Κρίσιμη αναμέτρηση Ουκρανίας-Ρωσίας στην Αζοφική Θάλασσα

Την 1η Ιανουαρίου, ο διοικητής του πολεμικού ναυτικού της Ουκρανίας, Ναύαρχος Ιχορ Βοροντσένκο, εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία αναφέρει πως οι δυνάμεις του αναπτύχθηκαν στην Αζοφική Θάλασσα και  αυξήθηκαν οι ικανότητες μάχης των ναυτικών, αεροπορικών και παράκτιων μονάδων, ως απάντηση στην Ρωσική επιθετικότητα στην περιοχή. Νωρίτερα, στις 26 Δεκεμβρίου του 2018, η εκπρόσωπος του Ρωσικού υπουργείου Άμυνας, Μαρία Ζαχάροβα, προειδοποίησε πως η Δύση θα πρέπει να αποφύγει να στηρίξει τις όποιες νέες «προκλήσεις» από την Ουκρανία στη θάλασσα, μετά την αντιπαράθεση μεταξύ ουκρανικών και ρωσικών πολεμικών πλοίων τους τελευταίους μήνες του 2018.

Η Ρωσία εξακολουθεί να έχει υπό κράτηση τα τρία ουκρανικά πλοία που κατασχέθηκαν και τους 24 ναύτες που συνέλαβε κατά τη διάρκεια της αντιπαράθεσης της 25ης Νοεμβρίου του 2018 στην Αζοφική Θάλασσα. Η θάλασσα αυτή αποτελεί θέατρο αυξανόμενων εντάσεων μεταξύ των δυο χωρών. Η Ρωσία καθ’ όλη τη διάρκεια του 2018 απαγόρευε τη διέλευση ουκρανικών εμπορικών πλοίων και έκανε παρεμβολές. Πριν την αντιπαράθεση του Νοεμβρίου του 2018, η ουκρανική κυβέρνηση είχε ανακοινώσει πως θα κατασκευάσει ναυτική βάση στην Αζοφική πόλη-λιμάνι Μπερντιάνσκ μέχρι το τέλος του 2018.

Από τότε που ξεκίνησε η αντιπαράθεση, ουκρανοί αξιωματούχοι έχουν δηλώσει πως σκοπεύουν να στείλουν πολεμικά πλοία στα ουκρανικά λιμάνια στην θαλάσσια περιοχή γύρω από τα Στενά Κερτς. Ο Αρχηγός του Ουκρανικού Επιτελείου Ναυτικού, Αντιναύαρχος Αντρίι Ταράσοφ, είχε επίσης προειδοποιήσει πως η Ουκρανία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει όπλα στην περίπτωση μιας ακόμα αντιπαράθεσης μεταξύ των ουκρανικών και ρωσικών πολεμικών πλοίων, αν και δεν έδωσε συγκεκριμένες λεπτομέρειες για τον τύπο των όπλων.

Γιατί έχει σημασία

Αυτές οι τελευταίες εξελίξεις παραπέμπουν στην προοπτική μιας πιο σοβαρής αντιπαράθεσης μεταξύ της Ουκρανίας και της Ρωσίας στη θάλασσα. Συγκεκριμένα, η Δύση έχει ενισχύσει τη στήριξή της προς το Κίεβο, σε επίπεδο πολιτικής και ασφάλειας, στην αντιπαράθεση αυτή. Το Ηνωμένο Βασίλειο, έστειλε το HMS Echo, ένα σκάφος επιτήρησης του Βασιλικού Ναυτικού, στην πόλη-λιμάνι της Οδησσού στις 19 Δεκεμβρίου του 2018. Αυτό ήταν το πρώτο ΝΑΤΟϊκό πλοίο που εισήλθε στη Μαύρη Θάλασσα υποστηρίζοντας ξεκάθαρα την Ουκρανία στην αντιπαράθεσή της στην Αζοφική Θάλασσα με τη Ρωσία .

Ο υπουργός Άμυνας της Βρετανίας, Γκάβιν Ουίλιαμσον, συναντήθηκε στη συνέχεια με τον Ουκρανό ομόλογό του και δήλωσε πως το Ηνωμένο Βασίλειο θα βοηθήσει στην οργάνωση κοινών ασκήσεων με το Ουκρανικό ναυτικό στις αρχές του 2019. Την ίδια εβδομάδα εκείνη, ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ στην Ουκρανία, Κουρτ Βόλκερ, συναντήθηκε με τον Ουκρανό πρόεδρο Πέδρο Ποροσένκο στο Κίεβο και δήλωσε πως οι ΗΠΑ θα στείλουν στην Ουκρανία νέα παρτίδα όπλων τους επόμενους μήνες.

Ωστόσο, θα πρέπει να υπενθυμιστεί πως ο πολεμικός στόλος της Ουκρανίας είναι πολύ πιο αδύναμος από τον Ρωσικό. Το Κίεβο, αντίστοιχα, κατανοεί πως δεν μπορεί απλά να βάλει δια της βίας το ναυτικό της στην Αζοφική Θάλασσα, εν μέσω Ρωσικών αντιστάσεων. Επιπλέον, το ΝΑΤΟ είναι εξαιρετικά απίθανο να διακινδυνεύσει τις δυνάμεις του παρεμβαίνοντας άμεσα στην περιοχή, και όχι μόνο διότι θα βρίσκονταν σε στρατιωτικό μειονέκτημα τόσο κοντά στη Ρωσία.

Ωστόσο, η πρόσβαση στην Αζοφική Θάλασσα παραμένει κρίσιμη προτεραιότητα για την Ουκρανία, για λόγους οικονομίας, ασφάλειας και κυριαρχίας, και οι Ουκρανοί αισθάνονται αναγκασμένοι να διακινδυνεύσουν περαιτέρω συγκρούσεις με τη Ρωσία για να προωθήσουν τις διεκδικήσεις τους.

Ακόμα και αν η Ουκρανία κατανοεί πως είναι απίθανο να βγει από πάνω σε μια ένοπλη αψιμαχία με τη Ρωσία στη θάλασσα, το Κίεβο ελπίζει πως ένα τέτοιο επεισόδιο θα συντηρούσε και θα αύξανε τις Δυτικές πιέσεις (υπό τη μορφή κυρώσεων και ενίσχυσης στρατιωτικών δυνάμεων) στη Ρωσία και θα συγκέντρωνε μεγαλύτερη στήριξη για τις δικές του ένοπλες δυνάμεις και τη θέση του.

Τι θα πρέπει να προσεχθεί

-Η ουκρανική δραστηριότητα στην Αζοφική Θάλασσα και γύρω από αυτήν: Θα είναι σημαντικό να παρακολουθείται η κίνηση πολεμικών πλοίων στην Ασοφική Θάλασσα και η ενίσχυση δυνάμεων, ιδιαίτερα στη νέα ναυτική βάση στην Μπερντιάνσκ. Και η προειδοποίηση της Ουκρανίας για χρήση όπλων σε άλλη ναυτική αντιπαράθεση θα είναι κρίσιμης σημασίας, διότι θα μπορούσε να κυμαίνεται από προειδοποιητικές βολές μέχρι την εκτόξευση τορπιλών ή πυραύλων κατά πλοίων, αν και το δεύτερο θα συνιστούσε σοβαρή κλιμάκωση.

-Η Ρωσική απάντηση στης κινήσεις της Ουκρανίας: Καθώς η Ουκρανία ενισχύει τις δυνάμεις της στην περιοχή, η Ρωσία θα μπορούσε να επιδιώξει δική της ενίσχυση στρατιωτικών δυνάμεων στην Αζοφική Θάλασσα, αλλά και στην Κριμαία. Το Κρεμλίνο θα μπορούσε επίσης να αυξήσει τη στήριξή του προς τους αυτονομιστές της ανατολικής Ουκρανίας και να συγκεντρώσει στρατό ξηράς στα σύνορά της με την περιοχή.

-Η παρουσία του ΝΑΤΟ στη Μαύρη Θάλασσα: Η Συμμαχία είναι πιθανό να γίνει πιο ενεργή στην περιοχή. Ένα σκάφος επιτήρησης δεν είναι ανοικτή απειλή, όμως ένα πολεμικό πλοίο θα έστελνε διαφορετικό μήνυμα. Θα είναι επίσης σημαντικό να παρακολουθείται το πόσο κοντά θα φθάσουν στα Στενά Κερτς τα όποια πολεμικά πλοία του ΝΑΤΟ.

-Μια ενίσχυση από τη Δύση των εκπαιδευτικών ασκήσεων και της οπλικής στήριξης της Ουκρανίας: Θα μπορούσαν να υπάρξουν επιπλέον κοινές ασκήσεις μεταξύ της Ουκρανίας και του ΝΑΤΟ. Ωστόσο, τέτοιες ασκήσεις θα πρέπει να οργανωθούν από πριν και να συντονιστούν με τα τρέχοντα προγράμματα εκπαίδευσης και συντήρησης. Και, όσο μεγαλύτερες είναι οι πλατφόρμες που εμπλέκονται -και ο αριθμός των κρατών που συμμετέχουν- τόσο μεγαλύτερος ο λογαριασμός της εκπαίδευσης, κάτι που θα μπορούσε να αποτρέψει μια πλήρη δέσμευση του ΝΑΤΟ, πολιτικά ή στρατιωτικά. Οι συγκεκριμένοι τύποι αμερικανικών όπλων που θα παραδοθούν την Ουκρανία θα πρέπει επίσης να προσεχθούν.