Tο ρευστό από τις κεντρικές τράπεζες της Ευρώπης τρέχει, τα διατραπεζικά επιτόκια -Euribor και Libor- πέφτουν. Ήρθαν στο προσκήνιο της ειδησεογραφίας λόγω της πιστωτικής κρίσης που προκάλεσε την έλλειψη ρευστότητας στις τράπεζες και δυσκόλεψε τους όρους δανεισμού.

Όμως, θεωρείται ότι πολύ σύντομα τα επιτόκια Euribor και Libor θα έχουν ισχυρούς ανταγωνιστές.

Ήδη, υπάρχει γενικευμένη δυσπιστία για τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί το σύστημα διατραπεζικών επιτοκίων, καθώς έχουν καταγραφεί περιπτώσεις -εν μέσω κρίσης- κατά τις οποίες οι τράπεζες έκαναν αλχημείες για να εμφανίσουν μειωμένο το κόστος διατραπεζικού δανεισμού, και άρα σίγουρης φερεγγυότητάς τους.

Κάτι που συμβαίνει στην περίπτωση όπου τα τραπεζικά ιδρύματα δεν έχουν προβλήματα και δανείζουν το ένα το άλλο, με ιδιαίτερη ευκολία και σε χαμηλά επιτόκια.

Αυτό βέβαια δεν συμβαίνει στην τρέχουσα περίοδο πιστωτικής κρίσης. Θεωρείται ότι οι Ευρωπαίοι θα προχωρήσουν σε αλλαγές του συστήματος μετά τη λήξη της τρέχουσας πιστωτικής κρίσης, ενώ πολλοί συνδέουν τα νέα μέτρα με την εφαρμογή, από την 1η Φεβρουαρίου 2009, των νέων μέτρων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας τα οποία οδηγούν σε μείωση, συγκριτικά με σήμερα, του ποσού που μπορούν να δανείζονται τιτλοποιώντας τα δάνειά τους. Εκτός κι αν η εφαρμογή της σχετικής απόφασης αναβληθεί, για όταν οι πιστωτικές συνθήκες θα έχουν πλήρως ομαλοποιηθεί.

Ειδικότερα, το Libor είναι το βασικό επιτόκιο της διατραπεζικής αγοράς του Λονδίνου και θεωρείται ένα από τα σημεία αναφοράς, αποτελώντας βασικό πυλώνα εδώ και μία 20ετία στη διατραπεζική αγορά, σε αντίθεση με το Euribor το οποίο χρησιμοποιείται περισσότερο στην ευρωζώνη.

Το Libor διαμορφώνεται καθημερινά από την Ένωση Βρετανικών Τραπεζών (British Bankers Association - BBA) και δείχνει το κόστος δανεισμού στη διατραπεζική αγορά σε 10 διαφορετικά νομίσματα (δολάρια, στερλίνα, ευρώ, γεν κ.λπ.) και για 15 διαφορετικά χρονικά διαστήματα. Η BBA προσδιορίζει τα επιτόκια Libor έχοντας ως σημείο αναφοράς τις εκτιμήσεις 16 μεγάλων τραπεζών -εκ των οποίων οι 3 έχουν έδρα στις ΗΠΑ- για το κόστος δανεισμού τους και όχι με βάση συντελεσθείσες συμφωνίες διατραπεζικού δανεισμού. Γι’ αυτό και λόγω της κρίσης υπάρχουν βάσιμες υποψίες ότι οι τράπεζες υποτιμούσαν τα επιτόκιά τους -ιδιαίτερα αυτά της τρίμηνης διάρκειας- ώστε να εμφανίζονται χωρίς προβλήματα.

Όμως, καθώς η BAA έχει προειδοποιήσει ότι εάν γίνει αντιληπτό πως κάποια τράπεζα δίνει αναληθείς εκτιμήσεις θα βγει από το γκρουπ των 16, οι τράπεζες φαίνεται να έχουν συμμορφωθεί. Από την άλλη, και μόνο οι συνεχείς ενέσεις ρευστότητας από την ΕΚΤ και την Τράπεζα της Αγγλίας δεν θα μπορούσαν παρά να ρίξουν το Libor από τα ιστορικά υψηλά επίπεδα όπου είχε διαμορφωθεί (πάνω από 5%).

Παρά ταύτα, οι υποψίες έχουν κλονίσει το σύστημα βάσει του οποίου διεκπεραιώνονται ημερησίως συναλλαγές εταιρικών ομολόγων, παραγώγων, συμφωνίες ανταλλαγής κινδύνων αθέτησης (credit default swaps) και δανείων αξίας περίπου 360 τρισ. δολαρίων.

Οι νέες πλατφόρμες

Είναι ενδεικτικό ότι ήδη γίνεται προσπάθεια να ενισχυθούν άλλες δομές διαμόρφωσης των επιτοκίων. Χαρακτηριστικά, το χρηματιστήριο παραγώγων NYSE Euronext Life διαθέτει προθεσμιακά συμβόλαια με βάση το μηνιαίο και τριμηνιαίο EONIA (Euro Overnight Interbank Average), τα οποία εκδίδονται από την ΕΚΤ με βάση το κόστος δανεισμού όπως ορίζεται από 44 τράπεζες από χώρες της ευρωζώνης. Ήδη, επενδυτικές όπως η Fortis Investment εξετάζει τη μετάβαση των επενδυτικών της προϊόντων στον δείκτη Eonia.

Επίσης, αναπτύσσεται πρωτοβουλία για μία άλλη εναλλακτική αγορά διατραπεζικών επιτοκίων, αυτή του New York Funding Rate, στην οποία θα συμμετάσχουν αρχικά 16 τράπεζες. Η διατραπεζική αγορά του New York Funding Rate θα επεκτείνεται και σε τομείς χρηματαγορών, όπως είναι τα εμπορικά χρεόγραφα.

Από την πλευρά της και η ένωση των βρετανικών τραπεζών ετοιμάζεται να απαντήσει στον ανταγωνισμό. Μεταξύ των προτάσεων που συζητούνται είναι η διεύρυνση του αριθμού των τραπεζών, που θα διαμορφώνουν το διατραπεζικό επιτόκιο, ενώ δεν αποκλείεται μαζί με την αύξηση του αριθμού, ορισμένες τράπεζες από τις ήδη συμμετέχουσες να αντικατασταθούν.

Προτείνεται, επίσης, το συμβούλιο των διαμορφωτών τραπεζών να δίνει πληροφορίες στη BAA και για το κόστος δανεισμού από άλλες τράπεζες, ώστε να υπάρχει μέτρο σύγκρισης.

* Αναδημοσίευση από το φύλλο 557 της εφημερίδας "ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ" (21 - 25 Νοεμβρίου 2008).