφ Στίγκλιτζ προειδοποίησε ότι η εμφάνιση κερδοσκόπων σε μία αγορά που έχει καταπονηθεί από την κρίση είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη.

Κι αυτό διότι η αγορά απειλείται με δεύτερη κατάρρευση στην περίπτωση που τα κερδοσκοπικά επενδυτικά κεφάλαια αποφασίσουν να αποκομίσουν τα κέρδη τους από το σημερινό «πλιάτσικο».

* Αναδημοσίευση από το 570ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ, 20-24 Φεβρουαρίου 2009.