του Στέφανου Κοτζαμάνη

** Ο αναλυτικός πίνακας με τη μέση αξία συναλλαγών στο Χ.Α. δημοσιεύεται στη δεξιά στήλη, ”Συνοδευτικό Υλικό”

Μισογεμάτο ή μισοάδειο είναι τελικά το ποτήρι της χρηματιστηριακής αγοράς μας;

Οι αισιόδοξοι μιλούν για μια ”ανύπαρκτη” μέχρι πριν από δώδεκα χρόνια Σοφοκλέους, η οποία όμως συγκαταλέγεται πλέον στην κατηγορία των ”ανεπτυγμένων” χρηματιστηρίων του κόσμου και κατά πολλούς αποτελεί ένα πολύ καλό εφαλτήριο για όσους θα ήθελαν να επενδύσουν στην υποσχόμενη περιοχή της νοτιοανατολικής Ευρώπης.

Οι εταιρείες του Χ.Α., μάλιστα, ελάχιστα -και μόνο έμμεσα- έχουν πληγεί από την υπόθεση των subprime loans, δημιουργώντας έτσι ένα ακόμη συγκριτικό πλεονέκτημα για την ελληνική αγορά. Όταν, λοιπόν, κατακάτσει η σκόνη της διεθνούς κρίσης, τότε το ελληνικό χρηματιστήριο θα έχει τις προϋποθέσεις να ξεκινήσει τον ”δεύτερο γύρο” της αναπτυξιακής πορείας του.

Από την πλευρά τους, οι απαισιόδοξοι βλέπουν την παρουσία των Ελλήνων ιδιωτών επενδυτών να είναι αναιμική (πλην λίγων εφοπλιστών, που τους... περισσεύουν τα διαθέσιμα), τα εγχώρια funds να είναι αποδυναμωμένα και -τελευταία- σημαντικό ποσοστό των συναλλαγών των ξένων επενδυτών σε ελληνικές μετοχές να έχει ”μετακομίσει” λόγω MiFID. Ποιο μέλλον μπορεί να έχει αυτή η αγορά, αναρωτιούνται.

Πόσο εύρωστες μπορούν να είναι οι χρηματιστηριακές εταιρείες που εξυπηρετούν τους ξένους θεσμικούς, όταν οι τελευταίοι πιέζουν ολοένα και περισσότερο για ”ισοπέδωση” των προμηθειών; Και πόσο ακόμη μπορούν να επιβιώνουν οι μικρές χρηματιστηριακές κάτω από το καθεστώς MiFID, που αυξάνει τα διοικητικά κόστη και ψαλιδίζει τις προμήθειες;

Ήδη, σε ορισμένες ΑΧΕΠΕΥ έχουν πειστεί ότι αν δεν μεγαλώσουν σε μέγεθος και αν δεν προσφέρουν πρόσθετες υπηρεσίες, τότε το μέλλον τους θα είναι δυσοίωνο. Και επειδή οι συγχωνεύσεις δεν αποτελούν καθόλου εύκολη υπόθεση στην Ελλάδα, ορισμένες χρηματιστηριακές έχουν αρχίσει να εφαρμόζουν μια πολιτική προσέλκυσης στελεχιακών ομάδων από τον ανταγωνισμό. Και ιδίως στελεχιακών ομάδων που διαθέτουν και σημαντικού ύψους χαρτοφυλάκια...

Ο αιφνιδιασμός και η ανάγκη αντεπίθεσης

Το ζήτημα είναι ότι η ελληνική πλευρά αιφνιδιάστηκε. Παρά τις έγκαιρες προειδοποιήσεις από τον πρόεδρο του Χ.Α., κ. Σπύρο Καπράλο, και από άλλους φορείς για τον επερχόμενο κίνδυνο, η κυβέρνηση, συρόμενη από τις καταστάσεις, δηλώνει (ακόμα και τώρα... αορίστως) ότι θα καταργήσει τον φόρο επί των πωλήσεων των μετοχών, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι ”διαρροές” συναλλαγών προς το εξωτερικό.

Γιατί μπορεί ακόμη να μην είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε το μέγεθος των ”διαρροών”, ωστόσο δύο πράγματα είναι βέβαια:

1) Ο όγκος των συναλλαγών στο Χρηματιστήριο Αθηνών περιορίστηκε σημαντικά.

2) Κάθε ξένος οίκος έχει συμφέρον, με βάση τις σημερινές συνθήκες, να μην ”περνά” μέσω Σοφοκλέους τις συναλλαγές εκείνες για τις οποίες διαθέτει ταυτόχρονα τόσο τον αγοραστή όσο και τον πωλητή. Η κυβέρνηση, βέβαια, μπορεί να προανήγγειλε την κατάργηση του τέλους επί των πωλήσεων μετοχών, ωστόσο μίλησε και για φορολόγηση των κεφαλαιακών κερδών, έτσι ώστε να μη χαθούν έσοδα από το δημόσιο ταμείο.

Η επικείμενη επιβολή του νέου φόρου, όμως, έφερε και αυτή ένα κύμα αντιδράσεων μεταξύ των παραγόντων της αγοράς.

Πολλοί αναφέρθηκαν σε διαδικαστικές δυσκολίες, αλλά ”στο πίσω μέρος του μυαλού τους” οι περισσότεροι έχουν το ότι η επιβολή του φόρου υπεραξίας θα αποτελέσει ενδεχομένως ένα ακόμη σοβαρό πλήγμα για την ήδη αναιμική παρουσία των Ελλήνων μικροεπενδυτών στη Σοφοκλέους.

Ιδίως οι επαγγελματίες της αγοράς που ασχολούνται με το ”retail” φοβούνται ότι θα ψάχνουν να βρουν πελάτες με το... κερί!

Ευκαιρία για μέτρα-τομές

Όπως φαίνεται λοιπόν από τα παραπάνω, το ποτήρι της Σοφοκλέους μπορεί κάλλιστα να είναι τελικά και μισογεμάτο και μισοάδειο... Κι αυτό γιατί η ελληνική κεφαλαιαγορά βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι και έτσι έχει μεγάλη σημασία ποιον δρόμο τελικά θα επιλέξει να ακολουθήσει.

Υπό αυτές τις συνθήκες, οι παράγοντες της αγοράς κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, λέγοντας ότι η λήψη θεσμικών μέτρων προκειμένου να τονωθεί η αγορά είναι περισσότερο απαραίτητη από ποτέ:

* Η Ένωση Θεσμικών Επενδυτών επιδιώκει να περάσει ρυθμίσεις έτσι ώστε να προωθηθεί ο θεσμός των αμοιβαίων κεφαλαίων στον δεύτερο και στον τρίτο πυλώνα του Ασφαλιστικού.

* Υπάρχει επίσης το αίτημα ”αναζωογόνησης” του θεσμού των εταιρειών επενδύσεων χαρτοφυλακίου, μέσα από ένα περισσότερο φιλικό και ελαστικό θεσμικό πλαίσιο.

* Η ελάφρυνση της φορολογίας των ασφαλιστικών συμβολαίων θα ενισχύσει έμμεσα τον θεσμό των αμοιβαίων κεφαλαίων και του χρηματιστηρίου, καθώς σημαντικό ποσοστό των ασφαλίστρων επενδύεται στη Σοφοκλέους.

Όμως, πέρα από τις αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο, χρηματιστηριακά στελέχη τονίζουν ότι θα πρέπει να υπάρξουν και πρωτοβουλίες από τους ίδιους τους φορείς της αγοράς.

Το ύψος, για παράδειγμα, των χρημάτων που έχουν επενδυθεί σε ξένα αμοιβαία κεφάλαια φέρεται να προσεγγίζει τα 5,5 δισ. ευρώ, εξέλιξη που πολλές φορές είχε τη στήριξη τραπεζών, επειδή οι τελευταίες εισπράττουν μεγαλύτερες προμήθειες από τους ξένους (προφανώς τις επιβαρύνεται ο πελάτης...).

Επίσης, η πολιτική επικοινωνίας των εγχώριων θεσμικών επενδυτών παρουσιάζεται ιδιαίτερα αδύναμη, καθώς έπειτα από έρευνα που πραγματοποιήθηκε προέκυψε ότι η αντίληψη των ερωτηθέντων για τα ελληνικά αμοιβαία κεφάλαια είναι μετριότατη, παρά το γεγονός ότι οι αποδόσεις τους κατά την τελευταία τετραετία ήταν ιδιαίτερα σημαντικές.

* Αναδημοσίευση από το φύλλο 519 της εφημερίδας ”ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ”, 29/02 - 04/03/2008

** Ο αναλυτικός πίνακας με τη μέση αξία συναλλαγών στο Χ.Α. δημοσιεύεται στη δεξιά στήλη, ”Συνοδευτικό Υλικό”