της Έλενας Λάσκαρη

Tην πρώτη θέση μεταξύ των ξένων επενδυτών στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας κατέχει η Ελλάδα την τελευταία δωδεκαετία, με συνολικές επενδύσεις άνω του 1 δισ. ευρώ.

Δεν είναι τυχαίο ότι από τις 17 μεγαλύτερες ξένες επενδύσεις οι 7 έχουν ελληνική σφραγίδα, με πρώτη και σημαντικότερη την εξαγορά των διυλιστηρίων ΟΚΤΑ από τα ΕΛΠΕ.

Συνολικά οι ελληνικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στη FYROM προσεγγίζουν τις 200. Επιπλέον 650 ελληνικές εταιρείες αναπτύσσουν έντονη εξαγωγική δραστηριότητα, έχοντας εξασφαλίσει προνομιακή συνεργασία με επιχειρηματίες της γειτονικής χώρας.

Η νέα απόπειρα διαμεσολάβησης του ΟΗΕ για εξεύρεση κοινά αποδεκτής λύσης όσον αφορά στο όνομα της γειτονικής χώρας και η επιδείνωση των διπλωματικών σχέσεων της Ελλάδας με τη FYROM, εξαιτίας του χάσματος που χωρίζει τις θέσεις της πολιτικής ηγεσίας των δύο χωρών, έχουν οδηγήσει την ελληνική επιχειρηματική κοινότητα σε κατάσταση εγρήγορσης, χωρίς να επιστρατεύονται όμως ακραίες απόψεις. ”Παρακολουθούμε τις εξελίξεις με προσοχή”, δηλώνουν εκπρόσωποι του Διεθνούς Συμβουλίου Επενδυτών, στα Σκόπια, στο τιμόνι του οποίου βρίσκονται δύο Έλληνες, ο κ. Αριστείδης Βλάχος και ο κ. Ιωάννης Ψυχογιός, διευθύνων σύμβουλος της ΟΚΤΑ.

Σημειώνουν την επιθυμία της επενδυτικής κοινότητας να υπάρχει καλό κλίμα, δεν καταγράφουν μέχρι στιγμής επιδείνωση της αντιμετώπισής τους από εργαζομένους και κράτος, αλλά υπογραμμίζουν και το γεγονός ότι οι γέφυρες επικοινωνίας που δημιουργούνται μέσω της επιχειρηματικότητας όσο δύσκολα χτίζονται, τόσο εύκολα μπορούν να γκρεμιστούν.

Πάντως, καθοριστικός παράγοντας για τον τρόπο αντιμετώπισης των Ελλήνων επιχειρηματιών είναι το ότι σε μία χώρα περίπου δύο εκατ. πολιτών, με την ανεργία σε επίπεδα άνω του 30% του εργατικού δυναμικού, η ελληνική επιχειρηματική παρουσία έχει συμβάλει στη δημιουργία περίπου 20.000 θέσεων εργασίας.

Τα συγκριτικά πλεονεκτήματα

Σε καμία περίπτωση η οικονομική ”κατάκτηση” της γειτονικής αγοράς από ελληνικές επιχειρήσεις δεν έγινε για λόγους... φιλανθρωπίας. Η γειτνίαση με την Ελλάδα, το χαμηλό μεταφορικό κόστος, η υπογραφή προτιμησιακών συμφωνιών με τις χώρες της πρώην Ο.Δ. της Γιουγκοσλαβίας (μέσος δασμός 1%), το φθηνό εργατικό δυναμικό, το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων και το ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς αποτέλεσαν και αποτελούν ουσιαστικά ”θέλγητρα”.

Ενδεικτικό είναι ότι ο κατώτερος μισθός κινείται στα 70 ευρώ, ο μέσος μισθός δεν υπερβαίνει τα 200 ευρώ, ενώ η ωριαία αμοιβή ανειδίκευτου εργάτη είναι χαμηλότερη από 2 ευρώ. Οι τιμές των ακινήτων είναι ιδιαίτερα ελκυστικές, με οροφή τα 10 ευρώ σε βιομηχανική περιοχή και τα 20 ευρώ στο κέντρο των Σκοπίων, ενώ μεγάλες ευκαιρίες δημιουργούνται από τη μεταβατική φάση της οικονομίας και από την προοπτική ένταξής της στην Ε.Ε., εφόσον επιλυθούν τα προβλήματα με την Ελλάδα.

Επί της φορολογίας, είναι χαρακτηριστικό ότι στον κλάδο των κατασκευών, στον οποίο εκτιμάται ότι υπάρχουν μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης, οι ανάδοχοι έργων υποδομής στη χώρα μπορούν να επιλέξουν μεταξύ δύο συστημάτων: είτε τη φορολόγηση του κέρδους με τον ενιαίο φορολογικό συντελεστή -ο οποίος ανέρχεται σε 12% για το 2007 και σε 10% για το 2008- στην περίπτωση που η εταιρεία μετά την αποπεράτωση του έργου σταματήσει τις δραστηριότητές της, είτε τη συνέχιση των δραστηριοτήτων της για άλλα 6 έτη και την απαλλαγή από τη φορολογία.

Μεγάλες ευκαιρίες υπάρχουν και για τον τραπεζικό τομέα καθώς το χαμηλό διαθέσιμο εισόδημα αυξάνει τη ροπή προς τον δανεισμό.

Κορυφαίες οι τράπεζες

Βάσει του μετοχικού κεφαλαίου, οι ελληνικές επενδύσεις στην πΓΔΜ την περίοδο 2000 - 2006 ανήλθαν σε 262,4 εκατ. δολάρια ή, αν υπολογιστεί το σύνολο των ετήσιων ροών επενδύσεων, κατέλαβαν τη δεύτερη θέση μεταξύ των ξένων επενδύσεων. Ο υπολογισμός της ροής ξένων επενδύσεων βάσει του μετοχικού κεφαλαίου δεν αφορά στο πραγματικό επενδεδυμένο κεφάλαιο των επιχειρήσεων, το οποίο εμφανίζεται μόνο στα στοιχεία του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της κεντρικής τράπεζας της γειτονικής χώρας.

Δεδομένου ότι μεγάλο μέρος των ελληνικών επενδυτικών κεφαλαίων έχει εισρεύσει στην πΓΔΜ μέσω εταιρειών ελληνικών συμφερόντων, που έχουν την έδρα τους και σε άλλες χώρες (Ολλανδία, Λουξεμβούργο, Κύπρο, Ιρλανδία) και λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιωτικοποιήσεις και τις εξαγορές (ΕΛΠΕ - ΟΚΤΑ, Εθνική Τράπεζα - Stopanska Banka, OTE - Cosmofon, Τιτάν - UJSE, Coca Cola 3E - Pivara, Alpha Bank - Creditna Banka, Κυριακίδης Μάρμαρα, Elbisco - ZITOLUX), οι ελληνικές επιχειρήσεις βρίσκονται στην πρώτη θέση μεταξύ των ξένων επενδυτών στη χώρα.

Ακόμη, θα πρέπει να σημειωθεί το γεγονός ότι οι ξένες επενδύσεις από ποσοστό χαμηλότερο του 1% του ΑΕΠ το 2000, σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών της πΓΔΜ το 2006 έφτασαν στο 6,1%.

Το μέγεθος των ελληνικών επενδύσεων σύμφωνα με το επενδεδυμένο κεφάλαιο είναι ανώτερο του επισήμως εγγεγραμμένου και ανέρχεται σε 950 εκατ. ευρώ, σύμφωνα με στοιχεία του Γραφείου Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών στα Σκόπια.

Οι επιχειρήσεις αυτές καταλαμβάνουν την πρώτη θέση και απασχολούν άνω των 20.000 ατόμων, ενώ οι 40 μεγαλύτερες εταιρείες ελληνικών συμφερόντων διαθέτουν επενδεδυμένο κεφάλαιο 830 εκατ. ευρώ, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία που αφορούν στην περίοδο έως το τέλος του 2006.

Μετά την εξαγορά της Stopanska Banka από την Εθνική Τράπεζα και την παρουσία της Alpha Bank, ο ελληνικός τραπεζικός τομέας κατέχει πλέον την πρώτη θέση μεταξύ των ξένων επενδυτών στον συγκεκριμένο κλάδο, με ποσοστό 40% περίπου. Οι επενδύσεις της ΕΤΕ ανέρχονται σε περίπου 180 εκατ. ευρώ και το δίκτυό της διαθέτει 48 καταστήματα.

Η Alpha ξεκίνησε τις δραστηριότητές της στην πΓΔΜ το 2000, με την εξαγορά της Creditna Banka. Σήμερα διαθέτει δίκτυο 7 υποκαταστημάτων (3 καταστήματα στα Σκόπια και από 1 κατάστημα σε Τέτοβο, Στρούμιτσα, Μοναστήρι και Γευγελή).

Στο σύνολο της αξίας των ελληνικών επενδύσεων ποσοστό 28% καταλαμβάνουν οι τράπεζες, 25% οι επενδύσεις στον τομέα της ενέργειας, 17% οι τηλεπικοινωνίες, 15% η βιομηχανία, 10% οι επενδύσεις στον κλάδο των τροφίμων και 5% σε λοιπούς τομείς.

Παρότι ο κλάδος της κλωστοϋφαντουργίας συνολικά διαγράφει πτωτική τροχιά, κυρίως εξαιτίας της επέλασης των κινεζικών προϊόντων, δεν είναι υπερβολή το ότι ελληνικές επιχειρήσεις ”ντύνουν” έναν στους δύο γείτονες αφού καταλαμβάνουν το 47% της εγχώριας αγοράς. Ο κλάδος απασχολεί το 27% του εργατικού δυναμικού, συμβάλλει κατά 20% στο ΑΕΠ, συμμετέχει κατά 30% στο εξαγωγικό εμπόριο και έχει προσελκύσει σημαντικά ξένα κεφάλαια.

Στην πΓΔΜ λειτουργούν 300 επιχειρήσεις, οι οποίες απασχολούν άνω των 22.000 ατόμων, με εξαγωγές 350 εκατ. ευρώ ετησίως. Στις παραμεθόριες πόλεις της πΓΔΜ δραστηριοποιούνται περισσότερες από 60 ελληνικές επιχειρήσεις φασόν διαφόρων ειδών ετοίμου ενδύματος, λόγω του χαμηλού κόστους εργασίας.