Οι Ταλιμπάν θα τα βρουν σκούρα στη διακυβέρνηση του Αφγανιστάν

Oι Ταλιμπάν θα δυσκολευτούν πολύ να παράσχουν βασικές κυβερνητικές υπηρεσίες, να διατηρήσουν υποδομές και να πραγματοποιήσουν δημόσιες επενδύσεις ώστε να στηρίξουν την ανάπτυξη της στηριζόμενης στην εξωτερική βοήθεια οικονομίας του Αφγανιστάν. Ετσι αναμένονται εσωτερικές έριδες και αναταραχές με παράλληλη διατήρηση της γεωργίας και των παράνομων δραστηριοτήτων ως κύριων πηγών εισοδήματος στη χειμαζόμενη από τον πόλεμο χώρα.

Η άνοδος των Ταλιμπάν στην εξουσία θα εντείνει τις ήδη υπάρχουσες οικονομικές προκλήσεις του Αφγανιστάν, ενώ ο κορωνοϊός σε συνδυασμό με την ξηρασία θα δημιουργήσουν νέες.

* Σύμφωνα με έκθεση του Φεβρουαρίου του 2021 που δημοσίευσε η Ομάδα Μελέτης του Αφγανιστάν της αμερικανικής κυβέρνησης, το ποσοστό φτώχειας στο Αφγανιστάν υπολογίζεται αυτή τη στιγμή ότι φτάνει ως και το 72%, από 55% το 2017, με κύρια αιτία τη συνεχιζόμενη κρίση του κορωνοϊού.

* Το 2020, το Αναπτυξιακό Πρόγραμμα του ΟΗΕ κατέταξε το Αφγανιστάν στην 170 θέση σε σύνολο 189 χωρών και περιοχών όσον αφορά την ανθρώπινη ανάπτυξη και υπολόγισε επίσης ότι περισσότεροι από 1 εκατομμύριο Αφγανοί έχουν εκτοπιστεί.

* Σύμφωνα με πρόσφατη αναφορά του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών, περίπου επτά εκατομμύρια Αφγανοί αγρότες και κτηνοτρόφοι βρίσκονται σε κίνδυνο λόγω της παρατεταμένης ξηρασίας και η τρέχουσα σοδειά αναμένεται να είναι κατά 20% χαμηλότερη από ότι το 2020.

O πιο άμεσος στόχος των Ταλιμπάν θα είναι να διασφαλίσουν την παροχή βασικών υπηρεσιών, καθώς και τη διάθεση τροφίμων και φαρμάκων για τον αφγανικό πληθυσμό. Κάνοντάς το αυτό, οι ηγέτες των Ταλιμπάν θα επιδιώξουν να σταθεροποιήσουν τη χώρα εσωτερικά και να παράσχουν ένα σχετικά ασφαλές περιβάλλον για τις ξένες μη κυβερνητικές οργανώσεις. Τα Αφγανιστάν έχει αλλάξει από την τελευταία φορά που οι Ταλιμπάν ήταν στην εξουσία μεταξύ του 1996 και 2001, καθώς οι Αφγανοί που κατοικούν στις πόλεις έχουν υψηλότερες απαιτήσεις σε βασικές υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένης της παροχής ηλεκτρικού ρεύματος, νερού και αποχέτευσης. Αυτό θα απαιτήσει εκπαιδευμένους εργαζομένους που θα λαμβάνουν μισθούς και προμήθειες.

Χωρίς την παροχή βασικών υπηρεσιών, θα καταρρεύσουν βασικές λειτουργείες των πόλεων, δημιουργώντας μεγαλύτερη δυσαρέσκεια απέναντι στους Ταλιμπάν η οποία θα εντείνει την αντίσταση ενάντια στην εξουσία τους στις αστικές περιοχές.

Ωστόσο, η απομόνωση από τις διεθνείς αγορές και το πάγωμα των διεθνών περιουσιακών στοιχείων του Αφγανιστάν μετά την άνοδο των Ταλιμπάν στην εξουσία έχει αφήσει την εξαρτημένη από τις εισαγωγές οικονομία της χώρας στα πρόθυρα της κατάρρευσης με λίγες πηγές συναλλάγματος, τη στιγμή που δυσκολεύεται να επανεκκινήσει την παραγωγή και να πληρώσει τις εισαγωγές.

* Σχεδόν όλες οι πηγές συναλλάγματος του Αφγανιστάν έχουν παγώσει, συμπεριλαμβανομένων και αποθεμάτων $9,5 δισ. της κεντρικής τράπεζας που βρίσκονται σχεδόν εξολοκλήρου σε αμερικανικές τράπεζες.

* Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) έχει επίσης αναστείλει τη χρηματοδότηση του Αφγανιστάν, η οποία περιλάμβανε $200 εκατ. που έχουν ήδη εκταμιευτεί από ένα συνολικό πρόγραμμα $600 εκατ. Το Αφγανιστάν έχει αποκλειστεί από την πρόσβαση σε επιπλέον $440 εκατ. υπό την τελευταία κατανομή των Ειδικών Τραβηχτικών Δικαιωμάτων του ΔΝΤ, μεταξύ των άλλων και λόγω της μη αναγνώρισης των Ταλιμπάν από το εξωτερικό.

* Έχει επίσης παγώσει βοήθεια από αναπτυξιακές τράπεζες και οργανισμούς που το 2020 υπερέβη τα $550 εκατ.

* Η αφγανική οικονομία στηρίζεται κατά κύριο λόγο στο ρευστό, με την εγχώρια πίστωση το 2020 να αντιστοιχεί στο 3% του ΑΕΠ και μόνο το 10% του πληθυσμού να έχει τραπεζικό λογαριασμό.

Η εξάρτηση από την οικονομική στήριξη από τις χώρες της Δύσης θα αναγκάσει πιθανότατα τους Ταλιμπάν να περιορίσουν άλλες ομάδες εντός του Αφγανιστάν ή ακόμα και να τους επιτεθούν για να δείξουν τη δέσμευσή τους στο να αποτρέψουν τη μετατροπή της χώρας σε διεθνές κέντρο τρομοκρατίας.

Οι Ταλιμπάν θα χρειαστούν οικονομική βοήθεια από ξένες κυβερνήσεις και μη κυβερνητικές οργανώσεις, αλλά θα χρειαστούν και τη ξένη συνδρομή για να διανείμουν τη βοήθεια αυτή. Αυτό θα απαιτήσει να διασφαλίσουν οι Ταλιμπάν έναν βαθμό ασφάλειας για τους ξένους εργαζομένους και να επιδείξουν κάποια στοιχειώδη αποτελεσματικότητα στη διανομή της βοήθειας (η διαφθορά είναι ήδη ενδημική). Οι Ταλιμπάν θα πρέπει να επιδείξουν επίσης έναν πιο «μετριοπαθή» κοινωνικό έλεγχο για να αποφύγουν ένα πολιτικά υποκινούμενο πάγωμα της διεθνούς βοήθειας.

Ως εκ τούτου, οι Ταλιμπάν θα πρέπει να αντιμετωπίσουν τόσο το Μέτωπο Εθνικής Αντίστασης (ΝRF) του Αφγανιστάν και άλλες δυνάμεις της αντιπολίτευσης (συμπεριλαμβανομένου του ISIS-K), και μπορεί ταυτόχρονα να χάσουν τη στήριξη συμμάχων. Η επιθυμία των Ταλιμπάν να δείξουν ένα πιο μετριοπαθές πρόσωπο μπορεί να διαταράξει τη συνοχή τους και να δημιουργήσει νέες διεθνείς προκλήσεις για την κυβέρνηση.

* Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, μόνο το 22% των $11 δισ. που δαπανά ετησίως το Αφγανιστάν κατευθύνθηκαν στο εσωτερικό της χώρας, στοιχείο που δείχνει την εξάρτηση της χώρας από την ξένη χρηματοδότηση και βοήθεια.

* Οι τιμές των τροφίμων ενισχύθηκαν ως και 35% την εβδομάδα μετά την άνοδο των Ταλιμπάν στην εξουσία, σύμφωνα με κατοίκους της Καμπούλ που μίλησαν στο Bloomberg. Σύμφωνα με άλλες πηγές από τη χώρα οι τιμές του μαγειρικού λαδιού και του υγραερίου έχουν αυξηθεί ως και 50%.

* Οι τράπεζες στο Αφγανιστάν έκλεισαν και τα ΑΤΜ άδειασαν από χρήματα στον απόηχο της κατάκτησης της Καμπούλ από τους Ταλιμπάν στις 15 Αυγούστου. Στις 21 Αυγούστου, η Western Union και η MoneyGram διέκοψαν τις μεταβιβάσεις χρημάτων – εμποδίζοντας την αφγανική διασπορά να στείλει χρήματα στην πατρίδα, τα οποία το 2020 αντιστοιχούσαν στο 4% του ΑΕΠ του Αφγανιστάν.

* Οι Ταλιμπάν έχουν υποσχεθεί ότι οι τράπεζες θα ανοίξουν και πάλι στο «κοντινό μέλλον» και ότι οι δημόσιοι υπάλληλοι θα πληρωθούν. Αλλά χωρίς πρόσβαση σε συνάλλαγμα, το αφγανικό νόμισμα είναι ουσιαστικά άχρηστο και υπάρχουν στοιχεία για ελλείψεις που δημιουργούνται καθώς οι κάτοικοι συσσωρεύουν μη ευπαθή προϊόντα.

Ακόμα και αν η κατάσταση όσον αφορά την ασφάλεια βελτιωθεί τους ερχόμενους μήνες, δεν είναι πιθανό να βοηθήσει ουσιαστικά την τυπική οικονομία και να μειώσει τον ρόλο των παράνομων δραστηριοτήτων. Eκατομμύρια Αφγανοί θα συνεχίσουν να στηρίζονται στη γεωργία και θα δουν περαιτέρω επιδείνωση του βιοτικού τους επιπέδου. Το ΔΝΤ υπολογίζει ότι οι δαπάνες για την ασφάλεια αντιστοιχούσαν μόνο στο ένα τρίτο των κυβερνητικών δαπανών το 2020, κάτι που σημαίνει ότι μια πιο σταθερή κατάσταση όσον αφορά την ασφάλεια θα έχει μικρό μόνο αντίκτυπο στις κυβερνητικές δαπάνες.

Εν τω μεταξύ, ο ΟΗΕ υπολογίζει ότι οι Ταλιμπάν αποκομίζουν ετησίως $300 εκατ. με $1,6 δισ. ετησίως από εγκληματικές δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένης της παραγωγής οπίου, της διακίνησης ναρκωτικών, των εκβιασμών, των απαγωγών και της παράνομης εκμετάλλευσης ορυκτού πλούτου. Δεδομένης της άθλιας κατάστασης της αφγανικής οικονομίας, οι παράνομες αυτές δραστηριότητες αναμένεται να συνεχιστούν.

Η τρέχουσα κατάσταση στη χώρα θα περιορίσει σημαντικά τη δυνατότητα των Ταλιμπάν να εκμεταλλευτούν τον πλούσιο και ανέγγιχτο ορυκτό πλούτο, ο οποίος περιλαμβάνει κοιτάσματα χαλκού, καθώς και λιθίου, σιδηρομεταλλεύματος και σπάνιων γαιών. Ως εκ τούτου, το Αφγανιστάν θα είναι εξαρτημένο από έναν μικρό αριθμό χωρών που μπορεί να επενδύσουν στη χώρα (όπως η Κίνα), το οποίο θα περιορίσει τις πολιτικές επιλογές.

* Τον Ιούνιο, ο Διεθνής Ερυθρός Σταυρός υπολόγισε ότι το 80% των Αφγανών στηρίζονταν στην άνυδρη γεωργία και στην εκτροφή αγελάδων για εισόδημα. Σε κάποιες περιφέρειες, πάνω από το 80% των μελών της κοινότητας έφευγαν για να βρουν πρόσβαση σε φαγητό και νερό.

* Η δυνατότητα του Αφγανιστάν να πληρώνει για εισαγωγές, συμπεριλαμβανομένων τροφίμων, εξουδετερώνεται από την έλλειψη κερδών από εξαγωγές και την απουσία πρόσβασης σε συνάλλαγμα, εκτός και αν φίλες χώρες δωρίσουν τρόφιμα.

* Πριν από την τελευταία άνοδο των Ταλιμπάν στην εξουσία, οι ανάγκες εξωτερικής χρηματοδότησης του Αφγανιστάν για το 2021 έφταναν τα $5 δισ. και οι εισαγωγές προβλέπεται να ανέλθουν στα $7,4 δισ. φέτος, με χρηματοδότηση αποκλειστικά από εξωτερικές δωρεές. Το ΔΝΤ προέβλεπε ότι οι εξαγωγές το 2021 δεν θα ξεπερνούσαν το $1,6 δισ., με τις εισαγωγές να είναι περίπου 4,5 φορές περισσότερες.

Οι άμεσες ξένες επενδύσεις στο Αφγανιστάν είναι επίσης ουσιαστικά ανύπαρκτες, ακόμα και υπό την προηγούμενη κυβέρνηση.