του Απόστολου Λακασά

**Ο πίνακας με τους σημαντικότερους φορολογικούς παραδείσους δημοσιεύεται στη δεξιά στήλη ”Συνοδευτικό Υλικό”

Πόλεμο κατά των φορολογικών παραδείσων ανοίγει η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ο αρμόδιος επίτροπος, κ. Λάζλο Κόβατς, παραδέχεται ότι η ευρωπαϊκή νομοθεσία έχει πολλά κενά, τα οποία πρέπει να κλείσουν. Βέβαια, η αντιμετώπιση του προβλήματος είναι δύσκολη.

Άλλωστε, η προσπάθεια ελέγχου των φορολογικών παραδείσων στην Ευρώπη έχει επαναδιατυπωθεί (ακόμη και κατά τη θητεία του κ. Κόβατς), αλλά τελικά όλες οι έως τώρα απόπειρες είχαν μηδαμινά αποτελέσματα.

Οι ευρωπαϊκές χώρες δηλώνουν μεν την πρόθεσή τους να συνεργαστούν, ωστόσο πολλές εξυπηρετούνται από τα όποια... νομικά ”παράθυρα”.

Από την άλλη, το θέμα είναι ευρύτερο και απαιτεί διηπειρωτική συνεργασία. Και αυτό διότι στην Ευρώπη υπάρχουν περί τους 12 φορολογικούς παραδείσους, αλλά σε όλον τον κόσμο υπολογίζεται ότι ανέρχονται στους 80.

--- Γερμανική αφορμή

Το σκάνδαλο με τη λίστα των Γερμανών φοροφυγάδων, η οποία έγινε γνωστή στις γερμανικές αρχές, φέρνει στο προσκήνιο το θέμα των φορολογικών παραδείσων, όπως ονομάζονται τα μικρά κράτη -συνήθως κουκκίδες στον παγκόσμιο άτλαντα- όπου οι φόροι είναι περιορισμένοι ή και ανύπαρκτοι και άρα προτιμούνται ως ”ταμιευτήρια” των κεφαλαίων.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις, μόνο οι καταθέσεις τις οποίες διατηρούν οι Γερμανοί πολίτες σε χώρες με ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς ανέρχονται στα 500 δισ. ευρώ. Οι διεθνείς οργανώσεις κατά της διαφθοράς πιστεύουν ότι τεράστια ποσά που θα έπρεπε να χρησιμοποιούνται για έργα υποδομής και για βοήθεια προς τις φτωχές χώρες βρίσκονται κρυμμένα σε φορολογικούς παραδείσους από πολιτικούς, επιχειρήσεις και άλλους φορείς, οι οποίοι εκμεταλλεύονται τα παράθυρα στη φορολογική νομοθεσία κάθε κράτους.

Ενδεικτικά, σύμφωνα με το Δίκτυο Φορολογικής Δικαιοσύνης (Τax Justice Network) -ένας σύνδεσμος που ασκεί πίεση στους φορολογικούς παραδείσους-, η παγκόσμια φοροδιαφυγή ανέρχεται σε ποσό μεγαλύτερο των 255 δισ. δολαρίων ετησίως, ενώ το δίκτυο αναφέρει ότι μόνο μέσα στο 2006 οι υπεράκτιοι φορολογικοί παράδεισοι ”προστάτευσαν” περισσότερα από 225 δισ. δολάρια.

Από την πλευρά του, ο ΟΟΣΑ εκτιμά ότι μέχρι το 2007 το κεφάλαιο που μετατράπηκε σε off shore επενδύσεις ανέρχεται σε 5 - 7 τρισ. δολάρια και αποτελεί το 6% - 8% του συνολικού παγκόσμιου πλούτου.

--- Ατελέσφορες κινήσεις

Οι μέχρι τώρα προσπάθειες ελέγχου των φορολογικών παραδείσων στην Ευρώπη κινήθηκαν στον άξονα της επιβολής ενιαίου φορολογικού καθεστώτος σε όλα τα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ταυτόχρονα, οι χώρες με τις ισχυρές οικονομίες προσπαθούν να αποθαρρύνουν, συνήθως μέσω της νομοθεσίας τους, τις επενδύσεις σε αυτούς και λαμβάνουν μέτρα για την πάταξη της φοροδιαφυγής.

Όμως, οι προθέσεις τελικά δεν έχουν τα προσδοκώμενα αποτελέσματα, αφού έχει αποδειχτεί ότι τράπεζες, δικηγόροι και φορολογικοί σύμβουλοι καταφέρνουν να ξεπερνούν τα εμπόδια που τους θέτουν οι νόμοι.

Είναι ενδεικτικό ότι από τον Ιούλιο του 2005 η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει συντάξει ειδικό νόμο σχετικά με τη φορολόγηση των τόκων που εισπράττουν οι πολίτες της Ε.Ε. για τις αποταμιεύσεις τις οποίες έχουν στο εξωτερικό.

Θεωρητικά, λοιπόν, έκτοτε οι φορολογικές αρχές της Ε.Ε. θα μπορούσαν να ελέγξουν ακόμη και τις πιο σκοτεινές πλευρές του τραπεζικού συστήματος. Ωστόσο, τα αποτελέσματα δεν ήταν τα αναμενόμενα, κάτι το οποίο, όπως αναφέρουν οι ”Financial Times”, οφείλεται εν μέρει στον περίπλοκο τρόπο με τον οποίο συντάχθηκε ο νόμος και επίσης στην ικανότητα των off shore τραπεζών να εξελίσσουν τα επιχειρηματικά μοντέλα τους ώστε να ξεφεύγουν από τους ελέγχους.

Όμως και οι υπάρχουσες οδηγίες για τη φορολόγηση των εισοδημάτων από αποταμιεύσεις βρίθουν από ”παραθυράκια”, πολλά εκ των οποίων εισήχθησαν σκοπίμως από κάποια κράτη της Ε.Ε., όπως το Λουξεμβούργο, προκειμένου να προστατεύσουν τον κερδοφόρο τραπεζικό κλάδο τους.

Οποιαδήποτε τροποποίηση της νομοθεσίας προϋποθέτει τη σύμφωνη γνώμη και των 25 κρατών-μελών της Ε.Ε., οπότε το πρόβλημα φαίνεται δύσκολο να χτυπηθεί στη ρίζα του...

ΓΙΑ ΟΛΑ ΤΑ... ΓΟΥΣΤΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΝΑΓΚΕΣ

Το Βατικανό, σύμφωνα με κάποιους, είναι ο πρώτος φορολογικός παράδεισος, από το 756 μ.Χ., αφού η περιουσία της Εκκλησίας είναι αφορολόγητη. Βέβαια, οι πρώτοι φορολογικοί παράδεισοι υπέρ των off shore εταιρειών και κεφαλαίων ήταν το Λιχτενστάιν και οι Βερμούδες με σχετικούς νόμους από το 1926 και το 1935 αντίστοιχα.

Από την άλλη, υπάρχουν φορολογικοί παράδεισοι για όλα τα... γούστα και για όλους τους επενδυτές, καθώς είναι δεδομένο ότι δεν ”ταιριάζουν” όλοι οι παράδεισοι σε όλους. Για παράδειγμα, οι συνταξιούχοι ζητούν χώρες, όπως η Κύπρος και η Αυστρία, όπου ο φόρος στις συντάξεις είναι χαμηλός.

Οι φορολογικοί παράδεισοι διαθέτουν λιγότερο από το 1% του παγκόσμιου πληθυσμού, αλλά περίπου το 35% του παγκόσμιου πλούτου. Ο πιο δημοφιλής φορολογικός παράδεισος είναι τα Νησιά Καϊμάν στην Καραϊβική.

Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, από τα 5 έως 7 τρισ. δολάρια των off shore επενδύσεων παγκοσμίως, περίπου το 1,4 τρισ. δολάρια πήγε αποκλειστικά στα Νησιά Καϊμάν. Λέγεται ότι στα τρία μικρά νησάκια με τους συνολικά 28.000 κατοίκους έχουν την έδρα τους τουλάχιστον 500 εμπορικές τράπεζες, περισσότερες απ’ όσες διαθέτει η Καλιφόρνια!

Επίσης, προτίμηση στα Νησιά Καϊμάν δείχνουν οι αμερικανικές εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου που έχουν εγκαταστήσει εκεί περί τις 500 θυγατρικές. Μάλιστα, υπολογίζεται ότι τα κονδύλια που έχουν κατατεθεί στην πρώην βρετανική αποικία ξεπερνούν τα 275 δισ. δολ., με αποτέλεσμα τα νησιά αυτά να είναι το πέμπτο μεγαλύτερο οικονομικό κέντρο διεθνώς.

Επίσης, δημοφιλείς φορολογικοί παράδεισοι είναι η Λιβερία, οι Παρθένοι Νήσοι, ο Παναμάς, ενώ τα Νησιά Μάρσαλ στον Ειρηνικό θεωρούνται ο ασφαλέστερος τόπος ίδρυσης off shore εταιρειών. Στην Ευρώπη οι πιο δημοφιλείς φορολογικοί παράδεισοι είναι το Λιχτενστάιν, το Λουξεμβούργο, το Μονακό και η Κύπρος, ενώ της μόδας έγινε τελευταία η Ανδόρα.

Ενδεικτική περίπτωση φορολογικού παραδείσου είναι το ηφαιστειογενές νησάκι Αγκουίλα, ανατολικά του Πουέρτο Ρίκο στην Καραϊβική. Έχει έκταση 102 τετραγωνικών χιλιομέτρων και 4.700 εγγεγραμμένες εταιρείες!

- Καλή για τους ξένους, ”φορομπήχτης” για τους ντόπιους αποδεικνύεται η δυτική Σαμόα, μεταξύ Χαβάης και Νέας Ζηλανδίας. Φορολογεί το εισόδημα των κατοίκων της έως και 50%, αλλά εξαιρεί τις off shore εταιρείες.

- Τα κονδύλια (υπολογίζεται ότι προσεγγίζουν τα 180 δισ. δολάρια) που διαθέτουν οι Μπαχάμες - τα 700 νησάκια μόλις 50 μίλια ανοιχτά της Φλόριντας- τις κατατάσσουν μέσα στα δέκα πρώτα οικονομικά κέντρα σε καταθέσεις και θυγατρικές.

- Στα περίπου 80 τροπικά νησιά που αποτελούν το σύμπλεγμα Βανουάτου στον Ειρηνικό Ωκεανό έχουν καταχωριστεί περισσότερες από 60.000 εταιρείες...

* Αναδημοσίευση από το φύλλο 519 της εφημερίδας ”ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ”, 29/02 - 04/03/2008

**Ο πίνακας με τους σημαντικότερους φορολογικούς παραδείσους δημοσιεύεται στη δεξιά στήλη ”Συνοδευτικό Υλικό”