Ουκρανία: Η επόμενη μέρα του πολέμου

Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία φαίνεται να ξεκίνησε ως μια «στρατηγική επιδρομή», κατά τη στρατιωτική ορολογία, με την φρούδα, όπως αποδείχτηκε, ελπίδα ότι θα μπορούσαν να καταλάβουν το Κίεβο και άλλες μεγάλες πόλεις χωρίς ιδιαίτερη αντίσταση από τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις και τον λαό, ότι ο Ζελένσκι μάλλον θα εγκατέλειπε τη χώρα και θα συνθηκολογούσε άρον άρον.

Αυτή η υπερβολική αυτοπεποίθηση, αποτέλεσμα κατά πάσα πιθανότητα λανθασμένων προβλέψεων από τις υπηρεσίες της Ρωσίας, δικαιολογεί και το πώς εκδηλώθηκε η εισβολή, με περιορισμένο (για το μέγεθος της Ουκρανίας και των Ενόπλων Δυνάμεών της) αριθμητικό δυναμικό, προμήθειες και ελάχιστη, ειδικά τις πρώτες μέρες, χρήση της αεροπορίας και των πυραύλων που διαθέτει η Ρωσία.

Η αποτυχία αυτού του σχεδίου έχει ήδη φανεί στην πράξη. Εντούτοις, εδώ και τουλάχιστον δύο εβδομάδες έχει φανεί επίσης ότι όπως κάθε οργανωμένος στρατός, έτσι και ο ρωσικός διέθετε και το περίφημο «σχέδιο Β», το οποίο, αν πετύχει, διασφαλίζει τη δυνατότητα του Πούτιν να δηλώσει ότι «νίκησε» στην Ουκρανία.

Έτσι κι αλλιώς, οι στόχοι της «ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης», όπως τη χαρακτηρίζουν οι Ρώσοι, έχουν διατυπωθεί με τρόπο αρκετά ασαφή, που επιτρέπουν πολλαπλές ερμηνείες. Ωστόσο κάποια συμπεράσματα μπορούν να βγουν ήδη.

Το «σχέδιο Β» αφορά την απόσπαση εδαφών που θα είναι ανεξάρτητα από το ουκρανικό κράτος, στα οποία θα περιληφθεί τουλάχιστον όλη η έκταση του Ντονμπάς, ήτοι, όχι απλώς τα εδάφη που κατείχαν οι «ανεξάρτητες δημοκρατίες» του Ντόνετσκ και του Λουγκάνσκ, αλλά ολόκληρο το έδαφος των ομώνυμων επαρχιών, που είναι πολύ μεγαλύτερο σε έκταση. Και μαζί με αυτά βεβαίως, οι περιοχές που έχουν ήδη καταληφθεί (ή πρόκειται να καταληφθούν) στο Νότιο Τμήμα της Ουκρανίας, μαζί φυσικά με την Κριμαία. Άγνωστο αν ακόμη και σήμερα η Ρωσία αισθάνεται ότι έχει τις δυνατότητες να καταλάβει και την Οδησσό -και άρα να αποκλείσει πλήρως την έξοδο της Ουκρανίας στη Μαύρη Θάλασσα.

Προκειμένου να υλοποιηθεί το σχέδιο αυτό, ήδη ρωσικά στρατεύματα φαίνεται να μετακινούνται από το Κίεβο και άλλες περιοχές όπως το Τσερνίχιβ, προκειμένου να ενισχυθούν οι δυνάμεις στην Ανατολή (Ντονμπάς), ενδεχομένως και στο Νότο (ευρύτερη περιοχή Χερσώνας-Μαριούπολης). Κι αυτό εξηγεί την «προθυμία» των Ρώσων να μειώσουν τις εχθροπραξίες στον Βορρά, με τη δικαιολογία των συνομιλιών.

Γνωρίζουν για παράδειγμα ότι το Κίεβο δεν γίνεται πλέον να καταληφθεί, ίσως ούτε να περικυκλωθεί, και μειώνουν τις εκεί δυνάμεις τους, για να ενισχύσουν τα άλλα μέτωπα, οχυρώνοντας όμως επιθετικές θέσεις, ώστε να συνιστούν διαρκή απειλή και να συγκρατήσουν τις μεταθέσεις ουκρανικών δυνάμεων από το Κίεβο προς το Ντονμπάς.

Το πιθανότερο, λένε στρατιωτικοί αναλυτές, είναι ότι σημείο εκκίνησης της β' φάσης του πολέμου θα αποτελέσει η πλήρης κατάληψη της Μαριούπολης, κάτι που αναμένεται να συμβεί σύντομα, ίσως και σε λίγες μέρες, προκειμένου να εκδηλωθεί πλήρως η προσπάθεια περικύκλωσης των σημαντικών ουκρανικών δυνάμεων (περίπου 50.000 άνδρες) που βρίσκονται λιγότερο ή περισσότερο οχυρωμένες -αλλά και καθηλωμένες- στην Ανατολική Ουκρανία πέριξ του Ντονμπάς, τόσο από το βόρειο πλευρό τους όσο και από το νότιο.

Εάν το ρωσικό σχέδιο επιτύχει πλήρως, οι ουκρανικές αυτές δυνάμεις θα αποδεκατιστούν ή θα αιχμαλωτιστούν και το μέτωπο στο ανατολικό μέρος της Ουκρανίας θα καταρρεύσει, επιφέροντας de facto την αποστρατικοποίηση που επιθυμεί ο Πούτιν. Τότε, σε δεύτερη φάση, θα μπορούσε να εκδηλωθεί και μια νέα προσπάθεια κατάληψης του Μικολάεφ και εντέλει της Οδησσού. Κάτι που θα σήμαινε τη διχοτόμηση της Ουκρανίας με «φυσικό όριο» και εμπόδιο έναντι μελλοντικής επίθεσης, στο μεγαλύτερο μέρος αυτής της περιοχής, τον ποταμό Δνείπερο.

Η ύπαρξη ενός σχεδίου όμως δεν εγγυάται και την επιτυχία του. Πολλά θα εξαρτηθούν από τα πραγματικά στοιχεία για τις απώλειες, τον εφοδιασμό και το ηθικό των αντίπαλων δυνάμεων, στοιχεία τα οποία προσώρας καλύπτονται από την «ομίχλη» του πολέμου αλλά και τις προσπάθειες των δύο πλευρών να παραπλανήσουν τον αντίπαλο ως προς τις δυνάμεις και τις αδυναμίες τους καταγάγοντας νίκες στον «πόλεμο της πληροφορίας».

Το γεγονός όμως είναι ότι πολιτικά ο Πούτιν πολύ δύσκολα μπορεί να επιστρέψει από την Ουκρανία ηττημένος, οπότε, αν έρθει η ώρα να συνθηκολογήσει, δύσκολα θα το κάνει χωρίς να μπορεί να μιλήσει για πλήρη ουδετεροποίηση της Ουκρανίας και δημιουργία ανεξάρτητων κρατών, υπό τη ρωσική σκέπη, ενωμένων μέσω της «γέφυρας ξηράς» που περνάει από τη Μαριούπολη και φτάνει ως τη Χερσώνα. Αυτό μάλλον αποτελεί «κόκκινη γραμμή» και για έναν ακόμη λόγο. Πολύ σπάνια οι συμφωνίες για τον τερματισμό μιας σύρραξης διαταράσσουν τα όσα έχουν συμβεί στο έδαφος. Ο,τι έχει καταληφθεί παραμένει στα χέρια αυτού που το κατέχει.

Υπό αυτή την έννοια, οι τρέχουσες διαπραγματεύσεις και τα σημεία συμφωνίας μάλλον απέχουν πολύ από κάτι που θα μπορούσε να αποτελέσει βάση για τον τερματισμό του πολέμου, έστω προσωρινά, τουλάχιστον με όσα γνωρίζουμε αυτή τη στιγμή για τις θέσεις και τις δυνατότητες των αντιπάλων, εντός και εκτός του πεδίου μάχης.