Oσα κράτη ζήλεψαν το δυτικό όνειρο της «δανεικής ευημερίας» είναι τα πλέον εκτεθειμένα στα προβλήματα που εξάγει η πιστωτική κρίση στις ώριμες αγορές.

Η Ασία δείχνει περισσότερο από κάθε άλλη περιοχή να έχει πιαστεί στα δίχτυα των καταναλωτικών και στεγαστικών δανείων, ενώ στην Ευρώπη οι πολίτες της Ισλανδίας, της Ουγγαρίας (ήδη θύματα της κρίσης) αλλά και της Βουλγαρίας και της Τσεχίας παρασύρθηκαν από τις σημαντικές δυτικές επενδύσεις και τους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και προχώρησαν σε μεγάλα δανειακά ανοίγματα.

Τώρα, η διάχυση της δυτικής κρίσης κλονίζει τα θεμέλια και του δικού τους ονείρου. Προς το παρόν, πάντως, το πρόβλημα των καταναλωτικών και στεγαστικών δανείων στον υπόλοιπο κόσμο εκτός από τις ώριμες αγορές της Δύσης θεωρείται γενικά υπό έλεγχο, παρότι συνολικά τα χρέη υπολογίζονται σε πολλά τρισ. δολάρια σε όλο τον κόσμο.

Ο όποιος κίνδυνος ξεκινά πρωτίστως από την έλλειψη ρευστότητας στις ώριμες αγορές, η οποία παίζει καταλυτικό ρόλο στα τραπεζικά συστήματα των αναπτυσσόμενων κρατών, χωρίς ωστόσο να λείπουν και άλλοι εσωτερικοί παράγοντες.

Συγκεκριμένα, απτή εικόνα της «δανεικής ευημερίας» των δυτικών χωρών δίνουν τα στοιχεία της Morgan Stanley. Στη Βρετανία τα στεγαστικά δάνεια φτάνουν στο 87% του ΑΕΠ της χώρας, ενώ στις ΗΠΑ στο 73%, με 2,1 εκατ. πολίτες να κινδυνεύουν με χρεοκοπία λόγω των δανείων. Στη Γερμανία και στην Ιαπωνία τα ποσοστά των στεγαστικών δανείων επί του ΑΕΠ είναι 50% και 40% αντίστοιχα.

Από τις υπόλοιπες χώρες, ξεχωρίζουν δύο ασιατικές «τίγρεις». Στην Ταϊβάν το ποσοστό των στεγαστικών δανείων επί του ΑΕΠ φτάνει στο 35%, ενώ στη Μαλαισία στο 30%.

Με δανεικά τροφοδοτήθηκε σε ένα σημαντικό κομμάτι της και η στεγαστική αγορά της Νοτίου Αφρικής (28%), ενώ και στο Ισραήλ τα στεγαστικά δάνεια φτάνουν στο 20% του ΑΕΠ της χώρας.

Διψήφιο είναι και το ποσοστό επί του ΑΕΠ των στεγαστικών δανείων στη Χιλή και στο Μαρόκο (στο 16% για κάθε χώρα), ενώ επίσης με διψήφιο αριθμό παρουσιάζονται στην σχετική λίστα η Τσεχία (12%), η Ουγγαρία και το Κουβέιτ (11% έκαστη) καθώς και η Κίνα.

Η άλλη πληγή σχετίζεται με τα καταναλωτικά δάνεια και τις πιστωτικές κάρτες. Στον κυκεώνα των καταναλωτικών δανείων είναι φυσικά βουτηγμένοι... μέχρι το κεφάλι οι κάτοικοι των ώριμων αγορών. Περισσότερο υπερχρεωμένοι είναι οι Βρετανοί (105% του ΑΕΠ της χώρας) και ακολουθούν οι Αμερικανοί (91%), οι Ιάπωνες και οι Γερμανοί (περί το 63% και 60%). Στις τέσσερις αυτές ισχυρές οικονομίες τα δάνεια των νοικοκυριών αναλογούν κατά μέσο όρο στο 79,5%.

Η Ταϊβάν και η Μαλαισία «μιμούνται» τις δυτικές χώρες και στον τομέα των καταναλωτικών δανείων, το ποσοστό των οποίων ξεπερνά το 60% του ΑΕΠ κάθε χώρας. Συνολικά, τα καταναλωτικά δάνεια αναλογούν στο 29,1% του ΑΕΠ των αναδυόμενων οικονομιών της Ασίας.

Η Νότιος Αφρική (με ποσοστό περίπου 42%) ξεχωρίζει από τη γεωγραφική περιφέρεια της Μέσης Ανατολής - Αφρικής, όπου τα δάνεια αναλογούν κατά μέσο όρο στο 22,1% του ΑΕΠ.
Ακολουθούν η ανατολική Ευρώπη και η Λατινική Αμερική.

Η Ουγγαρία, η Βουλγαρία, το Καζακστάν και η Τσεχία (χώρες για τις οποίες έχει χτυπήσει ήδη το καμπανάκι) βρίσκονται πάνω από τον μέσο όρο της περιοχής, ο οποίος φτάνει στο 15% επί του ΑΕΠ. Μικρότερη είναι η έκθεση στην αγορά καταναλωτικών δανείων των κατοίκων της Τουρκίας, της Ρουμανίας και της Ρωσίας.

Στη Λατινική Αμερική οι πλέον υπερχρεωμένοι είναι οι κάτοικοι της Χιλής, καθώς τα καταναλωτικά δάνεια ξεπερνούν το 25% του ΑΕΠ της χώρας, πολύ πάνω από το 12,3% που είναι ο μέσος όρος για την περιοχή.

Βέβαια, ο κίνδυνος για κάθε κράτος δεν σχετίζεται μόνο με το ύψος των δανείων αλλά και με τον πληθωρισμό, την οικονομική ανάπτυξη, τη διεθνή ρευστότητα και τη δυνατότητα κρατικής παρέμβασης. Επίσης, ο κίνδυνος εξαρτάται και από τον βαθμό των αποταμιεύσεων σε σχέση με τα δάνεια (όσο χαμηλότερος τόσο χειρότερα).

Και τα προβλήματα μπορεί να περάσουν και σε γειτονικές χώρες οι οποίες διατηρούν σχέσεις με το τραπεζικό σύστημα της χώρας που πλήττεται από τη «δυτική» πιστωτική κρίση.

* Αναδημοσίευση από το 555ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ, με ημερομηνία 7/11 με 11/11/2008.