**Ο αναλυτικός πίνακας με την κρίση και τις μεταβολές στον ρυθμό αυξησης του ΑΕΠ δημοσιεύεται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό"

Tην επόμενη φάση, με το πέρασμα της κρίσης στην πραγματική οικονομία, «τρέμουν» τώρα κυβερνήσεις και υπουργοί Οικονομίας ανά τον κόσμο, καθώς είναι πλέον σαφές ότι η χρηματοπιστωτική κρίση, εξαιτίας του μεγέθους της, απειλεί να φτάσει στις πόρτες των σπιτιών των πολιτών.

Οι προειδοποιήσεις από τους διεθνείς οργανισμούς διαδέχονται η μία την άλλη και οι ελπίδες εναποτίθενται στις αναδυόμενες αγορές για να γλιτώσει η παγκόσμια οικονομία την ύφεση.

Κι αν στο σύνολο του κόσμου το γενικό «κακό» μπορεί να μετριαστεί, ανά οικονομία οι επιπτώσεις θα είναι τεράστιες. Ενδεικτικό είναι ότι ακόμα και στην ισχυρότερη οικονομία της ευρωζώνης, τη Γερμανία, η καγκελάριος κ. Άνκελα Μέρκελ προειδοποίησε ότι η ύφεση είναι προ των πυλών.

Στην Ελλάδα, ο υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών, κ. Γ. Αλογοσκούφης, εκτιμά ότι η οικονομία έχει αντοχές και οι επιπτώσεις -αν και υπαρκτές- θα είναι τελικά συγκριτικά μικρότερες έναντι των περισσότερων κρατών της ευρωζώνης. Πράγματι, στο πρώτο εξάμηνο του έτους οι επιδόσεις ανάπτυξης (μεγέθυνση κατά 3,5%) έδειξαν ότι η ελληνική οικονομία «άντεξε».

Μία προειδοποίηση, όμως, αυτή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, σύμφωνα με την οποία το επόμενο έτος ο ρυθμός ανάπτυξης θα καθηλωθεί στο 2%, σε συνδυασμό με πληροφορίες που αναφέρουν ότι η Κομισιόν απορρίπτει τις προβλέψεις του υπουργείου Οικονομίας για ανάπτυξη 3,4% φέτος και 3% το 2009, δείχνει ότι οι προβλέψεις του προϋπολογισμού είναι τουλάχιστον υπεραισιόδοξες, αν όχι επισφαλείς.

Στην πραγματική ελληνική οικονομία τα απαισιόδοξα μηνύματα είναι ήδη ορατά...

1. ΠΕΦΤΟΥΝ ΟΙ ΤΙΜΕΣ ΤΩΝ ΑΚΙΝΗΤΩΝ

Στην αγορά ακινήτων οι κατασκευαστές παρακολουθούν μουδιασμένοι τις εξελίξεις καθώς η κτηματαγορά είναι σχεδόν παγωμένη. Ποντάρουν στην ανασφάλεια που δημιουργήθηκε αναφορικά με το μέλλον των καταθέσεων και των επενδύσεων γενικότερα, προκειμένου οι καταναλωτές να στραφούν εκ νέου στα ακίνητα ως μέσο επένδυσης.

Αυτό αφορά βέβαια σε όσους έχουν ρευστότητα ανά χείρας, διότι όσοι επιδίωκαν την αγορά σπιτιού με δανειοδότηση βρίσκουν το τελευταίο διάστημα την πόρτα των τραπεζών «μισόκλειστη», με τη στρόφιγγα των δανείων να έχει κλείσει αισθητά και το κόστος του χρήματος, παρά τη μείωση των επιτοκίων από την ΕΚΤ, να παραμένει στα ύψη. Παράγοντες της κτηματαγοράς, βέβαια, υποδεικνύουν «ευκαιρίες» αγοράς ακινήτων μέσα στην κρίση και προβλέπουν περαιτέρω πτώση των τιμών.

Σύμφωνα με τον σύμβουλο διαχείρισης ακινήτων κ. Ν. Γιανουλέλη, από το 2006 -οπότε οι τιμές των ακινήτων «χτύπησαν κόκκινο»- μέχρι το 2010 η πτώση των τιμών τους μπορεί να φτάσει έως και το 50%, αν συνυπολογιστούν ο πληθωρισμός καθώς και οι προσφορές που κάνουν οι κατασκευαστές για να προσελκύσουν πελάτες. Ήδη με την αγορά σπιτιού διαπραγματεύονται το πάρκινγκ «δώρο» ή τη δωρεάν σύνδεση με το δίκτυο της ΔΕΗ. Σε τρέχουσες τιμές, η πτώση εκτιμάται στο 25%.

«Οι τιμές των 3.000 ευρώ ανά τετραγωνικό του 2006 εκτιμώ ότι θα διαμορφωθούν κοντά στις 2.250 ευρώ το 2010», αναφέρει ο κ. Γιανουλέλης. Όσο για τις νέες οικοδομικές άδειες, η μείωση είναι κατακόρυφη και φτάνει το 20%, καθώς οι κατασκευαστές δεν αναλαμβάνουν νέα «βάρη» πριν περιορίσουν το απόθεμα έτοιμων κατοικιών, οι οποίες εκτιμώνται σήμερα σε περίπου 200.000.

2. ΦΡΕΝΑΡΑΝ ΤΑ ΔΑΝΕΙΑ

Την ίδια ώρα, οι κρουνοί της χρηματοδότησης από τις τράπεζες έχουν κλείσει, καθώς οι ίδιες βρέθηκαν σε δυσμενή θέση ρευστότητας εξαιτίας της κατάστασης που διαμορφώθηκε το προηγούμενο διάστημα στη διατραπεζική, με την έλλειψη εμπιστοσύνης να φτάνει στο ζενίθ, όπως άλλωστε και τα διατραπεζικά επιτόκια.

Στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος δείχνουν για τον Σεπτέμβριο ότι ο ρυθμός εκταμίευσης στεγαστικών δανείων καθηλώθηκε στο 15% περίπου έναντι 21,4% τον Δεκέμβριο του περασμένου έτους. Είναι ο χαμηλότερος ρυθμός εκταμίευσης στεγαστικών δανείων της τελευταίας δεκαετίας και οι τάσεις είναι περαιτέρω πτωτικές.

3. ΠΙΕΖΕΙ Ο ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ

Πιέσεις θα υποστεί το διαθέσιμο εισόδημα στην Ελλάδα και εξαιτίας της σφιχτής εισοδηματικής πολιτικής στην οποία προσανατολίζεται για μία ακόμη χρονιά η κυβέρνηση, σε συνδυασμό με το ράλι του πληθωρισμού. Μπορεί ο δείκτης να υποχώρησε ελαφρά από τα... υψίπεδα του 4,9% όπου παρέμεινε για αρκετούς μήνες, στο 4,6% τον Σεπτέμβριο, παραμένει όμως υψηλός και απειλεί να διευρυνθεί εκ νέου. Η ΕΚΤ, επιμένοντας στην τιθάσευση των πληθωριστικών πιέσεων, «κρατούσε» τα επιτόκια του ευρώ πριν προχωρήσει προ ολίγων ημερών στην αναγκαστική -λόγω της κρίσης- μείωση κατά μισή ποσοστιαία μονάδα στο 3,75%.

Αρκετοί αναλυτές, μάλιστα, βλέπουν πολύ σύντομα και νέα μείωση επιτοκίων, θέτοντας τον πήχη έως και κατά μία μονάδα χαμηλότερα μέχρι το τέλος του 2009. Η τιθάσευση των πληθωριστικών πιέσεων πέρασε σε δεύτερη μοίρα, αν και ορισμένοι αναλυτές ανησυχούν περισσότερο για το ενδεχόμενο αποπληθωρισμού παρά για τις εντεινόμενες πληθωριστικές πιέσεις, εξαιτίας της διαφαινόμενης πτώσης στην κατανάλωση και της μετάβασης της κρίσης στην πραγματική οικονομία.

4. ΥΠΟ ΠΙΕΣΗ ΚΑΙ Η ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Τις τελευταίες ημέρες και με την κρίση να δείχνει πια ολοένα και εντονότερα το βάθος και τις... διαθέσεις της, στην επικαιρότητα άρχισε η συζήτηση για τις προοπτικές της απασχόλησης. Οικονομικοί αναλυτές προβλέπουν ότι η κρίση θα φέρει ένα παγκόσμιο κύμα εξαγορών και συγχωνεύσεων, ενώ και οι πιέσεις κόστους που δέχονται οι επιχειρήσεις θα τις εξαναγκάσουν -ήδη οι απολύσεις δίνουν το «παρών» σε μεγάλες αυτοκινητοβιομηχανίες και τράπεζες ανά τον κόσμο- να αναθεωρήσουν όχι μόνο την πολιτική προσλήψεων αλλά και εκείνη απέναντι στους νυν εργαζομένους.

Κορυφαίοι τραπεζίτες στην Ελλάδα δεν αποκλείουν απολύσεις υπό αυτό το πρίσμα και στη χώρα μας. Χαρακτηριστική είναι η διατύπωση του κ. Τάκη Αράπογλου τις προηγούμενες ημέρες. Ο επικεφαλής της Εθνικής, μιλώντας σε δημοσιογράφους στην Ουάσιγκτον διατύπωσε την εκτίμηση ότι θα πραγματοποιηθούν εξαγορές και συγχωνεύσεις τραπεζών και στην Ελλάδα και απαντώντας σε σχετική ερώτηση δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο μείωσης του προσωπικού των τραπεζών προκειμένου να περιορίσουν το κόστος τους.

Πάντως, μέχρι στιγμής οι επιδόσεις διαψεύδουν τις προοπτικές, με αποτέλεσμα ορισμένοι να αντιμετωπίζουν με επιφυλακτικότητα τα στατιστικά δεδομένα. Τα στοιχεία της ΕΣΥΕ για τον Ιούλιο έδειξαν νέα σημαντική μείωση στην ανεργία, παρά την κρίση. Η ανεργία υποχώρησε στο 7% του εργατικού δυναμικού έναντι 7,8% τον Ιούλιο του 2007, με τον αριθμό των ανέργων αντίστοιχα να μειώνεται σε 347.935 από 384.564. Αύξηση σημειώνεται παράλληλα στο πλήθος των απασχολουμένων από 4.558.139 άτομα σε 4.595.003.

Το οικονομικό επιτελείο διατηρεί την αισιοδοξία του και ο προϋπολογισμός προβλέπει, έστω και οριακή, μείωση της ανεργίας στο 7,3% του εργατικού δυναμικού το 2009 από 7,4% φέτος. Την αισιοδοξία αυτή κάθε άλλο παρά συμμερίζεται το ΔΝΤ. Σύμφωνα με τον διεθνή οργανισμό, η ανεργία θα αυξηθεί στο 8,3% του εργατικού δυναμικού το 2009 από 7,7% φέτος.

* Αναδημοσίευση από το φύλλο 552 της εφημερίδας "ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ" (17 - 21 Οκτωβρίου 2008).

**Ο αναλυτικός πίνακας με την κρίση και τις μεταβολές στον ρυθμό αυξησης του ΑΕΠ δημοσιεύεται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό"