**Οι αναλυτικοί πίνακες με τις προβλέψεις για τα επιτόκια, την ”ελκυστικότητα” περιοχών και κλάδων αλλά και με το P/E του παγκοσμίου δείκτη MSCI δημοσιεύονται στη δεξιά στήλη ”Συνοδευτικό Υλικό”

Αν και το πρώτο διάστημα του έτους παρατηρείται πίεση στις μετοχικές αγορές, το σύνολο σχεδόν των επενδυτικών τραπεζών αναμένει τελικά θετικές αποδόσεις (7% - 10% σε μέσα επίπεδα) το 2008, έστω και αν για το πρώτο εξάμηνο ο προβληματισμός εμφανίζεται αρκετά αυξημένος, με τη μεταβλητότητα να παραμένει στα ύψη.

Ενδεχόμενη ύφεση, πάντως, στις οικονομίες θα οδηγήσει σε απώλειες 15% - 20% τις μετοχές, αλλά ορισμένοι αναλυτές σημειώνουν πως τα τελευταία 40 χρόνια ο κόσμος δεν οδηγήθηκε σε ύφεση αποκλειστικά από οικονομικά γεγονότα, χωρίς τη συνδρομή γεωπολιτικών φαινομένων, όπως π.χ. κατά την πρώτη πετρελαϊκή κρίση του 1973, τη δεύτερη πετρελαϊκή κρίση του 1979, τον πόλεμο του Κόλπου του 1991, την 11η Σεπτεμβρίου και τον πόλεμο στο Ιράκ το 2001.

Σήμερα οι κίνδυνοι έχουν τις ρίζες τους στη Μέση Ανατολή. Η δολοφονία της Μπεναζίρ Μπούτο, οι εξελίξεις στο Ιράν κ.ά. ενισχύουν τους κινδύνους αυτούς, ενώ το ενδεχόμενο οι εκλογές στις ΗΠΑ να οδηγήσουν τελικά το 2009 σε αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από το Ιράκ θα μπορούσε να προκαλέσει χάος, ισχυρίζονται κάποιοι αναλυτές.

Ορισμένα από τα ανοιχτά θέματα στα οποία οι επενδυτές θα πρέπει να έχουν στραμμένη την προσοχή τους το νέο έτος είναι η πορεία της κατανάλωσης στις ΗΠΑ, ο πληθωρισμός, ο κίνδυνος του στασιμοπληθωρισμού, ανεπαρκείς χειρισμοί από τις κεντρικές τράπεζες, πιθανό ξεφούσκωμα των μετοχών της Κίνας, η απειλή του προστατευτισμού, η πορεία του δολαρίου αλλά και των εκλογών στις ΗΠΑ, γεωπολιτικές παράμετροι και πολιτικές αναταραχές σε περιοχές-κλειδιά που επηρεάζουν και τον ενεργειακό χάρτη, οι τιμές του ”μαύρου χρυσού”, το δημογραφικό πρόβλημα, το φαινόμενο του θερμοκηπίου, η έλλειψη επαρκών υδάτινων πόρων και οι υψηλότερες τιμές των τροφίμων.

--- Τα ερωτήματα

Η πορεία της κατανάλωσης στις ΗΠΑ και η διατήρηση των υψηλών ρυθμών ανάπτυξης στις αναδυόμενες αγορές σε περιβάλλον ανοδικού πληθωρισμού θα συνεχίσουν να προβληματίζουν, ενώ οι αποτιμήσεις των μετοχών (εκτός αναδυόμενων αγορών), καθώς έχουν υποχωρήσει, εγείρουν ερωτήματα αναφορικά με το ενδεχόμενο οι αγορές να προεξοφλούν πλέον σημαντική μείωση της εταιρικής κερδοφορίας.

Ενώ οι πιθανότητες ύφεσης της οικονομίας στις ΗΠΑ ξεπερνούν σήμερα, σύμφωνα με τα μοντέλα των οικονομολόγων, το 50%, το επενδυτικό σκηνικό του νέου έτους φαίνεται να καθορίζουν πλέον συνολικά 10 παράμετροι-κλειδιά.

1. Το 2008 θα δοκιμαστεί η ιστορική συσχέτιση κατανάλωσης και ακινήτων, με τους αναλυτές να αναμένουν συνέχιση της πτώσης στις τιμές έως το γ΄ τρίμηνο και την επίπτωση στα νοικοκυριά να είναι πιο έντονη την περίοδο 2008 - 2010, σύμφωνα με τους οικονομολόγους.

Στο παρελθόν υφέσεις στην αγορά ακινήτων είχαν τελικά επιπτώσεις και θα ήταν λογικό να υπάρξει σημαντική επιβράδυνση της κατανάλωσης σε επίπεδα παρόμοια με αυτά που παρατηρήθηκαν κατά τις υφέσεις του 2001 και του 1991.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η έκβαση της πολιτικής πρωτοβουλίας στις ΗΠΑ για το πάγωμα των επιτοκίων των στεγαστικών δανείων subprime σε ορίζοντα πενταετίας, καθώς η διατήρηση των καταναλωτικών ρυθμών στη χώρα αποτελεί σημείο-κλειδί της ανάπτυξης.

2. Εάν τα προβλήματα στις αγορές στεγαστικής πίστης επιδεινωθούν πολύ, θα υπάρξουν πολιτικές πιέσεις εν όψει και των εκλογών στις ΗΠΑ (κορυφαίο επίσης γεγονός για τις επενδυτικές εξελίξεις συνολικά) για να δαπανηθεί δημόσιο χρήμα.

Κάτι τέτοιο θα επηρεάσει τις παγκόσμιες πιστωτικές αγορές και θα αυξήσει την αβεβαιότητα, ενώ είναι πιθανό οι υποψήφιοι να νιώσουν την ανάγκη να καταφύγουν στην απειλή του προστατευτισμού, ένα από τα σοβαρότερα ζητήματα που επηρεάζουν την παγκόσμια οικονομία και τις αγορές.

3. Η εξυγίανση των χαρτοφυλακίων των τραπεζών, με εμφάνιση των ζημιών από τα πιστωτικά παράγωγα των ενυπόθηκων δανείων και καταγραφή των επιπλέον απομειώσεων που περιμένει η αγορά, είναι ένα ακόμα σημαντικό ζήτημα, ενώ ανησυχίες θα προκύψουν και για την κεφαλαιακή επάρκεια πολλών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων μετά την ενδεχόμενη καταγραφή των ζημιών.

4. Η επιτυχής εξομάλυνση της αγοράς χρήματος είναι ακόμα μία σημαντική παράμετρος. Αυτή η προσπάθεια σχετίζεται με τις παρεμβάσεις παροχής ρευστότητας και με τις μειώσεις επιτοκίων από τις κεντρικές τράπεζες, ισορροπώντας μεταξύ στήριξης της ανάπτυξης και περιορισμού του πληθωρισμού.

5. Αν και ένα σημαντικό μέρος των ανησυχιών για την έκθεση των τραπεζών σε επενδυτικά προϊόντα που βασίζονται στη subprime αγορά ακινήτων στις ΗΠΑ είναι ήδη προεξοφλημένο, τυχόν επιδείνωση της κατανάλωσης θα μπορούσε να προκαλέσει ζημίες σε σύνθετα προϊόντα συνδεδεμένα με τον ευρύτερο καταναλωτικό - πιστωτικό χώρο. Παράλληλα, δεδομένου του υψηλού βαθμού μόχλευσης, είναι πιθανό η παρούσα πιστωτική κρίση να περιορίσει τη δανειοδοτική ικανότητα των τραπεζών, επιδρώντας αρνητικά στη μελλοντική οικονομική ανάπτυξη, ενώ ανενεργή και ανεπιτυχής είναι μέχρι στιγμής η λειτουργία του superfund MLEC.

6. Η πρόσφατη άνοδος των τιμών στα τρόφιμα και στις πρώτες ύλες έχει δημιουργήσει τις συνθήκες για την εκδήλωση πληθωριστικών πιέσεων στη διεθνή οικονομία. Συνέπειες της πραγματικότητας αυτής θα είναι το περιορισμένο περιθώριο αντίδρασης της Fed, όπως και άλλων κεντρικών τραπεζών, στο ενδεχόμενο σημαντικής επιβράδυνσης της αμερικανικής οικονομίας αλλά και μια έντονα περιοριστική πολιτική και μείωση της ρευστότητας στις αναδυόμενες χώρες που βιώνουν πληθωριστικές πιέσεις.

7. Η διατήρηση των υψηλών ρυθμών ανάπτυξης στις αναδυόμενες οικονομίες σε περιβάλλον ανοδικού πληθωρισμού είναι επίσης σημαντική παράμετρος. Η αύξηση των τιμών των εμπορευμάτων έχει πιέσει ανοδικά τους δείκτες τιμών καταναλωτή και αναδεικνύεται σε μείζον θέμα στις αναδυόμενες αγορές, ενώ παράλληλα αυξάνεται το ρίσκο μεταφοράς του στις ανεπτυγμένες οικονομίες.

8. Όσον αφορά στην αποσύνδεση (decoupling) της παγκόσμιας οικονομίας από την αμερικανική, παρά το ότι οι αναδυόμενες χώρες έχουν πράγματι προχωρήσει σε σημαντικές προόδους, το ενδεχόμενο αυτό στο σύγχρονο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον ίσως να έχει υπερτιμηθεί. Για παράδειγμα, η συσχέτιση της ανάπτυξης του κινεζικού εμπορίου με τη μεταποιητική δραστηριότητα στις ΗΠΑ όχι μόνο είναι θετική αλλά επιπλέον έχει αυξηθεί από το 2004.

9. Η συσσώρευση σημαντικών συναλλαγματικών αποθεμάτων σε πολλές χώρες έχει συνεισφέρει στη δημιουργία και στην έντονη δραστηριότητα κρατικών επενδυτικών κεφαλαίων (sovereign wealth funds), η οποία παρέχει ρευστότητα στις διεθνείς αγορές. Δεδομένων των πολύ υψηλών αποθεματικών (περίπου 3 τρισ. δολ.) αλλά και του μακροχρόνιου χαρακτήρα τους, η ρευστότητα αυτή είναι ικανή να προσφέρει προστασία στο ενδεχόμενο υπερβολικών πιέσεων στις μετοχικές αγορές.

10. Η πορεία της εταιρικής κερδοφορίας είναι η 10η παράμετρος, με τους αναλυτές να αναμένουν διψήφιους ρυθμούς ανόδου, εκτιμήσεις που κρίνονται εξαιρετικά αισιόδοξες και δεν συνάδουν προς τις προβλέψεις για υποχώρηση των ρυθμών ανάπτυξης, σε μια στιγμή μάλιστα που τα κέρδη ως ποσοστό του ΑΕΠ βρίσκονται σε ιστορικό υψηλό, κυρίως λόγω των πολύ υψηλών περιθωρίων κέρδους.

Τα δεδομένα, υποστηρίζουν οι αναλυτές, δείχνουν ότι οι μετοχές των ανεπτυγμένων αγορών το 2008 θα σημειώσουν οριακές (μονοψήφιες θετικές ή αρνητικές) αποδόσεις, με τις αναδυόμενες να υπεραποδίδουν ή να υποαποδίδουν ανάλογα με την κατεύθυνση στην οποία θα κινηθούν οι βασικές αγορές.

Παράλληλα, καθώς αναμένεται επιδείνωση της σχέσης απόδοσης - κινδύνου στις αναδυόμενες αγορές και οι αποτιμήσεις έχουν αυξηθεί (premium 15% σε σχέση με τις ανεπτυγμένες), τα δεδομένα συνηγορούν σε πιο επιφυλακτική και πρωτίστως πιο επιλεκτική επενδυτική στάση για το νέο έτος.

ΠΟΣΟ ΕΠΗΡΕΑΖΕΤΑΙ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ

Eπειτα από έναν πενταετή κύκλο αδιάλειπτης ισχυρής χρηματιστηριακής ανόδου, οι προσδοκίες και για τις ελληνικές μετοχές είναι επίσης περισσότερο συγκρατημένες σε σχέση με τις προηγούμενες χρονιές.

Η ελληνική οικονομία αναμένεται να αναπτυχθεί με ρυθμό 3,5% και τα εταιρικά κέρδη με ρυθμό 18% εξαιτίας των τραπεζών, οι αποτιμήσεις (μέσο P/BV στο 2,6) των οποίων όμως σε σχέση με τις ευρωπαϊκές (μέσο P/BV στο 1,4) δεν ευνοούν μεγάλες κινήσεις, παρά τους σημαντικούς ρυθμούς ανάπτυξης και την περιορισμένη έκθεση σε σύνθετα προϊόντα.

Παράλληλα, το 2008 περιορίζεται η δυνατότητα δανεισμού ή και αναχρηματοδότησης αρκετών εταιρειών, ενώ ακόμη μεγαλύτερη θα είναι η ”ανάγκη” για εταιρικές συμφωνίες και εξαγορές είτε εντός είτε εκτός των τειχών.

Ως συνέπεια της πιστωτικής κρίσης, οι τράπεζες διεθνώς μείωσαν αισθητά τη διάθεσή τους να χορηγήσουν δάνεια προς εξυπηρέτηση εξαγορών και συγχωνεύσεων, γεγονός το οποίο αναπόφευκτα θα οδηγήσει σε μείωση των συναλλαγών στον κλάδο των εξαγορών παγκοσμίως.

Η Ελλάδα δεν αναμένεται να επηρεαστεί, ή τουλάχιστον όχι στον ίδιο βαθμό, από τη μείωση αυτή κυρίως λόγω του ότι πολλοί τομείς της εγχώριας οικονομικής και παραγωγικής δραστηριότητας προσβλέπουν σε ανάπτυξη κυρίως μέσω εξαγορών, είτε στην Ελλάδα (domestic consolidation) είτε σε αναδυόμενες περιοχές.

Τέτοιοι τομείς είναι, μεταξύ άλλων, ο τραπεζικός τομέας, ο τομέας της υγείας, η ενέργεια, η ακίνητη περιουσία και οι κατασκευές. Συνολικότερα, το Χ.Α. αναμένεται να σημειώσει μεγαλύτερη διακύμανση είτε προς τα πάνω είτε προς τα κάτω, ανάλογα με την τάση στις βασικές αγορές.

* Αναδημοσίευση από το φύλλο 512 της εφημερίδας ”ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ”, 11/01 - 15/01/08.

**Οι αναλυτικοί πίνακες με τις προβλέψεις για τα επιτόκια, την ”ελκυστικότητα” περιοχών και κλάδων αλλά και με το P/E του παγκοσμίου δείκτη MSCI δημοσιεύονται στη δεξιά στήλη ”Συνοδευτικό Υλικό”