** Το γράφημα για τους κύριους διεθνείς δείκτες και το Χ.Α. το 2008 επισυνάπτεται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".

Πυκνώνουν και πάλι τα σύννεφα πάνω από τις χρηματιστηριακές αγορές, με ένα καινούργιο επικίνδυνο κοκτέιλ ειδήσεων να «βαραίνει» εκ νέου την ήδη εύθραυστη ψυχολογία των επενδυτών.

Σε μια περίοδο όπου η αγορά είχε προεξοφλήσει σε πολύ μεγάλο βαθμό την κρίση των subprime loans και κυρίως σκεφτόταν πότε τελικά θα βγούμε από αυτήν, έρχεται τώρα η τιμή του πετρελαίου να ξεπεράσει με άνεση τα 130 δολάρια, επηρεάζοντας ακόμη περισσότερο τον πληθωρισμό και βάζοντας εμπόδια στην πρόθεση των κεντρικών τραπεζών να ρίξουν κι άλλο χρήμα στην αγορά, προκειμένου να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικότερα την κρίση.

Επιπλέον, η άνοδος του πληθωρισμού, που τροφοδοτείται όχι μόνο από το πετρέλαιο αλλά και από τις μεγάλες αυξήσεις των υπόλοιπων εμπορευμάτων και των τροφίμων, έχει ήδη αρχίσει να «καίει» τα πορτοφόλια των καταναλωτών, απειλώντας -μεταξύ άλλων- και την κερδοφορία των εισηγμένων εταιρειών για το 2008.

Τα αποτελέσματα του α΄ τριμήνου μπορεί μεν να μην είναι απολύτως συγκρίσιμα με τα αντίστοιχα περυσινά για αρκετούς λόγους, ωστόσο παρουσιάζουν μια οικονομία «μουδιασμένη».

Ζητούμενο τώρα είναι πώς θα αντιδράσει αυτή η οικονομία στο υπόλοιπο εννεάμηνο της χρήσης, μετά και την εκδήλωση των ακόμη πιο υψηλών πληθωριστικών πιέσεων.

Και τέλος, μια σειρά από κυβερνητικούς χειρισμούς φαίνεται να έχει προκαλέσει τις αντιδράσεις των επιχειρηματιών, με ενδεικτικό στοιχείο πρόσφατες δηλώσεις του προέδρου του ΣΕΒ, κ. Δ. Δασκαλόπουλου.

Δεν ήταν λίγοι εκείνοι που υποστήριζαν ότι η Σοφοκλέους βρισκόταν εδώ και περίπου δύο εβδομάδες προς το τέλος ενός bear market rally, δηλαδή ενός βραχυπρόθεσμου «διαλείμματος» ανάκαμψης των τιμών μέσα σε μια ευρύτερη καθοδική κίνηση.

Οι τεχνικοί αναλυτές, μάλιστα, είχαν θέσει το όριο των 4.300 μονάδων, το οποίο ο Γενικός Δείκτης του Χ.Α. θα έπρεπε να διασπάσει -και μάλιστα με ανοδικό όγκο συναλλαγών- προκειμένου το rebound που ξεκίνησε από το τρίτο δεκαήμερο του Μαρτίου να έχει συνέχεια. Κάτι τέτοιο δεν έγινε, με τον Δείκτη μάλιστα να απομακρύνεται ακόμη περισσότερο από το συγκεκριμένο τεχνικό όριο.

Το κλίμα λοιπόν ήταν ήδη εύθραυστο και η ψυχολογία είχε αρχίσει να βαραίνει, παρά το γεγονός ότι ο μέσος όρος των μετοχών είχε κερδίσει 10% - 20% από τη χαμηλότερη τιμή του έτους.

Η κατάσταση κάθε άλλο παρά άλλαξε με τη μέχρι τώρα δημοσίευση των αποτελεσμάτων α΄ τριμήνου των εισηγμένων εταιρειών. Όσο και αν όλοι γνωρίζαμε ότι θα σημειωνόταν κάμψη και μάλιστα για αρκετούς λόγους (όπως η έλλειψη κερδών χαρτοφυλακίου, ο ψυχρότερος χειμώνας σε σχέση με πέρυσι, η θετική εποχικότητα του Πάσχα που επηρέασε το β΄ τρίμηνο φέτος, το αυξημένο κόστος καυσίμων, η μειωμένη οικοδομική δραστηριότητα κ.λπ.), μόνο και μόνο η ανακοίνωση π.χ. κατά 20% - 30% χαμηλότερων κερδών σε σχέση με πέρυσι από πολλές εισηγμένες δεν ήταν ό,τι καλύτερο για τους επενδυτές.

Επιπλέον, εντονότερος είναι πλέον ο προβληματισμός που επικρατεί σχετικά με την πορεία των εταιρικών κερδών και κατά το υπόλοιπο εννεάμηνο του 2008.

Ρευστοποιήσεις «κατά ριπάς»

Στις τράπεζες, για παράδειγμα, όσο τα επιτόκια των προθεσμιακών καταθέσεων διατηρούνται γύρω στο 5%, το κόστος άντλησης κεφαλαίων αυξάνεται για δύο λόγους: πρώτον, γιατί οι περυσινές δεσμευμένες καταθέσεις υποκαθίστανται από φετινές που είναι υψηλότερου επιτοκίου και, δεύτερον, γιατί συνεχίζεται με ταχείς ρυθμούς και φέτος η στροφή των αποταμιευτών από τις χαμηλότοκες καταθέσεις ταμιευτηρίου προς τις προθεσμιακές.

Από την άλλη πλευρά, ωστόσο, οι τράπεζες ενδεχομένως να δυσκολευτούν να μετακυλίσουν πλήρως το αυξημένο κόστος τους στους δανειολήπτες ή, εάν το πράξουν, τότε είναι πολύ πιθανόν να αντιμετωπίσουν προβλήματα αυξημένων επισφαλειών, ιδίως όταν το εισόδημα του μέσου πολίτη έχει πληγεί από τον -καλπάζοντα εκ νέου- πληθωρισμό. Και ιδίως όταν οι αρχικές προβλέψεις για άνοδο του ΑΕΠ κατά 4% έχουν αντικατασταθεί με νεότερες που κατεβάζουν τον πήχη κάτω από το 3,5%.

Και όσο ο διεθνής πληθωρισμός ανεβαίνει, τόσο θα απομακρύνεται το ενδεχόμενο αποκλιμάκωσης των επιτοκίων, άρα οι τράπεζες θα δυσκολευτούν ακόμη περισσότερο (και θα πληρώσουν ακριβότερα) προκειμένου να αντλήσουν κεφάλαια και να χρηματοδοτήσουν τα επεκτατικά σχέδιά τους στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια. Και αν δεν το πράξουν, δεν θα μπορέσουν να επιτύχουν τους στόχους των φιλόδοξων business plans τους.

Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι από φέτος άρχισαν και στην Ελλάδα (στην Κύπρο συμβαίνει χρόνια) να εφαρμόζονται προγράμματα επανεπένδυσης μερισμάτων, καθώς με τέτοιες κινήσεις επιτυγχάνονται έμμεσες αυξήσεις κεφαλαίου. Σύμφωνα μάλιστα με πληροφορίες μας, τραπεζικός όμιλος πρότεινε να υπάρχει η δυνατότητα υποχρεωτικής επανεπένδυσης των μερισμάτων, η πρόταση όμως προσέκρουσε στην ομόφωνη άρνηση των μελών της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς.

Όλα τα παραπάνω είναι γνωστά στους αναλυτές, οι οποίοι έχουν μειώσει τις τιμές-στόχους των ελληνικών τραπεζών. Παράλληλα οι ξένοι θεσμικοί βρίσκουν την ευκαιρία να αντλήσουν ρευστότητα από τις τραπεζικές μετοχές ρευστοποιώντας «κομμάτια» που είχαν αποκτήσει σε σαφώς χαμηλότερες αποτιμήσεις τα τελευταία χρόνια.

Εμπόριο, κατασκευές, πληροφορική

Στον χώρο του εμπορίου η μέχρι τώρα πορεία του το 2008 έχει συνοδευτεί από έντονα προβλήματα, τόσο στο θέμα των προμηθειών (με την κατάσταση που επικρατεί στα λιμάνια) όσο και σε ό,τι αφορά τις συνεχείς απεργίες και διαδηλώσεις οι οποίες αναμφίβολα έπληξαν τον τζίρο της αγοράς. Προσδοκάται, πάντως, ότι τα προβλήματα αυτά θα περιοριστούν στο μέλλον και έτσι θα υπάρξει σταδιακή ομαλοποίηση της αγοράς από τον Ιούνιο και μετά. Ζητούμενο, βέβαια, παραμένει πάντοτε κατά πόσον θα επηρεαστεί η ζήτηση από τη συνολική κατάσταση που τείνει να διαμορφωθεί.

Καλύτερα αναμένονται τα πράγματα στο δεύτερο εξάμηνο για τον κατασκευαστικό κλάδο, καθώς ξεκινούν αρκετά αυτοχρηματοδοτούμενα έργα, ενώ ανοδικά κινείται και ο τομέας των λύσεων πληροφορικής, όπου όμως υπάρχει η επιφύλαξη σχετικά με το πώς θα «συμπεριφερθούν» σε σχέση με τις επενδύσεις τους οι τράπεζες και αρκετοί άλλοι όμιλοι, όταν διαπιστώσουν «κοιλιά» στα αποτελέσματά τους.

Το... μισογεμάτο ποτήρι

Παρά το γεγονός, βέβαια, ότι «πυκνώνουν τα σύννεφα» πάνω από τη Σοφοκλέους, υπάρχουν και εκείνοι που εξακολουθούν να βλέπουν το ποτήρι μισογεμάτο και όχι μισοάδειο.

Για παράδειγμα, σε ό,τι αφορά το ράλι της τιμής του πετρελαίου, οι αισιόδοξοι υποστηρίζουν ότι εκτός από τους θεμελιώδεις λόγους που έχουν οδηγήσει την τιμή του «μαύρου χρυσού» σε πρωτόγνωρα ύψη υπάρχει και η διάσταση της κερδοσκοπίας, η οποία έχει δημιουργήσει «συνθήκες φούσκας». Έτσι, όπως πιστεύουν, αναπόφευκτα η φούσκα αυτή θα σκάσει. Υπάρχουν, άλλωστε, και αναλυτές που πιθανολογούν ότι η τιμή του πετρελαίου θα μειωθεί ακόμη και κάτω από τα 100 δολάρια στο τέλος του 2008.

Σε ό,τι αφορά τη χρηματιστηριακή αγορά, οι ίδιοι κύκλοι επισημαίνουν ως ιδιαίτερα θετικά στοιχεία τη διατήρηση του «θερμού κλίματος» σε ό,τι αφορά τα επιχειρηματικά deals και το ότι η αγορά ανταποκρίνεται άμεσα, και μάλιστα πολλές φορές με έντονο τρόπο, όταν πιστεύει πως θα υπάρξει κάποια συγκεκριμένη είδηση.

Στην περίπτωση των deals, το θετικό είναι ότι οι ισχυρότερες επιχειρήσεις συνήθισαν πλέον να ζουν στο περιβάλλον της τρέχουσας συγκυρίας, έχοντας την πεποίθηση ότι είτε γύρω στο τέλος του 2008 είτε στο πρώτο εξάμηνο του 2009 θα ξεκινήσει μια νέα φάση ανάκαμψης. Υπό αυτές τις συνθήκες, λοιπόν, προχωρούν σε deals προκειμένου να λάβουν καλύτερες θέσεις στον κλάδο τώρα που οι αποτιμήσεις είναι χαμηλότερες και να καρπωθούν τα οφέλη όταν ξεκινήσει το διεθνές rebound.

Όσον αφορά στα αντανακλαστικά της αγοράς, μπορούμε να παραθέσουμε συγκεκριμένα παραδείγματα, όπου παρά το γενικότερο δυσμενές κλίμα οι μετοχές σημείωσαν σημαντική άνοδο στο ταμπλό λόγω επιχειρηματικών ειδήσεων και εξελίξεων. Ενδεικτικά, λοιπόν, αναφέρουμε τις περιπτώσεις του ΟΠΑΠ, του Τιτάνα, του Μαΐλλη, της ΣΙΔΕΝΟΡ κ.ά. 


*Αναδημοσίευση από το φύλλο 531 της εφημερίδας ”ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ”, 23 - 27/05/2008.

** Το γράφημα για τους κύριους διεθνείς δείκτες και το Χ.Α. το 2008 επισυνάπτεται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".