Oι βάρδιες στα εργοστάσια των γερμανικών Mercedes και BMW και της ιταλικής Fiat έχουν μειωθεί το τελευταίο διάστημα. Οι εργαζόμενοι και οι συνδικαλιστές δεν μπορούν να πουν και πολλά για την πολιτική της εταιρείας, αφού όλοι νιώθουν ότι ύφεση έχει χτυπήσει την πόρτα της Ευρώπης και γνωρίζουν ότι οι αντιδράσεις κάθε άλλο παρά θετικό αποτέλεσμα θα έχουν.

Οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις η μία μετά την άλλη αρχίζουν να αντιμετωπίζουν την επιβράδυνση στους ρυθμούς ανάπτυξης της ευρωζώνης και να εφαρμόζουν προγράμματα μείωσης του κόστους παραγωγής.

Είναι χαρακτηριστικό ότι οι τρεις μεγάλες αυτοκινητοβιομηχανίες έχουν αρχίσει να μειώνουν την παραγωγή τους, την ίδια στιγμή που οι αεροπορικές British Airways και Ryanair περικόπτουν πτήσεις τους.

Στο ίδιο πλαίσιο, ορισμένες επιχειρήσεις όπως η Siemens και η Henkel παίρνουν τη σκυτάλη από τον τραπεζικό τομέα (με χιλιάδες απολύσεις έως τώρα σε ΗΠΑ και Ευρώπη) και προχωρούν σε περικοπές θέσεων εργασίας. Τα μέτρα των εταιρειών προβλέπεται ότι θα κορυφωθούν έως το τέλος του 2008, ενώ θεωρείται βέβαιο ότι το κλίμα θα τονώσει μία πιθανή μείωση των ευρωπαϊκών επιτοκίων, στην οποία ορισμένοι αναλυτές εκτιμούν ότι θα προχωρήσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2009.

Ξεπερνάει τις εκτιμήσεις

«Μέχρι τώρα οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις άντεχαν και αυτό δημιουργούσε ελπίδες ότι η Ευρώπη δεν θα υποστεί μεγάλο πλήγμα από την εξαγόμενη αμερικανική οικονομική κρίση. Όμως, πλέον, όλα δείχνουν ότι η επιβράδυνση της ανάπτυξης θα είναι μεγαλύτερη από τους αρχικούς υπολογισμούς», παρατηρεί στέλεχος βρετανικής εταιρείας.

«Η στρατηγική μας είναι να παγώσουμε ό,τι δεν θεωρείται θεμελιώδες», δήλωσε στους «Financial Times» ο κ. Τζον Γκ. Τζόουνς, πρόεδρος της KPMG Βρετανίας και συνεπικεφαλής των δραστηριοτήτων της τράπεζας στην Ευρώπη. «Μόλις που αρχίζουμε να βλέπουμε τον αντίκτυπο της κρίσης στην ευρωζώνη», συμπληρώνει από την πλευρά της η οικονομολόγος της Moody’s, κ. Κρίστον Λι.

Ήδη στην ευρωζώνη η παραγωγή συρρικνώθηκε κατά 0,2% το δεύτερο τρίμηνο και μάλιστα το πρόβλημα εστιάζεται στις ισχυρές οικονομίες, με τη Γερμανία να έχει κάμψη παραγωγής κατά 0,5% και τη Γαλλία και την Ιταλία κατά 0,3%. Για τη γερμανική οικονομία -την «ατμομηχανή της ευρωζώνης»- η κάμψη προήλθε από τη μείωση των καταναλωτικών δαπανών, ενώ ανησυχητικό είναι ότι μειώνονται οι εισαγωγές ενώ δεν αυξάνονται οι εξαγωγές - ισχυρό όπλο της Γερμανίας.

Οι γερμανικές επιχειρήσεις δεν προγραμματίζουν προσλήψεις λόγω των αρνητικών προοπτικών, ενώ το δυσμενές κλίμα αποτυπώθηκε και με τη δραστική εξασθένηση της επιχειρηματικής εμπιστοσύνης στη χώρα.

Κάμψη στα κέρδη

Το κλίμα επιτείνει η μεγαλύτερη των προβλέψεων πτώση της κερδοφορίας των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Institutional Brokers’ Estimate System, τα κέρδη ανά μετοχή για τις ευρωπαϊκές εισηγμένες εταιρείες προβλέπεται να αυξηθούν μόλις κατά 1,2%, ποσοστό πολύ χαμηλότερο από το 10,2% που ήταν η πρόβλεψη στις αρχές της περιόδου των εταιρικών ανακοινώσεων.

Αρνητικά μηνύματα στέλνει και ο δείκτης που δηλώνει τις θετικές διαψεύσεις των αρχικών προβλέψεων έναντι των αρνητικών. Με βάση το ειδησεογραφικό πρακτορείο Bloomberg ο σχετικός δείκτης για το δεύτερο τρίμηνο διαμορφώνεται στο -19, δηλαδή υπερτερούν οι ανακοινώσεις κερδών που ήταν τελικά χαμηλότερα των εκτιμήσεων. Μάλιστα, το γεγονός ότι ο αντίστοιχος δείκτης για τις αμερικανικές επιχειρήσεις ήταν μικρότερος, στο -5, υποδηλώνει σύμφωνα με τους αναλυτές ότι η κρίση αρχίζει να εκδηλώνεται έντονα στην Ευρώπη την ίδια στιγμή που οι ζημίες στις ΗΠΑ περιορίζονται.

Και ενώ από τα μέσα Σεπτεμβρίου θα αρχίσει η περίοδος των ανακοινώσεων για τις κερδοφορίες του δευτέρου τριμήνου και οι εταιρείες θα παρουσιάσουν τις μελλοντικές τους προσδοκίες, οι αναλυτές θεωρούν ότι μπορεί να υπάρξει διψήφια άνοδος κερδών το 2009 μετά το κακό 2008. Ενδεικτικά, ενώ η αρχική πρόβλεψη του Institutional Brokers’ Estimate System ήταν για άνοδο κερδών το 2009 κατά 10,1%, οι τελευταίες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για αύξηση 13,4%.

Γενικά, οι περισσότεροι αναλυτές θεωρούν ότι η οικονομία της ευρωζώνης θα ανακάμψει, αλλά βασική προϋπόθεση είναι η μείωση των επιτοκίων από την ΕΚΤ.

Κλείνουν και άλλο οι πηγές του δανεισμού

Την ίδια στιγμή που οι όροι χορήγησης πιστώσεων γίνονται όλο και πιο αυστηροί στην Ευρώπη και τα δάνεια μειώνονται, αυξάνονται οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις που δεν θα καταφέρουν να αποπληρώσουν τα χρέη τους.

Τελευταία στοιχεία της Dresdner Kleinwort δείχνουν ότι σχεδόν το 7% των επιχειρήσεων που έχουν εκδώσει ομόλογα θα αντιμετωπίσουν προβλήματα στην αποπληρωμή τους το επόμενο διάστημα έως και το 2009. Με βάση τη Moody’s Investors Service το ποσοστό αυτό είναι το υψηλότερο εδώ και μία πενταετία.

Ταυτόχρονα, ο αριθμός των επισφαλειών σε ομόλογα υψηλών αποδόσεων προβλέπεται να φτάσει στο 2,5% μέχρι το τέλος του έτους καθώς οι τράπεζες παρουσιάζονται ιδιαίτερα σφιχτές στη χορήγηση πίστωσης. Ήδη ο όγκος των δανείων προς τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις έχει σημειώσει πτώση κατά περίπου 5% σε ετήσια βάση φτάνοντας φέτος στα 590 δισ. ευρώ, ενώ όσοι δανείζονται καταβάλλουν ένα τίμημα το οποίο βρίσκεται στα όρια ιστορικού ρεκόρ. Στο πλαίσιο αυτό μέσα στο τρέχον έτος η Moody’s έχει υποβαθμίσει τις μακροπρόθεσμες βαθμολογίες 194 δυτικοευρωπαϊκών εταιρειών ενώ έχει αναβαθμίσει 73 εταιρείες.

Η αλλαγή τάσης φαίνεται από το ότι την ίδια περίοδο πέρυσι ο οίκος αναβάθμισε 494 βαθμολογίες εταιρειών και υποβάθμισε 217. Η προοπτική περισσότερων πιστοληπτικών υποβαθμίσεων κατά τους προσεχείς μήνες θα μπορούσε να κλείσει ακόμη περισσότερο τις στρόφιγγες χρηματοδότησης.

Η κατάσταση αυτή μοιάζει να έχει πιάσει στον... ύπνο πολλές από τις εταιρείες που έως πέρυσι θα μπορούσαν να αναδιαρθρώσουν το χρέος τους. Τώρα όμως διαπιστώνουν ότι δεν μπορούν να το κάνουν αφού η χρηματοδότηση στερεύει. Αποτέλεσμα είναι να υπάρχει ο κίνδυνος της πτώχευσης για πολλές εταιρείες το επόμενο διάστημα.

Αναλυτές θεωρούν ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος υπάρχει στις ευρωπαϊκές οικονομίες με ισχυρή αγορά ακινήτων. Στην κατηγορία αυτή βρίσκεται η Ισπανία, όπου υπήρξε και το πρώτο μεγάλο «θύμα». Πρόκειται για την εταιρεία Martinsa-Fadesa, η οποία κήρυξε πτώχευση, τη μεγαλύτερη ευρωπαϊκής εταιρείας τα τελευταία πέντε χρόνια μετά την ιταλική Parmalat.

* Αναδημοσίευση από το φύλλο 545 της εφημερίδας "ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ" (29 Αυγούστου - 2 Σεπτεμβρίου 2008).