** Αναλυτικοί πίνακες με τις αποδόσεις των αναδυόμενων και αραβικών αγορών και των εμπορευμάτων, τις αποτιμήσεις των αναδυόμενων και αραβικών αγορών, τις επενδυτικές συστάσεις για τις αναδυόμενες και τα ειδικά βάρη στους δείκτες MSCI, δημοσιεύονται στη δεξιά στήλη ”Συνοδευτικό Υλικό”

H θεωρία της αποδέσμευσης των αναδυόμενων αγορών από τις ανεπτυγμένες η οποία κυριάρχησε το 2007 ουσιαστικά κατέρρευσε το πρώτο διάστημα του 2008, καθώς η βίαιη διόρθωση των τιμών έγινε πραγματικότητα.

Εξάλλου, ο βαθμός συσχέτισης των αναδυόμενων με τις ανεπτυγμένες αγορές βρίσκεται πλέον στο 0,9 (σ.σ. στο 1 ακολουθούν ταυτόσημη πορεία), όταν την περίοδο 1993 - 1994 η συσχέτιση ήταν αρνητική και στην αρχή του τελευταίου ανοδικού κύκλου των μετοχών (Μάρτιος 2003) δεν ξεπερνούσε το 0,5.

Κοινή συνισταμένη των εκτιμήσεων των αναλυτών σήμερα είναι ότι έπειτα από κέρδη 400% από τον Οκτώβριο του 2002 έως και τον Δεκέμβριο του 2007, οι επενδυτές θα πρέπει να είναι επιφυλακτικοί και πρωτίστως επιλεκτικοί φέτος. Από τις επιμέρους αγορές, μεγάλες επενδυτικές τράπεζες συνιστούν σήμερα αυξημένη θέση σε εκείνες της Ρωσίας, της Βραζιλίας, του Μεξικού, της Πολωνίας, της Τσεχίας, της Ινδονησίας, της Ταϊβάν και της Ταϊλάνδης.

Ωστόσο, η περιοχή ΜΕΝΑ (αραβικές αγορές και Β. Αφρική), η οποία με βάση διεθνείς επενδυτικούς δείκτες αποτελεί μάλλον τη ”δεύτερη ταχύτητα” των αναδυόμενων αγορών, είναι αυτή που κερδίζει τις εντυπώσεις, καθώς περιλαμβάνει χρηματιστήρια τα οποία βρίσκονται στη λίστα με τις ελάχιστες μετοχικές αγορές που προσφέρουν φέτος κέρδη.

Εξάλλου, με την τιμή του ”μαύρου χρυσού” πέριξ των 100 δολ. ανά βαρέλι δεν είναι απορίας άξιο που η UBS εμφανίζεται ιδιαίτερα θετική για την περιοχή αυτή, προτιμώντας ως κορυφαίες επιλογές της τα χρηματιστήρια των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και της Αιγύπτου. Ο οίκος εκτιμά ότι οι ελκυστικές αποτιμήσεις και ο χαμηλός βαθμός συσχέτισης με τα άλλα χρηματιστήρια τόσο των αναδυόμενων όσο και των ανεπτυγμένων αγορών αλλά και τα ισχυρά θεμελιώδη μεγέθη των οικονομιών τους καθιστούν τις αγορές αυτές ιδιαίτερα ελκυστικές.

Οι οικονομίες της συγκεκριμένης περιοχής θεωρούνται από τις ελάχιστες οι οποίες δεν αναμένεται να επηρεαστούν από την υποχώρηση της ανάπτυξης των ΗΠΑ και της Ευρώπης, εφόσον βέβαια οι τιμές του ”μαύρου χρυσού” παραμείνουν σε υψηλά επίπεδα. Η ελβετική τράπεζα θεωρεί ότι φέτος το πετρέλαιο σε μέσα επίπεδα θα κυμανθεί γύρω στα 85 δολ. το βαρέλι.

Με ονομαστικό ΑΕΠ 1,4 τρισ. δολ, οι οικονομίες της περιοχής ΜΕΝΑ αντιπροσωπεύουν το 10%, το 11% και το 38% του ΑΕΠ των ΗΠΑ, της ευρωζώνης και της Κίνας αντίστοιχα για το 2008.

Η οικονομική ”έκρηξη” στην περιοχή έχει οδηγήσει σε εντυπωσιακή αύξηση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ. Στη Λιβύη και στο Κατάρ το κατά κεφαλήν ΑΕΠ υπερδιπλασιάστηκε την περίοδο 2003 - 2007, ενώ σε πολλές άλλες χώρες αυξήθηκε κατά 50% ή περισσότερο.

Εντούτοις, οι διαφορές στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ παραμένουν τεράστιες και εκτείνονται από τα περίπου 70.000 δολ. στο Κατάρ έως τα 1.700 δολ. στην Αίγυπτο, αντανακλώντας έτσι και την παραγωγική δυναμικότητα πετρελαίου των χωρών αυτών. Έτσι το Κατάρ, τα HΑΕ και το Κουβέιτ κυριαρχούν όσον αφορά στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ. Για να καταλάβουμε τι συμβαίνει στην περιοχή, στον τομέα των κατασκευών, για παράδειγμα, υλοποιούνται περί τα 2.000 μεγάλα έργα σήμερα στη γειτονιά αυτή του κόσμου.

Μέχρι το 2012 η αξία των κατασκευαστικών έργων που αναμένεται να πραγματοποιηθούν θα ξεπεράσει το 1,3 τρισ. δολ. (ενισχύοντας και άλλους κλάδους της οικονομίας), εκ των οποίων τα 300 δισ. δολ. αφορούν στα HΑΕ, που μπορούν να υπερηφανεύονται ότι έχουν τη μεγαλύτερη κατά κεφαλήν κατασκευαστική δαπάνη στον κόσμο.

Παραμένουν τα ρίσκα

Συνολικότερα, πάντως, η πορεία αυτονόμησης την οποία είχαν χαράξει τα τελευταία χρόνια οι αναδυόμενες οικονομίες τέθηκε φέτος σε δοκιμασία, καθώς η μείωση της ζήτησης από τις ΗΠΑ πρέπει να αντισταθμιστεί από το μεταξύ τους εμπόριο και την ενίσχυση της εσωτερικής κατανάλωσης.

Η ιδέα της ”αποσύνδεσης”, εξάλλου, στο σημερινό παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον ίσως να είχε υπερτιμηθεί, καθώς, για παράδειγμα, η συσχέτιση της ανάπτυξης του κινεζικού εμπορίου με τη μεταποιητική δραστηριότητα στις ΗΠΑ όχι μόνο είναι θετική αλλά έχει ενισχυθεί από το 2004.

Παράλληλα, ο πληθωρισμός στις χώρες αυτές επιταχύνεται γιατί εξαρτάται σε ποσοστό άνω του 50% από τις τιμές των εμπορευμάτων, ενώ ταυτόχρονα αυξάνεται το ρίσκο μετάθεσής του και στις ανεπτυγμένες οικονομίες.

Επίσης, παρά την ανάκαμψη που παρουσίασαν οι αναδυόμενες αγορές το τελευταίο διάστημα, με τις μετοχές των πετρελαϊκών και των μεταλλευτικών εταιρειών να ενισχύονται και να αντισταθμίζουν μερικώς την αρνητική διάθεση των επενδυτών, που ήταν απόρροια και της διεθνούς συγκυρίας, τα ουσιαστικά ρίσκα για τις οικονομίες αυτές παραμένουν.

Η μετεξέλιξη της πιστωτικής κρίσης σε ύφεση, η ενίσχυση του δολαρίου ως αντίδραση στο κύμα μειωμένης διάθεσης για ρίσκο αλλά και η συνεχιζόμενη σύσφιγξη της νομισματικής πολιτικής από την κεντρική τράπεζα της Κίνας είναι ορισμένα από αυτά. Άλλος ένας παράγοντας ανησυχίας είναι η έντονη δραστηριοποίηση των εγχώριων μικροεπενδυτών κυρίως στις αγορές της Κίνας και της Ινδίας, γεγονός που ενισχύει την ήδη έντονη μεταβλητότητα των αγορών αυτών και αυξάνει την πιθανότητα πτωτικής υπερβολής (overshooting).

Επίσης, καθώς ο ρυθμός αύξησης του πληθωρισμού στην Κίνα διατηρείται σε υψηλά δεκαετίας, οι αντίθετες κινήσεις από τις κεντρικές τράπεζες (των ΗΠΑ και της Κίνας) και το ράλι των εμπορευμάτων υποδηλώνουν ένα πιθανό περιβάλλον στασιμοπληθωρισμού που απειλεί την παγκόσμια οικονομία και τις μετοχικές αξίες.

Οι αποτιμήσεις, από την άλλη πλευρά, έχουν βελτιωθεί αισθητά, διορθώνοντας την υπερβολή που καταγράφηκε στο τέλος του 2007. Όμως οι εκτιμήσεις για τη μελλοντική κερδοφορία δεν έχουν προσαρμοστεί πτωτικά όπως στις ανεπτυγμένες αγορές, αφήνοντας έτσι περαιτέρω περιθώρια απογοήτευσης.

Οι επενδυτές, εξάλλου, δείχνουν να αγνοούν την έντονη κυκλικότητα των κερδών, την ισχυρότατη συσχέτιση με τα κέρδη των εταιρειών του δείκτη S&P 500 των ΗΠΑ καθώς και το αυξημένο κόστος κεφαλαίου.

Ωστόσο, βραχυχρόνια, πολλοί δείκτες αναδυόμενων αγορών εμφανίζουν ενδείξεις σταθεροποίησης σε σημαντικές στηρίξεις και ορισμένοι αναλυτές θεωρούν ότι είναι πιθανό να δημιουργούνται οι συνθήκες για ανοδική αντίδραση. Άλλωστε, το τελευταίο χρονικό διάστημα οι αναδυόμενες αγορές ανέκαμψαν, με μοναδική εξαίρεση το Χρηματιστήριο της Σαγκάης, καθώς οι έντονοι ρυθμοί πιστωτικής επέκτασης που ανακοινώθηκαν υποδεικνύουν την ανάγκη για λήψη νέων μέτρων νομισματικής σύσφιγξης.

Επιφυλακτικό παραμένει, πάντως, το κλίμα συνολικά, παρά τα κέρδη, με χαρακτηριστικό παράδειγμα το απογοητευτικό ντεμπούτο της Reliance Power στην Ινδία που κατέγραψε πτώση έως και 20%. Από την άλλη πλευρά, η καλή πορεία του κλάδου των βασικών μετάλλων βοήθησε ώστε να ενισχυθούν η Βραζιλία (+4,8%) και η Ρωσία (+7,3%), ενώ ο κλάδος της τεχνολογίας στην Ασία αρχίζει να παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο και πάλι.

Το θετικό κλίμα ευνόησαν επίσης η αναβάθμιση του κλάδου κατασκευών και ακινήτων από την Credit Suisse στη Ρωσία καθώς και η αναβάθμιση της Τουρκίας και της Βραζιλίας από τη Morgan Stanley, με τον χρηματοοικονομικό κλάδο της τελευταίας να αναβαθμίζεται και από την Goldman Sachs.

Επιφυλακτικοί οι αναλυτές

Η πλειονότητα των αναλυτών θεωρεί ότι η σχέση απόδοσης - κινδύνου στις αναδυόμενες αγορές συνηγορεί υπέρ πιο επιφυλακτικής και πρωτίστως επιλεκτικής επενδυτικής στάσης, προβλέποντας ότι οι αναδυόμενες αγορές θα υποαποδίδουν το επόμενο διάστημα σε σχέση με τις ανεπτυγμένες (και κυρίως με την Αμερική).

Εξάλλου, οι εκροές στα αμοιβαία κεφάλαια ήταν οι υψηλότερες των τελευταίων ετών, ενώ η πιθανότητα επαναδέσμευσης των οικονομιών αυτών και κυρίως των εταιρικών κερδών ενισχύει το ενδεχόμενο απογοήτευσης.

Οι αναδυόμενες οικονομίες, πάντως, αποτελούν σήμερα το 30% του παγκόσμιου ΑΕΠ έναντι 23% το 1997, ενώ η κεφαλαιοποίηση των χρηματιστηρίων των αγορών αυτών, που καταλάμβανε το 8% - 10% της συνολικής κεφαλαιοποίησης των μετοχών παγκοσμίως τη δεκαετία του 1990, αφού υποχώρησε στο 4% - 6% την τριετία 1999 - 2002, εκτινάχτηκε πλέον στο 17%, καθώς αρκετές τοπικές αγορές ξεπέρασαν το 1 τρισ. δολ.

Οι χώρες BRIC (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία και Κίνα), που αποτελούν την ατμομηχανή των αναδυόμενων αγορών αλλά και του κόσμου στην παρούσα συγκυρία, πέτυχαν το 2007 μετοχικές αποδόσεις 56% σε δολάρια και 46% σε τοπικό νόμισμα.

Ο ρυθμός ανάπτυξης στις χώρες αυτές σε μέσα επίπεδα ανέρχεται τέσσερις φορές υψηλότερα των επτά περισσότερο ανεπτυγμένων χωρών του πλανήτη (G7), με την Κίνα μάλιστα να ξεπερνά πέρυσι για πρώτη φορά τη συνεισφορά των ΗΠΑ στο παγκόσμιο ΑΕΠ.

Αν και η μακροπρόθεσμη προοπτική για τις χώρες BRIC παραμένει ελκυστική, η βραχυπρόθεσμη δυναμική τους οδηγεί σε πιο επιφυλακτική στάση και σίγουρα στην αποφυγή της Κίνας, η οποία εξάλλου παρουσίασε διόρθωση και θα μπορούσε να σημειώσει ακόμη μεγαλύτερη πριν πάρει πάλι την ανιούσα.

Η εξέλιξη στην αγορά της χώρας αυτής, εξάλλου, προσομοιάζει έντονα με την ανοδική κίνηση του NASDAQ της περιόδου 1998 - 2000, γνωστή πλέον ως φούσκα της τεχνολογίας.

Οι καταλύτες της ανόδου

Αρκετοί ήταν οι παράγοντες που ευνόησαν τις αναδυόμενες αγορές τα προηγούμενα χρόνια. Η υψηλή ρευστότητα στις διεθνείς αγορές, η συνεχιζόμενη ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας, η άνοδος της τιμής του πετρελαίου που αρκετές από τις χώρες αυτές παράγουν, η καλή μακροοικονομική κατάσταση των περισσότερων χωρών ειδικά σε σχέση με την προηγούμενη περίοδο ανόδου των επιτοκίων (1994), οι ελκυστικές αποτιμήσεις, η αυξημένη διάθεση ανάληψης κινδύνου από διεθνείς επενδυτές και η στροφή αμερικανικών επενδυτικών κεφαλαίων προς τις διεθνείς αγορές αποτελούν ορισμένους από αυτούς.

Από την άλλη πλευρά, η συσσώρευση σημαντικών συναλλαγματικών αποθεμάτων σε πολλές αναδυόμενες χώρες έχει συνεισφέρει στη δημιουργία και στην έντονη δραστηριότητα κρατικών επενδυτικών κεφαλαίων (sovereign wealth funds) με ενεργητικό που ξεπερνά πλέον τα 4 τρισ. δολ, η οποία παρέχει ρευστότητα συνολικά στις διεθνείς αγορές.

Αν και οι αναδυόμενες αγορές παραμένουν ευάλωτες στις μεταβολές του διεθνούς οικονομικού κλίματος καθώς αυξάνουν συνεχώς το ποσοστό τους στο παγκόσμιο ΑΕΠ, δεν μπορούν εύκολα να αποχωρήσουν από τον επενδυτικό χάρτη, ωστόσο τουλάχιστον για το 2008 οι επενδυτές θα πρέπει να είναι σαφώς πιο επιλεκτικοί στις τοποθετήσεις τους.

* Αναδημοσίευση από το φύλλο 518 της εφημερίδας ”ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ”, 22/02 - 16/02/2008

** Αναλυτικοί πίνακες με τις αποδόσεις των αναδυόμενων και αραβικών αγορών και των εμπορευμάτων, τις αποτιμήσεις των αναδυόμενων και αραβικών αγορών, τις επενδυτικές συστάσεις για τις αναδυόμενες και τα ειδικά βάρη στους δείκτες MSCI, δημοσιεύονται στη δεξιά στήλη ”Συνοδευτικό Υλικό”