** Οι αναλυτικοί πίνακες με τις αποδόσεις των ανεπτυγμένων και των αναδυόμενων αγορών το 2008 δημοσιεύονται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό"

Οι μεγάλες διακυμάνσεις στις μετοχές (που σημείωσαν σημαντικές απώλειες), η ενίσχυση του ευρώ έναντι του δολαρίου, η τιμή-ρεκόρ του πετρελαίου, η άνοδος στα εμπορεύματα και στον πληθωρισμό, οι υψηλές διαφορές των αποδόσεων (στη λήξη) για τα ομόλογα high yield (χαρακτηριστικό παράδειγμα της πιστωτικής κρίσης) και η σχετικά περιορισμένη διάθεση ανάληψης κινδύνου αποτέλεσαν το σκηνικό του πρώτου εξαμήνου του 2008.

Στο πρώτο εξάμηνο τα χρηματιστήρια παγκοσμίως με βάση τους δείκτες της MSCI έχασαν 12% περίπου, με την ευρωζώνη να υποαποδίδει (-20%) του υπόλοιπου κόσμου και με την Ελλάδα (-32%) να σημειώνει τη χειρότερη απόδοση μεταξύ των ανεπτυγμένων αγορών. Διττή ήταν η εικόνα στις αναδυόμενες αγορές, με τους εξαγωγείς εμπορευμάτων να υπεραποδίδουν έναντι των εισαγωγέων.

Το δεύτερο εξάμηνο ξεκίνησε, με τις αυξημένες πληθωριστικές ανησυχίες να διατηρούνται καθώς τα στοιχεία τιμών καταναλωτή καταγράφουν νέα υψηλά στις αναδυόμενες αγορές, ενώ οι δείκτες τιμών καταναλωτή και παραγωγού διατηρούν την ανοδική τάση στις ΗΠΑ και στην ευρωζώνη.

Τα βραχυπρόθεσμα επιτοκιακά παράγωγα τόσο του ευρώ όσο και του δολαρίου προεξοφλούν αυξήσεις των επιτοκίων ιδιαίτερα για την επόμενη χρονιά, οι οποίες πάντως κρίνονται υπερβολικές από τους οικονομολόγους.

Επίσης, οι πιέσεις στη διατραπεζική αγορά χρήματος διατηρούνται και οι τιμές του «μαύρου χρυσού» παραμένουν στα ύψη, καθώς η προσφορά με τη ζήτηση βρίσκονται σε οριακό επίπεδο και οι φήμες ότι το Ισραήλ προετοιμάζεται για ενδεχόμενη εισβολή στο Ιράν δεν δείχνουν να βοηθούν το όλο σκηνικό.

Τα σενάρια και οι τράπεζες

Η Citi κατέγραψε δύο σενάρια σκιαγραφώντας και τις επιπτώσεις τους στις οικονομίες. Στο πρώτο οι τιμές του πετρελαίου αυξάνονται στα 175 δολ. το δ΄ τρίμηνο, μειώνοντας κατά 0,3% την παγκόσμια ανάπτυξη το 2008 και κατά 1% το 2009, με τον παγκόσμιο πληθωρισμό να αυξάνεται 0,6% και 1,3% αντίστοιχα σε σχέση με το βασικό της οικονομικό σενάριο.

Στο δεύτερο οι τιμές υποχωρούν στα 90 δολ., με την ανάπτυξη να κερδίζει 0,3% φέτος και 1% το 2009 και με τον πληθωρισμό να υποχωρεί 0,5% και 1,1% αντίστοιχα σε σχέση με το βασικό της οικονομικό σενάριο.

Ανεξάρτητα από την όποια βραχυχρόνια ανοδική αντίδραση, οι ανησυχίες για την πιθανότητα νέων αυξημένων απομειώσεων από τις τράπεζες στα πιστωτικά παράγωγα που έχουν ασφαλιστεί από τις ΑΜΒΑC, ΜΒΙΑ και από τη FGΙC επανήλθαν δυναμικά στο προσκήνιο.

Οι ΑΜΒΑC και ΜΒΙΑ χάνοντας την πιστοληπτική αξιολόγησή τους «Αaa» από τη Μoody’s και λόγω της αρνητικής δυναμικής στην πιστωτική αγορά αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες για αυξήσεις κεφαλαίου, που κατά συνέπεια δημιουργούν ερωτηματικά για την κεφαλαιακή τους επάρκεια.

Από την άλλη πλευρά, οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων διατηρούν την ανοδική δυναμική (δηλαδή οι τιμές υποχωρούν), ενώ τα εταιρικά ομόλογα παρουσιάζουν σημεία κόπωσης καθώς η αυξημένη εκδοτική δραστηριότητα του α΄ πενταμήνου έχει ξεπεράσει τα 400 δισ. δολάρια.

Η ελληνική αγορά

Σε αυτό το πλαίσιο, το ελληνικό χρηματιστήριο σημείωσε διαδοχικά νέα χαμηλά με ένα μέρος της αγοράς να υποστηρίζει ότι, εν όψει και νέων υποβαθμίσεων στα εταιρικά κέρδη κυρίως από τις τράπεζες, το Χ.Α. μπορεί να υποχωρήσει και άλλο.

Διαφορετικό κομμάτι της αγοράς υποστηρίζει ότι παρά την κακή χρηματιστηριακή συγκυρία στα παρόντα επίπεδα, το Χ.Α. δείχνει πλέον να προεξοφλεί ιδιαίτερα δυσμενείς εξελίξεις, για τις οποίες προς το παρόν δεν διαφαίνονται επαρκείς ενδείξεις και άρα η πιθανότητα κάποιας, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμης, ανοδικής αντίδρασης μπορεί να είναι προ των πυλών.

Καθώς μάλιστα ορισμένες φορές η αγορά μοιάζει έτοιμη να ακούσει αυτό που θέλει, όταν ένας διαχειριστής της Credit Suisse -ο οποίος μάλιστα δεν είναι υπεύθυνος για τις ελληνικές τράπεζες- υποστήριξε ότι αυτές είναι φθηνές, αρκετοί μεγέθυναν τον αντίκτυπο της άποψής του. 

Το σίγουρο είναι ότι η εσωτερική αγορά δεν επηρεάζεται από τέτοιες εκθέσεις, καθώς με τους εγχώριους θεσμικούς και τους μικροεπενδυτές στο περιθώριο οι ξένοι κυριαρχούν στα εγχώρια δρώμενα. Έτσι οι κινήσεις και οι στρατηγικές των hedge funds και των μεγάλων «παικτών» μπορούν να καθορίζουν τις ανοδικές και τις καθοδικές κινήσεις στο Χ.Α. βάσει και της διεθνούς συγκυρίας.

Καθώς το ελληνικό χρηματιστήριο είχε σημειώσει μεγάλες απώλειες υποαποδίδοντας σημαντικά σε σχέση με τις ανεπτυγμένες αγορές, κανονικά χρωστούσε μια ανοδική αντίδραση ως μέρος και της «ωραιοποίησης» των θεσμικών χαρτοφυλακίων εν όψει του τέλους του πρώτου εξαμήνου.

Οι φόβοι

Από την αρχή του έτους, εν μέσω πτωτικής τάσης, τα χρηματιστήρια έχουν σημειώσει επτά περιόδους πτωτικών και ανοδικών διακυμάνσεων, εξέλιξη που φαίνεται ότι θα έχει συνέχεια, καθώς η ομαλοποίηση των αγορών δείχνει να αργεί ακόμη.

«Δεν πιστεύουμε ότι οι αγορές θα ομαλοποιηθούν πλήρως τους επόμενους 12 μήνες», αναφέρουν ορισμένοι διαχειριστές με σημαντική παρουσία και στην Ελλάδα. Αυτό σημαίνει ότι το... πάνω-κάτω των μετοχών (και στο Χ.Α.) μπορεί να συνεχίσει να δίνει ευκαιρίες για κέρδη σε ορισμένους, με το ρίσκο όμως να βρίσκεται στα ύψη.

Η επανεμφάνιση των πιστωτικών ανησυχιών και -το πιο σημαντικό- οι πληθωριστικές ανησυχίες προκαλούν πιέσεις διεθνώς στις μετοχικές αγορές, που αυτήν τη φορά (σε αντίθεση με την προηγούμενη διόρθωση) συνδέονται με πτώση και των ομολογιακών αγορών. Έτσι, οι μετοχικές αγορές των οποίων οι κεντρικές τράπεζες ακολουθούν περιοριστική πολιτική με ανατιμώμενα νομίσματα, αναμένεται να έχουν «χειρότερη» συμπεριφορά.

Τέτοιες αγορές, υποστηρίζουν ορισμένοι αναλυτές, είναι αναδυόμενες οικονομίες που δοκιμάζονται από πληθωριστικές πιέσεις (Κίνα, Ινδία, Τουρκία) αλλά και η ευρωζώνη, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας. Σε μία περίοδο όπου η τιμή του πετρελαίου δείχνει ότι μπορεί να κινείται μεταξύ των 120 και των 160 δολαρίων ανά βαρέλι, οι εξελίξεις στην πραγματική οικονομία και στον χρηματοοικονομικό τομέα θα παίξουν καταλυτικό ρόλο στην πορεία των μετοχών.

Για την Ελλάδα ο φόβος των ξένων θεσμικών σχετίζεται κυρίως με την πορεία της πραγματικής οικονομίας. Αν πάρει την κατιούσα, τότε μαζί με τα νοικοκυριά δεν θα έχουν καλή πορεία ούτε οι ελληνικές μετοχές.

Εξάλλου, η πιστωτική κρίση, οι πληθωριστικές πιέσεις, η πιστωτική ασφυξία και το αυξημένο κόστος χρήματος για το κράτος, για τους ιδιώτες και για τις επιχειρήσεις (συνολικά γύρω στα 2,5 δισ. ευρώ υπολογίζεται το επιπλέον κόστος), η πτώση της οικοδομικής δραστηριότητας (σε μία περίοδο όπου 400.000 ακίνητα μένουν απούλητα) και η αναμενόμενη επιβράδυνση της οικονομίας (γύρω στο 3,1% φέτος) συνεχίζουν να προβληματίζουν.

Το πιο ανησυχητικό στοιχείο για τις ελληνικές μετοχές, το οποίο δικαιολογεί εν μέρει και την πτώση των τιμών, είναι ότι ορισμένοι ξένοι διαχειριστές μετέβαλαν την άποψή τους για τη χώρα, θεωρώντας πως οι μακροοικονομικές συνθήκες επιδεινώνονται σημαντικά και έτσι μείωσαν και συνεχίζουν να μειώνουν τη θέση τους στην ελληνική αγορά.

Επίσης, το θέμα της Coca Cola αλλά και η μη σαφής άποψη της αγοράς σχετικά με τις προοπτικές για τα κέρδη αρκετών εταιρειών υψηλής κεφαλαιοποίησης δεν βοηθούν.


** Οι αναλυτικοί πίνακες με τις αποδόσεις των ανεπτυγμένων και των αναδυόμενων αγορών το 2008 δημοσιεύονται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό"