Oλο το ενδιαφέρον των κυβερνήσεων, των οικονομικών επιτελείων των εταιρειών και των επενδυτών είναι στραμμένο στην κούρσα της τιμής του πετρελαίου. Όμως, δεν πηγαίνει πίσω και η τιμή του φυσικού αερίου, ενώ οι προβλέψεις αναφέρονται σε ακόμη μεγαλύτερη άνοδό της. Μάλιστα, πολλοί -ιδίως στην Ευρώπη- αρχίζουν να κάνουν λόγο για καρτέλ και στο φυσικό αέριο.

Ειδικότερα, η τιμή του φυσικού αερίου στις ΗΠΑ έχει αυξηθεί κατά περίπου 80% από τις αρχές του έτους, ενώ βραχυπρόθεσμα υπάρχουν εκτιμήσεις για μεγαλύτερη άνοδό της εν όψει του ιδιαίτερα θερμού καλοκαιριού σε ορισμένες περιοχές των ΗΠΑ και άρα της αύξησης στη ζήτηση λόγω της χρήσης των κλιματιστικών.

Ευρύτερα, πολλοί παράγοντες της αγοράς εκτιμούν ότι η τιμή του φυσικού αερίου θα ανέβει λόγω της προσπάθειας των δυτικών χωρών να απεγκλωβιστούν από το πετρέλαιο, την ίδια στιγμή που δείχνει να αργεί η στροφή προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, οι οποίες προς το παρόν είναι πιο ακριβές από τα ορυκτά καύσιμα. Σύμφωνα με τα στοιχεία της BP, η χρήση φυσικού αερίου παγκοσμίως θα αυξηθεί ακόμη περισσότερο το 2008. Το 2007 σημείωσε άνοδο κατά 3,1%, την ίδια στιγμή που η κατανάλωση πετρελαίου αυξήθηκε κατά 1,1%.

Τεχνητή άνοδος

Ωστόσο, τα υπάρχοντα στοιχεία δείχνουν ότι η τρέχουσα άνοδος είναι τεχνητή, αφού δεν στηρίζεται στο ισοζύγιο προσφοράς και ζήτησης, ενώ δεν λείπει και ο κερδοσκοπικός παράγοντας.

Κατ’ αρχάς, η αύξηση της τιμής δεν προέρχεται από τις ανεπτυγμένες οικονομίες, αλλά από τις κινήσεις των παραγωγών φυσικού αερίου. Ενδεικτικά, με βάση τα στοιχεία της Διεθνούς Επιτροπής Ενέργειας, η συνολική ενίσχυση των αμερικανικών εισαγωγών ρευστοποιημένου φυσικού αερίου για το 2008 θα φτάσει μόλις το 1,8%. Το ποσοστό αυτό δείχνει πολύ μεγάλη κάμψη της ανοδικής τάσης αφού έως τώρα σε ετήσια βάση η αύξηση έφτανε το 18%.

Η μείωση των αμερικανικών εισαγωγών αποδίδεται στην έλλειψη προσφοράς λόγω της απόφασης των παραγωγών να αξιοποιούν το φυσικό αέριο για δική τους χρήση. Είναι ενδεικτικό ότι η Νιγηρία αποφάσισε να αξιοποιήσει το φυσικό της αέριο για την εγχώρια βιομηχανία παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Η αφρικανική χώρα έως τώρα αναζητούσε τρόπους για να αυξήσει τις εξαγωγές της. Άνοδος της κατανάλωσης καταγράφεται επίσης στη Ρωσία (μία από τις μεγαλύτερες παραγωγούς φυσικού αερίου). Έτσι, η έλλειψη προσφοράς ανεβάζει την τιμή στις διεθνείς αγορές.

Υψηλότερο το κόστος παραγωγής

Εκτός από αυτό, η άνοδος της τιμής του φυσικού αερίου ενδέχεται να πυροδοτηθεί από τους παραγωγούς λόγω της σημαντικής αύξησης στο κόστος των πρώτων υλών που χρησιμοποιούνται στη διύλιση και στην παραγωγή του.

Ένας τρίτος, και ίσως ιδιαίτερα καθοριστικός, λόγος για την αύξηση της τιμής είναι η διαμόρφωση καρτέλ και στην αγορά φυσικού αερίου. Σύμφωνα με αναφορές αναλυτών στον διεθνή Τύπο, μεγάλο μέρος του εισαγόμενου αερίου αγοράζεται με μακροπρόθεσμα συμβόλαια που συντηρούν τη σχέση αερίου - πετρελαίου και καθορίζουν τις τιμές του πρώτου.

Αυτό δεν ίσχυε πάντα, καθώς το φυσικό αέριο για να είναι πιο ελκυστικό κόστιζε λιγότερο από το πετρέλαιο. Έτσι, και καθώς δεν υπήρχε αγορά υγροποιημένου φυσικού αερίου αντίστοιχη της spot στο πετρέλαιο, η τιμή του συνδέθηκε με εκείνη του «μαύρου χρυσού».

Η κατάσταση είναι δυσοίωνη κυρίως για τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς θα ενισχυθεί η εξάρτησή τους από τις εισαγωγές φυσικού αερίου.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι το 2030 το 84% των αναγκών της Ε.Ε. σε φυσικό αέριο θα καλύπτεται από εισαγωγές, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό σήμερα είναι 54%. Μάλιστα, σύμφωνα με σχετικό ρεπορτάζ της «International Herald Tribune», εκτός από τις κερδοσκοπικές κινήσεις η Ευρωπαϊκή Ένωση θα έχει να αντιμετωπίσει και τις πολιτικές επιδιώξεις των παραγωγών χωρών.

Σύμφωνα με την έγκριτη εφημερίδα, η Ευρώπη με την κατασκευή του αγωγού Nabucco (από Αζερμπαϊτζάν και Τουρκμενιστάν προς Ιταλία) έχει στόχο να αποφύγει την πολιτική εξάρτηση από την Gazprom και τη Ρωσία. Κανείς όμως δεν προδικάζει ότι το Αζερμπαϊτζάν και το Τουρκμενιστάν θα ενεργήσουν διαφορετικά από τη Ρωσία...

* Αναδημοσίευση από το φύλλο 538 της εφημερίδας "ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ" (11-15 Ιουλίου 2008).