Στο Χρηματιστήριο της Αθήνας η πτώση υπερβαίνει εμφανώς την υποχώρηση των διεθνών αγορών.

Ο ένας τεχνικός δείκτης σπάει μετά τον άλλον. Με τις απώλειες του Γενικού Δείκτη να έχουν ξεπεράσει κατά πολύ το 30% από την αρχή του έτους (να σημειωθεί ότι η πτώση είχε ξεκινήσει για τον συγκεκριμένο δείκτη το φθινόπωρο και για την πλειονότητα των μετοχών από τα τέλη Ιουλίου του 2007), όλοι οι κινητοί όροι έχουν διασπαστεί πτωτικά. Και επιπλέον, το ένα όριο στήριξης δίνει τη θέση του στο αμέσως χαμηλότερο κι αυτό έχει γίνει αρκετές φορές το τελευταίο εικοσαήμερο...

Με βάση τα τρέχοντα δεδομένα, ισχυρό σημείο στήριξης φαίνεται να υπάρχει στο επίπεδο των 3.100 μονάδων, ενώ το επίπεδο αντίστασης διαμορφώνεται μεταξύ των 3.735 και των 3.800 μονάδων.

Στο ταμπλό του χρηματιστηρίου φαίνονται «μπλοκαρισμένα» όλα σχεδόν τα ισχυρά χαρτιά που αποτέλεσαν τη «λοκομοτίβα» της ανόδου την προηγούμενη τετραετία και τα οποία θα μπορούσαν να στηρίξουν ένα ισχυρό rebound σήμερα.

Πρώτα απ’ όλα οι τράπεζες. Λίγο έως πολύ, όλες οι τράπεζες... Και πάνω απ' όλες η Εθνική, παρά το γεγονός ότι όχι μόνο δεν αντιμετωπίζει πρόβλημα ρευστότητας, αλλά επιπλέον διαθέτει και κεφάλαια για συνέχιση των εξαγορών.

Ο ΟΤΕ είναι ένας από τους πιο αδύναμους κρίκους της αγοράς μετά την αποχώρηση της MIG και τη συμφωνία κυβέρνησης - Γερμανών. Όχι μόνο φουντώνουν οι διαμαρτυρίες για τη μη δημόσια πρόταση της Deutsche Telekom στα 26 ευρώ, αλλά έχουν αρχίσει να κυκλοφορούν και σενάρια σχετικά με τα πρώτα χρόνια διοίκησης του Οργανισμού από τους Γερμανούς.

Όσον αφορά στη ΔΕΗ, η κερδοφορία της «κρέμεται» αποκλειστικά από τις μεγάλες αυξήσεις των τιμολογίων, σε μια γενικότερη περίοδο όμως κατά την οποία η κυβέρνηση θα το σκεφτεί δύο φορές προκειμένου να συμφωνήσει με τις εισηγήσεις του κ. Αθανασόπουλου. Το σημείο-κλειδί δεν είναι οι τρέχουσες αυξήσεις, αλλά το ποιος (οι καταναλωτές ή η ΔΕΗ) θα «φορτωθεί» το κόστος των ρύπων του διοξειδίου του άνθρακα, καθώς από το 2012 και μετά η παραγωγή ρεύματος μέσω φυσικού αερίου θα είναι φθηνότερη από αυτήν μέσω λιγνίτη...

Ακόμη και το «ομόλογο» του ΟΠΑΠ με την τόσο υψηλή μερισματική απόδοση έχει υποστεί βαριές απώλειες στο ταμπλό, μετά και τη δυσμενή έκθεση της Morgan Stanley.

Τα αίτια της υποαπόδοσης

Το «αίνιγμα» των τραπεζών θα μπορούσε να είναι ένας πρώτος λόγος υποαπόδοσης για τη Σοφοκλέους. Αφού, λοιπόν, οι αγορές σπάνια κάνουν λάθος, τότε γιατί υποχωρούν τόσο έντονα οι τιμές των τραπεζικών μετοχών; Πρόκειται απλώς για κάποια «σπασμένα margins»; Προφανώς όχι. Αντιμετωπίζει μεγάλη «τρύπα» η Εθνική στην Τουρκία; Το διαψεύδει. Υπάρχουν σοβαροί κίνδυνοι επισφαλειών στα δανειακά χαρτοφυλάκια; Καμία τράπεζα δεν παραδέχεται κάτι τέτοιο. Και αν τελικά τα business plans των τραπεζών έχουν βγει από τώρα «knock out», γιατί δεν έχουν υπάρξει τα σχετικά profit warnings, με εξαίρεση μόνο έναν τραπεζικό όμιλο (MPB);

Μια δεύτερη ερμηνεία για την υποαπόδοση της Σοφοκλέους που εκφράζεται από πολλούς αναφέρεται στους φόβους για σημαντική επιδείνωση των εταιρικών κερδών στο δεύτερο εξάμηνο του 2008.

«Αυτό που είδαμε στα αποτελέσματα του πρώτου τριμήνου των εισηγμένων εταιρειών δεν ήταν τόσο οι επιπτώσεις της διεθνούς συγκυρίας στην πραγματική ελληνική οικονομία, όσο οι συνέπειες αρκετών ελληνικών ιδιαιτεροτήτων: από τις διαρκείς διαδηλώσεις στο κέντρο της Αθήνας έως τις δυσχέρειες από τη συνεχιζόμενη κατάσταση στο λιμάνι του Πειραιά. Όχι μόνο βρεθήκαμε κάποια στιγμή χωρίς εμπορεύματα, αλλά το κόστος μεταφοράς από το λιμάνι του Αστακού έως την εταιρεία είναι περίπου εξαπλάσιο σε σχέση με αυτό του Πειραιά». Αυτά δήλωσε στέλεχος εισηγμένης εμπορικής εταιρείας, η οποία κατά το πρώτο τρίμηνο σημείωσε αύξηση στον κύκλο εργασιών και πτώση στην «κάτω γραμμή» των αποτελεσμάτων.

Βασικός μέτοχος άλλης εισηγμένης εταιρείας σημείωσε: «Αυτό που βιώνουμε στο πρώτο εξάμηνο του 2008 δεν είναι μια αγορά σε κρίση. Μπορεί να έχουμε μια αγορά δύσκολη και μουδιασμένη? ίσως βλέπουμε κάποια περίεργα χαρακτηριστικά, όμως, μέχρι σήμερα τουλάχιστον, δεν μπορούμε να μιλάμε για κρίση».

Η αλήθεια είναι ότι οι άνθρωποι της αγοράς δεν προβληματίζονται τόσο για το τι έγινε κατά το πρώτο εξάμηνο, αλλά για το τι θα μπορούσε να φέρει το δεύτερο... Γι’ αυτό κιόλας ορισμένες εταιρείες του εμπορικού κυρίως κλάδου προχώρησαν σε πολύ συγκρατημένες προβλέψεις κερδών, διαψεύδοντας τους αναλυτές που περίμεναν περισσότερα πράγματα.

Η αλήθεια είναι πως οι αγορές βλέπουν πλέον με μεγάλη επιφυλακτικότητα τις εξελίξεις. Όσο η οικονομία δεν λέει να ανακάμψει και όσο οι φόβοι για πληθωριστικές πιέσεις εντείνονται, τόσο μεγαλύτερες επιπτώσεις προβλέπονται για τις κερδοφορίες των εισηγμένων εταιρειών και τόσο περισσότερο υποχωρούν οι τιμές των μετοχών στο ταμπλό της Σοφοκλέους.

Αυτό που προβληματίζει έντονα τους αναλυτές είναι το ενδεχόμενο (λόγω της αύξησης των τιμών) να μεταβληθεί η καταναλωτική συμπεριφορά ενός μεγάλου ποσοστού των συμπολιτών μας. Κι αυτό γιατί μέχρι σήμερα όσες φορές αναπροσαρμόζονταν οι τιμές προς τα πάνω, τα ελληνικά νοικοκυριά έδειχναν μια αξιοσημείωτη προσαρμοστικότητα, καλύπτοντας τις αυξημένες δαπάνες τους άλλοτε με μείωση αποταμιεύσεων και άλλοτε με χρήματα από πιστωτικές κάρτες και από καταναλωτικά δάνεια. Αυτήν τη φορά, όμως, πολλοί φοβούνται ότι η ιστορία δεν θα επαναληφθεί και πως θα δούμε «κουμπωμένους» καταναλωτές και εταιρείες με χαμηλότερους τζίρους...

Κρίση εμπιστοσύνης

Η όλη κατάσταση, βέβαια, μπλέκεται (και επιδεινώνεται) ακόμη περισσότερο αν κάποιος συνεκτιμήσει τα εξής:

- Την εκτός των στόχων του προϋπολογισμού πορεία των δημοσίων εσόδων και των κρατικών δαπανών.

- Τη διάψευση των προσδοκιών όσων ανέμεναν κάποια τάση αναθέρμανσης της αγοράς ακινήτων από το δεύτερο τρίμηνο του 2008 και μετά.

- Το νοσηρό πολιτικό κλίμα που διαμορφώνεται λόγω και της έντονης σκανδαλολογίας.

- Τις επιφυλάξεις των ξένων για τους «θησαυρούς» που θα ανακαλύψουν οι ελληνικές επιχειρήσεις στη ΝΑ. Ευρώπη, τουλάχιστον για τα αμέσως επόμενα χρόνια.

Αρκετοί παράγοντες της αγοράς, λοιπόν, αποδίδουν την τάση πολλών ξένων θεσμικών χαρτοφυλακίων να αποχωρήσουν από τη Σοφοκλέους σε μια κρίση εμπιστοσύνης στον παράγοντα εκείνον που τους έπεισε να «αγοράσουν Ελλάδα».

Συγκεκριμένα, από το 2004 και μετά η Σοφοκλέους έπειθε ότι διέθετε τα εχέγγυα για πειστικό «story» που υποσχόταν ταυτόχρονα: 

- τομές στην εγχώρια οικονομία, 

- βελτίωση των μακροοικονομικών δεδομένων και 

- «το βαλκανικό όνειρο». Και όλα αυτά συνέτειναν σε ένα πολύ ισχυρό growth story για τις ελληνικές εισηγμένες.

Πολλά από τα παραπάνω σήμερα φαίνεται ότι έχουν αρχίσει να αμφισβητούνται...

---ΤΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΤΩΝ CONTRARIANS

Κάτω όμως από αυτές τις συνθήκες, σε ποιους παράγοντες θα μπορούσε να ποντάρει η Σοφοκλέους;

- Πρώτα απ’ όλα, σε ένα σενάριο απότομης και σημαντικής διόρθωσης της τιμής του πετρελαίου. Με δεδομένο μάλιστα ότι οι χρηματιστηριακές αγορές έχουν πιεστεί τόσο έντονα τους τελευταίους μήνες, είναι πολύ πιθανόν να αντιδράσουν με τη λογική του ελατηρίου, προσφέροντας υψηλές αποδόσεις βραχυπρόθεσμα.

- Δεύτερον, πολλές εταιρείες, για τους δικούς της λόγους η καθεμία, πολύ πιθανόν να καταφέρουν να επιτύχουν τους αρχικούς στόχους των κερδών τους που είχαν θέσει στις αρχές του έτους ή ακόμη και πέρυσι. Ενδεικτικά αναφέρουμε τις περιπτώσεις των εισηγμένων του κλάδου των κατασκευών και της πληροφορικής. Στις τράπεζες δεν αναμένεται να έχουμε ενιαία συμπεριφορά των μεγάλων δυνάμεων, ενώ επιπλέον να σημειώσουμε ότι υπάρχουν αρκετές εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε δύσκολους για την εποχή τομείς και εμμένουν ακόμη και σήμερα στα guidances που έχουν δώσει, όπως για παράδειγμα η Sprider, ο Σαράντης, η Fourlis, η Elmec Sport, ο Μυτιληναίος κ.ά.

Με δεδομένο ότι εταιρείες όπως αυτές έχουν υποχρεωθεί σε έντονη πτώση το τελευταίο εννεάμηνο, κάποιοι εκτιμούν πως μπορούν να υπεραποδώσουν του Γενικού Δείκτη, σε περίπτωση που κατά τη διάρκεια του έτους πείσουν την αγορά ότι είναι σε θέση να καλύψουν ή ακόμη και να υπερκαλύψουν τις προβλέψεις τους.

- Τρίτον, οι μερισματικές αποδόσεις σε κάποιες δεκάδες μετοχές κυμαίνονται πλέον σε σαφώς ικανοποιητικά επίπεδα, υπερβαίνοντας το 5% ή ακόμη και το 10%! Από τις εταιρείες της μεγάλης κεφαλαιοποίησης ξεχωρίζουν οι τίτλοι του ΟΠΑΠ, της Motor Oil και της Marfin Popular Bank, ενώ σε «περιφερειακό» επίπεδο υψηλές μερισματικές αποδόσεις μπορούμε να δούμε σε μετοχές όπως η F.G. Europe, o Πετρόπουλος, η Μοτοδυναμική, η ΓΕΚΕ, η Mevaco, οι δύο ΑΕΕΑΠ Eurobank και Πειραιώς κ.ά.

- Και τέταρτον, υπάρχει και αυτό που όλοι παραδέχονται: σχεδόν πάντοτε οι χρηματιστηριακές αγορές προεξοφλούν τα μελλούμενα κι έτσι η ανάκαμψη των χρηματιστηρίων θα έρθει αρκετά νωρίτερα από την ανάκαμψη της πραγματικής οικονομίας. Πότε όμως θα είναι αυτό το νωρίτερα; Οι αισιόδοξοι υποστηρίζουν ότι βρισκόμαστε αρκετά κοντά στον «πάτο του βαρελιού». Κάποιοι άλλοι, όμως, φοβούνται πως έχουμε αρκετό δρόμο ακόμη πριν ξεκινήσει η πολυπόθητη ανάκαμψη...