Τα spreads συρρικνώθηκαν, το ύψος των καταθέσεων εμφανίζεται «κουρασμένο» και ο συνδυασμός επιτοκίων-ισοτιμίας στο δολάριο δεν ευνοεί. Γιατί ωστόσο, οι παράγοντες του κλάδου εκφράζουν αισιοδοξία για το μέλλον. Τι δήλωσε ο Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου.

Πόσο ισχυρός είναι τελικά ο τραπεζικός τομέας στην Κύπρο και κατά πόσον τα business plans των τραπεζών της χώρας είναι επιτεύξιμα; Μήπως υπάρχουν προβλήματα επισφαλειών στα κυπριακά συγκροτήματα;

Για τα παραπάνω ζητήματα κλήθηκε να απαντήσει σε ερωτήσεις δημοσιογράφων ο διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου, κ. Αθανάσιος Ορφανίδης, κατά την παρουσίαση της ετήσιας έκθεσης του 2007 στις 16 Απριλίου:

«Όσον αφορά στα business plans των εμπορικών τραπεζών δεν έχουμε ανησυχίες σε σχέση με το τι μας έχει γνωστοποιηθεί και πιστεύουμε ότι οι επισφάλειες κυμαίνονται σε λογικά επίπεδα», απάντησε ο διοικητής.

Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι οι κυπριακές τράπεζες έχουν μείνει εντελώς ανέπαφες από τη διεθνή κρίση. Οι επιπτώσεις βέβαια είναι μόνο έμμεσες, καθώς στην Κύπρο ούτε τιτλοποιήσεις δανείων είχαμε (ούτε καν θεσμικό πλαίσιο δεν τις προβλέπει) αλλά ούτε και οποιαδήποτε επένδυση σε δομημένα και σε άλλα σύνθετα προϊόντα.

*** Συρρίκνωση στα spreads

Όλα δείχνουν ότι τα spreads των δανείων στην κυπριακή αγορά έχουν πιεστεί κατά το πρώτο τρίμηνο του 2008. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου, τον φετινό Φεβρουάριο το μέσο κόστος των καταθέσεων προθεσμίας ενός έτους ανερχόταν στο 3,67% έναντι του 3,57% κατά τον αντίστοιχο μήνα του 2007.

Βέβαια το 3,67% αποτελεί τον μέσο όρο των καταθέσεων αυτών, αλλά θα πρέπει να τονίσουμε ότι οι νέες καταθέσεις έχουν σαφώς υψηλότερα επιτόκια τα οποία σε ορισμένες περιπτώσεις υπερβαίνουν το 5%. Η εκτόξευση αυτή των επιτοκίων (κυρίως από τον Φεβρουάριο και μετά) αποδίδεται σε δύο παράγοντες:

• Πρώτον, στην είσοδο της Eurobank και της Τράπεζας Πειραιώς στην τοπική αγορά, οι οποίες ξεκίνησαν με υψηλά επιτόκια, για να αντιδράσουν όμως ανάλογα και οι μεγάλες τράπεζες της Κύπρου.

• Δεύτερον, γιατί οι καταθέσεις εξακολουθούν να είναι ο φθηνότερος και μονιμότερος τρόπος άντλησης κεφαλαίων για τις κυπριακές τράπεζες. Όταν, για παράδειγμα, το μέσο επιτόκιο των καταθέσεων ανέρχεται σήμερα γύρω στο 3,5% (1,5% οι τρεχούμενοι λογαριασμοί, 5% οι προθεσμιακοί ενός έτους κ.λπ.), τα επιτόκια των ομολόγων βρίσκονται μεταξύ 6,5% - 7% και η άντληση κεφαλαίων από τη διατραπεζική αγορά κοστίζει γύρω στο 4,75%!

Πέρα όμως από την ανοδική τάση των επιτοκίων καταθέσεων, διαπιστώνεται και υποχώρηση του ύψους των επιτοκίων στις χορηγήσεις, κυρίως λόγω της ένταξης της Κύπρου στην ευρωζώνη. Ενδεικτικό είναι ότι το μέσο επιτόκιο στα στεγαστικά δάνεια τον φετινό Φεβρουάριο διαμορφώθηκε στο 5,62%, όταν τον Ιανουάριο του 2007 βρισκόταν στο 5,92%.

*** «Μούδιασμα» καταθέσεων,  «τρέχουν» οι χορηγήσεις

Σε ό,τι αφορά την πορεία των εγχώριων τουλάχιστον επιδόσεών τους, οι κυπριακές τράπεζες θα ανακοινώσουν και φέτος πολύ ισχυρά ποσοστά ανόδου στις τριμηνιαίες λογιστικές καταστάσεις τους. Η στατιστική όμως δεν λέει πάντα... όλη την αλήθεια!

Πέρυσι, για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια του δωδεκαμήνου παρατηρήσαμε πολύ ισχυρή άνοδο καταθέσεων και χορηγήσεων από μήνα σε μήνα, με αποτέλεσμα οι επιδόσεις του τελευταίου τριμήνου να είναι σαφώς ανώτερες από αυτές του πρώτου τριμήνου του 2007. Αυτό που παρατηρείται κατά το πρώτο φετινό δίμηνο είναι η υποχώρηση των καταθέσεων τόσο των Κυπρίων πολιτών όσο και του international banking σε σχέση με τον Δεκέμβριο του 2007.

Συγκεκριμένα, οι καταθέσεις των Κυπρίων τον Ιανουάριο του 2007 ανέρχονταν στα 27,66 δισ. ευρώ, τον Δεκέμβριο του 2007 εκτινάχτηκαν στα 32,29 δισ. ευρώ και στο τέλος του φετινού Φεβρουαρίου είχαν υποχωρήσει στα 32,17 δισ. ευρώ.

Ανάλογη πορεία ακολούθησαν και οι καταθέσεις του international banking: από τα 16 δισ. ευρώ του Ιανουαρίου 2007 εκτοξεύτηκαν στα 20,22 δισ. στο τέλος του ίδιου έτους, για να κλείσουν τον φετινό Φεβρουάριο στα 19,34 δισ. ευρώ...

Πού βρίσκεται τώρα το παράδοξο: Eνώ οι καταθέσεις του πρώτου διμήνου του 2008 ήταν μειωμένες σε σύγκριση με τον Δεκέμβριο, στις λογιστικές καταστάσεις του πρώτου τριμήνου θα εμφανιστεί και πάλι πολύ σημαντική βελτίωση επειδή θα συγκριθούν με τα χαμηλά αντίστοιχα περυσινά μεγέθη.

Σε αντίθεση με τις καταθέσεις, ισχυρή εξακολουθεί να παραμένει η άνοδος στις χορηγήσεις, όπου το υπόλοιπο των εγχώριων δανείων παρουσιάζεται τον Ιανουάριο του 2008 κατά 1,4% ανώτερο από αυτό του Δεκεμβρίου 2007 και τον Φεβρουάριο κατά 2,4%! Σχετική στασιμότητα επικρατεί στα καταναλωτικά δάνεια, πλην όμως «θερμό» παραμένει το κλίμα στα δάνεια της στεγαστικής πίστης. Τέτοιοι αριθμοί δίνουν αύξηση χορηγήσεων στο πρώτο δίμηνο σε σχέση με πέρυσι άνω του 20%!

Επίσης, θετικό στοιχείο για το μέλλον των χορηγήσεων είναι ότι η κεντρική τράπεζα προσανατολίζεται στην άρση των περιορισμών στα δάνεια του κατασκευαστικού τομέα, τους οποίους είχε θέσει πέρυσι, καθώς ο κλάδος έχει σταματήσει να βρίσκεται σε φάση υπερθέρμανσης.

Πέραν όλων αυτών, τα τριμηνιαία αποτελέσματα των κυπριακών τραπεζών αναμένονται «μουδιασμένα» για δύο ακόμη λόγους:

• Πρώτον, γιατί τα όποια περυσινά κεφαλαιακά κέρδη δεν θα επαναληφθούν.
• Δεύτερον, γιατί ο ταυτόχρονος συνδυασμός «χαλαρού» δολαρίου και χαμηλών επιτοκίων στις ΗΠΑ περιορίζει τα spreads στο international banking.

*** Τα επόμενα στοιχήματα

Πάντως, παράγοντες του κλάδου πιστεύουν ότι το growth story των κυπριακών τραπεζών σε καμία περίπτωση δεν έχει σταματήσει να υπάρχει. Η μείωση στα spreads των δανείων αποδίδεται στην είσοδο της Κύπρου στην ευρωζώνη (χαμηλότερο το Euribor από το προϋπάρχον Cybor) και εκτιμάται ότι σταδιακά οι τράπεζες περνούν στους δανειολήπτες τις επιβαρύνσεις από την άντληση κόστους κεφαλαίων.

Την αρχή στην αύξηση των επιτοκίων έκανε η Τράπεζα Κύπρου για να ακολουθήσουν πρόσφατα η MPB και η Εθνική, ενώ όλα δείχνουν ότι σύντομα θα πραγματοποιήσουν κάτι ανάλογο η Ελληνική και οι υπόλοιπες. Αναμένεται, λοιπόν, ότι η πίεση στα spreads σταδιακά θα αμβλύνεται.

Οι χορηγήσεις συνεχίζουν να ανεβαίνουν με ταχείς ρυθμούς και η γενικότερη πορεία της κυπριακής οικονομίας εξακολουθεί να είναι ισχυρή. Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα της πορείας του τουρισμού, καθώς μετά την περυσινή ανάκαμψη, κατά το πρώτο φετινό τετράμηνο ο αριθμός των ξένων επισκεπτών παρουσιάζει άνοδο 4,4%. Σε ό,τι αφορά δε την κατανάλωση τσιμέντου, για τους τρεις πρώτους μήνες του 2008 έχει αυξηθεί κατά 15,7%, πέραν της αύξησης του 10% που σημειώθηκε το 2007.

Η στασιμότητα των καταθέσεων δεν φαίνεται -επί του παρόντος τουλάχιστον- να προβληματίζει και ορισμένοι την αποδίδουν στην καθυστέρηση των κυπριακών τραπεζών να αυξήσουν τα επιτόκια που πρόσφεραν στους πελάτες τους, με αποτέλεσμα κάποια ποσά να κατευθυνθούν σε τράπεζες του εξωτερικού (και κυρίως της Ελλάδας). Από τον Μάρτιο και μετά όμως, συνεχίζουν, τα επιτόκια ανέβηκαν υπερβαίνοντας το 5%.

Κύκλοι της αγοράς αναφέρουν ότι παρά τα όσα ακούγονται για τις αναδυόμενες αγορές, τόσο η ρωσική όσο και η ουκρανική οικονομία (από τις δύο αυτές χώρες προέρχεται το μεγαλύτερο ποσοστό των εργασιών του international banking) θα εξακολουθήσουν και φέτος να αναπτύσσονται με υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης. Συγκεκριμένα, το ΔΝΤ προβλέπει για φέτος αύξηση του ΑΕΠ 6,8% στη Ρωσία (στο 8,1% η προηγούμενη πρόβλεψη) και 5,6% στην Ουκρανία (7,3% η προηγούμενη).

Επίσης, επικρατεί αισιοδοξία ότι τελικά δεν θα παρουσιαστεί εμπλοκή στο θέμα των διεθνών (πρώην υπεράκτιων) εταιρειών, σχετικά με την προειδοποίηση από τη Ρωσία και την Ουκρανία ότι θα τοποθετούσαν την Κύπρο στη «μαύρη λίστα». Οι επαφές που πραγματοποιήθηκαν (π.χ. πρόσφατη επίσκεψη του υπουργού Οικονομικών κ. Χαρίλαου Σταυράκη στην Ουκρανία) βελτίωσαν δραστικά την κατάσταση και όλα δείχνουν τώρα ότι δεν θα υπάρξει ένταξη στη «μαύρη λίστα».