Kατακόρυφη πτώση κατά 16,9% κατέγραψε η οικοδομική δραστηριότητα στο επτάμηνο Ιανουαρίου - Ιουλίου, με βάση τον αριθμό των αδειών που εκδόθηκαν, την ώρα που η αγορά ακινήτων παραμένει παγωμένη. Παρά τις απαισιόδοξες εκτιμήσεις αρκετών παρατηρητών της κτηματαγοράς, πάντως, η Τράπεζα της Ελλάδος δεν βλέπει ραγδαίες μεταβολές ούτε σε επίπεδο ζήτησης ούτε σε επίπεδο τιμών σε βραχυχρόνιο ορίζοντα.

Ισχυρές ενδείξεις περαιτέρω κάμψης απορρέουν και από την πορεία της αγοράς ακινήτων, στην οποία αφενός τα αδιάθετα ακίνητα υπολογίζονται σε περίπου 250.000, αφετέρου τα επιτόκια θεωρούνται υψηλά υπό τις παρούσες χρηματοπιστωτικές συνθήκες.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΣΥΕ, στο επτάμηνο σημειώθηκε πτώση της ιδιωτικής οικοδομικής δραστηριότητας κατά 15,2% ως προς τον όγκο, κατά 15,8% στην επιφάνεια και κατά 16,9% στον αριθμό των αδειών που εκδόθηκαν σε σχέση με το αντίστοιχο περυσινό διάστημα.

Μεταξύ των 13 περιφερειών της χώρας, άνοδος της οικοδομικής δραστηριότητας παρατηρείται σε 4 περιφέρειες και συγκεκριμένα: 20,9% στο βόρειο Αιγαίο, 18,6% στη δυτική Ελλάδα, 4,4% στο νότιο Αιγαίο και 2,8% στην Πελοπόννησο.

Στις υπόλοιπες η πτώση είναι κάθετη, φτάνοντας έως και το 48,6% στη Στερεά Ελλάδα. Ακολουθούν η κεντρική Μακεδονία με μείωση 25,2%, η δυτική Μακεδονία με 25,1%, η Αττική με 23%, η ανατολική Μακεδονία και Θράκη με 22,6%, η Ήπειρος με 19,2%, η Θεσσαλία με 14,6%, τα Ιόνια Nησιά με 11% και η Κρήτη με 10,3%.

Τον Ιούλιο η εικόνα δεν διαφοροποιήθηκε ουσιαστικά, καθώς σημειώθηκε πτώση 20,2% στον όγκο, 17,5% στην επιφάνεια και 9,5% στον αριθμό των αδειών που εκδόθηκαν.
Αν αναλογιστεί κάποιος ότι ο κλάδος των κατασκευών και της οικοδομής μετέχει με 23% έως 25% στη διαμόρφωση του ΑΕΠ, είναι ευκρινείς οι πιέσεις στην ανάπτυξη.

---Σταθερή κατάσταση

Την ίδια στιγμή, πάντως, ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος δεν φαίνεται να συμμερίζεται την άποψη όσων εκτιμούν ότι λίαν συντόμως θα δούμε κατάρρευση των τιμών και της αγοράς ακινήτων. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά στην ενδιάμεση έκθεσή του, η ζήτηση στην αγορά ακινήτων το 2008 παραμένει ασθενής, δεδομένων των γενικότερων οικονομικών συνθηκών, ενώ από την πλευρά της προσφοράς φαίνεται να υπάρχει σημαντικό απόθεμα διαθέσιμων κατοικιών, το οποίο όμως σταδιακά απορροφάται.

Τα δεδομένα αυτά, σε συνδυασμό με τη σημαντική υποχώρηση της οικοδομικής δραστηριότητας με βάση τις άδειες, έχουν καταστήσει τους εργολάβους οικοδομών επιφυλακτικούς και διστακτικούς στην ανάληψη νέων πρωτοβουλιών τα δύο τελευταία χρόνια.

Βραχυπρόθεσμα, εκτιμάται ότι δεν θα υπάρξουν αξιοσημείωτες μεταβολές στην αγορά ακινήτων, καθώς η ζήτηση θα παραμείνει στα τρέχοντα ή σε ελαφρώς χαμηλότερα επίπεδα, ενώ πιθανότατα θα συνεχιστεί και τους επόμενους μήνες η διαφαινόμενη τακτική των οικοδομικών επιχειρήσεων για περιορισμένη επέκταση.

Η πλευρά της προσφοράς, παρά το αυξημένο απόθεμα των προς πώληση κατοικιών, δεν φαίνεται να πιέζεται ιδιαίτερα, καθώς την τελευταία δεκαετία έχει αποκομίσει υψηλά κέρδη λόγω της ραγδαίας ανόδου στις τιμές των κατοικιών. Είναι ενθαρρυντικό επίσης -σημειώνεται στην έκθεση- ότι, παρά την αύξηση του κόστους του χρήματος και τα σαφώς αυστηρότερα κριτήρια των τραπεζών όσον αφορά στη δανειοδότηση για την αγορά κατοικίας, το υπόλοιπο των στεγαστικών δανείων συνεχίζει να αυξάνεται με υψηλό ρυθμό, αν και αισθητά επιβραδυνόμενο.

---ΔΝΤ: Μαύρες προβλέψεις για την ελληνική Οικονομία

Eνα διόλου ευοίωνο σενάριο για την ελληνική οικονομία, μακράν των εκτιμήσεων του οικονομικού επιτελείου, περιγράφει με την ετήσια έκθεσή του το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ).

Αν επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις του, τότε η ελληνική οικονομία θα εισέλθει σε τροχιά απότομης προσγείωσης το 2009 και από ρυθμό ανάπτυξης 4% που κατέγραψε το 2007 θα καθηλωθεί στο μισό, στο 2%.

Πρόκειται για την πλέον απαισιόδοξη πρόβλεψη που έχει διατυπωθεί μέχρι στιγμής για την ελληνική οικονομία και μπορεί να μην τίθεται σε καμία περίπτωση ζήτημα ύφεσης, είναι όμως προφανές ότι οι επιπτώσεις θα είναι περισσότερο από ορατές σε σειρά μεγέθη της πραγματικής οικονομίας, όπως η απασχόληση, η ανεργία, η κατανάλωση, οι επενδύσεις και εν τέλει η ευημερία των πολιτών.

Το ΔΝΤ με τις προβλέψεις του εκτιμά ότι ο ρυθμός ανάπτυξης θα υποχωρήσει στο 2% το 2009, έπειτα από επέκταση κατά 3,2% φέτος, και η πρόβλεψη έρχεται λίγα 24ωρα μετά την κατάθεση του προσχεδίου προϋπολογισμού στη Βουλή, με το οποίο ο πήχης τίθεται στο 3,4% για φέτος και στο 3% για το 2009.

Αντίθετα, πιο κοντά στις προβλέψεις του οικονομικού επιτελείου βρίσκονται οι εκτιμήσεις του ΔΝΤ για τον πληθωρισμό, ο οποίος σε μέσα επίπεδα υπολογίζεται στο 4,4% φέτος και στο 3,1% το επόμενο έτος, ενώ σε αντιδιαστολή με τις προβλέψεις της κυβέρνησης η ανεργία αναμένεται ότι θα κινηθεί ανοδικά και σύμφωνα με τον διεθνή οργανισμό θα αυξηθεί στο 8,3% του εργατικού δυναμικού το 2009, από 7,7% φέτος.

Το υπουργείο Οικονομίας εκτιμά ότι η ανεργία θα υποχωρήσει έστω και οριακά από 7,4% φέτος σε 7,3% το 2009.

Στο... ύψος του θα παραμείνει, τέλος, το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Στο 14% του ΑΕΠ φέτος και με μικρή επιβάρυνση στο 14,1% του ΑΕΠ το 2009, θα εξακολουθήσει να αποτελεί «βαρίδι» για την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας.

---ΔΑΝΕΙΣΜΟΣ: Αυξάνονται οι καθυστερήσεις από τα νοικοκυριά

Μικρή επιδείνωση παρουσίασε η ποιότητα του χαρτοφυλακίου δανείων των ελληνικών τραπεζών προς τον ιδιωτικό τομέα το πρώτο εξάμηνο του 2008. Σύμφωνα με στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος, ο λόγος των δανείων σε καθυστέρηση προς το σύνολο των δανείων αυξήθηκε από 4,5% τον Δεκέμβριο του 2007 σε 4,78% τον Ιούνιο του 2008, επιδείνωση η οποία οφείλεται αποκλειστικά στα δάνεια προς τα νοικοκυριά. Αντίθετα, όσον αφορά στα δάνεια προς τις επιχειρήσεις, ο αντίστοιχος λόγος βελτιώθηκε ελαφρά από το 4,5% στο 4,4%.

Ωστόσο, σύμφωνα με την ΤτΕ, αν ο υπολογισμός των δεικτών καθυστερήσεων είχε γίνει με βάση τις νέες ρυθμίσεις που πλέον ισχύουν, ο λόγος των δανείων σε καθυστέρηση προς το σύνολο των δανείων θα διαμορφωνόταν στο 4,3% το πρώτο εξάμηνο του 2008 από 4,2% στο τέλος του 2007. Παράλληλα, μειώθηκε το ποσοστό κάλυψης των δανείων σε καθυστέρηση από προβλέψεις (Ιούνιος 2008: 48,9%, Δεκέμβριος 2007: 53,4%) και αυξήθηκε ο λόγος των καθαρών καθυστερήσεων προς τα εποπτικά ίδια κεφάλαια (Ιούνιος 2008: 20,7%, Δεκέμβριος 2007: 16,8%).

Η επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης των στεγαστικών δανείων, ο οποίος είχε διαμορφωθεί σε υψηλό επίπεδο τα τελευταία χρόνια, αναμένεται να επηρεάσει ανοδικά το ποσοστό των δανείων σε καθυστέρηση (η επίδραση αυτή είναι κατ’ ουσίαν τεχνική, οφειλόμενη στην επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης των εν λόγω δανείων).

Επίσης, ενδεχομένως θα επηρεαστεί ανοδικά και η αναμενόμενη ζημία από τα δάνεια αυτά, καθώς εκτιμάται ότι μπορεί να μειωθεί η δυνατότητα των νοικοκυριών να εξυπηρετούν τις δανειακές υποχρεώσεις τους, εξαιτίας της αύξησης του κόστους δανεισμού και της επιβράδυνσης της ανόδου των εισοδημάτων.

* Αναδημοσίευση από το 551ο φύλλο της εφημερίδας: "ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ", 10-14 Οκτωβρίου 2008.