του Στέφανου Κοτζαμάνη

Η εσωτερική κόντρα μεταξύ των βασικότερων μετόχων του Atlantic (οικογένειες Αποστόλου και Λαουτάρη) απασχόλησε πρόσφατα την κοινή γνώμη, αν και ουσιαστικά ”σερνόταν” εδώ και μήνες.

Το μόνο βέβαιο είναι ότι αυτή η ενδομετοχική κόντρα στο Atlantic ούτε η πρώτη ήταν αλλά ούτε η τελευταία θα είναι στην... πολυτάραχη ζωή του Χ.Α. Η χρηματιστηριακή ιστορία της τελευταίας δεκαετίας έχει να επιδείξει δεκάδες επιχειρηματικά ”διαζύγια”, ακόμη και σε ”γάμους” μεγάλων ομίλων που ξεκίνησαν με τις καλύτερες προϋποθέσεις.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η στατιστική είναι... κόντρα στις συνενώσεις καθώς οι περισσότερες από τις μισές (για την ακρίβεια οι 6 στις 10) τελικά αποτυγχάνουν.

Τα βασικότερα αίτια των ”διαζυγίων”:

1. Συγχωνεύσεις που ”έγιναν στο πόδι” προκειμένου να κερδηθούν κάποιες μετοχικές υπεραξίες κατά την περίοδο της χρηματιστηριακής φούσκας.

2. Η ”μάχη της καρέκλας” μεταξύ των βασικών μετόχων των εταιρειών που συγχωνεύονται (αλλά και των υψηλόβαθμων στελεχών τους).

3. Η γενικότερη έλλειψη κουλτούρας συνεργασίας. Οι Έλληνες επιχειρηματίες δύσκολα συνεργάζονται μεταξύ τους, παρά το γεγονός ότι γνωρίζουν καλά τα μεγάλα οφέλη που μπορούν να προκύψουν από μια συγχώνευση.

Θα αναφερθούμε ενδεικτικά σε μερικά από τα πλέον γνωστά επιχειρηματικά ”διαζύγια” της τελευταίας δεκαετίας, χωρίς να παραλείψουμε να τονίσουμε ότι υπήρξαν και επιτυχημένοι ”γάμοι”, μέσω των οποίων προέκυψαν εταιρείες που κατόρθωσαν να αναρριχηθούν στις κορυφαίες θέσεις των κλάδων τους.

Στον κλάδο της πληροφορικής, η πλειονότητα των συγχωνεύσεων της τελευταίας δεκαετίας χαρακτηρίστηκε από έντονες αναταράξεις και ”διαζύγια”.

Το 2000, για παράδειγμα, η τότε Computer Logic αποφασίζει να συγχωνευτεί με την DIS, με στρατηγικό εταίρο τη Eurobank, προκειμένου να δημιουργήσουν τη Logic-Dis. Σε συνέντευξη Τύπου παρουσιάστηκαν οι άριστες προοπτικές του νέου σχήματος, η επέκταση εργασιών στο εξωτερικό και άλλα σχετικά.

Από τα λόγια στην πράξη, όμως, η απόσταση ήταν τεράστια. Στην πορεία, οι δύο μεγαλομέτοχοι (Κυριακόπουλος και Χατζηνίκος) ανακάλυψαν ότι ”δεν είχαν καλή χημεία”, με τελική κατάληξη την αποχώρηση του κ. Χατζηνίκου και στη συνέχεια τη ζημιογόνο πορεία της Logic-Dis. Η βιωσιμότητα της εταιρείας εξασφαλίστηκε μόνον όταν τελικά πέρασε στον έλεγχο του ομίλου Marfin.

H συγχώνευση της Δέλτα Πληροφορικής του ομίλου Alpha Bank με τη Singular αρχικά είχε χαρακτηριστεί από πολλούς το τέλειο deal, καθώς οι δύο εταιρείες δεν είχαν επικαλυπτόμενες εργασίες και θα μπορούσαν να εκμεταλλευτούν σημαντικότατες συνέργιες και οικονομίες κλίμακας.

Στην πράξη, οι σχέσεις των κ. Δρυμιώτη και Κυριαζή γρήγορα επιδεινώθηκαν. Τελικά, το κομμάτι της πρώην Δέλτα Πληροφορικής πουλήθηκε σε Αμερικανούς και η πρώην Singular στον όμιλο Marfin.

Ούτε και η συγχώνευση μεταξύ Altec και Unisoft είχε ευτυχές τέλος, με τον βασικό μέτοχο της δεύτερης, τον κ. Ανερίκη, να αποχωρεί από το σχήμα.

Δεν ήταν λίγες, επίσης, οι περιπτώσεις όπου ”παρατράγουδα” παρατηρήθηκαν σε συγχωνεύσεις του κατασκευαστικού κλάδου. Για παράδειγμα, ήταν χαρακτηριστικό το εγχείρημα της Έμπεδος, όπου συμμετείχαν η τέως ΓΕΚΑΤ (με δύο βασικούς μετόχους, τους κ. Κουμπάτη και Παπαλόπουλο), η τέως Γνώμων (οικογένεια Πολίτη), η μη εισηγμένη ΤΕΓΚ κ.λπ.

Στόχος ήταν να δημιουργηθεί μια εταιρεία με πτυχίο της αναβαθμισμένης τότε Ζ΄ τάξης, ώστε να διεκδικήσει τα μεγάλα έργα. Τελικά, οι μισοί από τους βασικούς μετόχους ”κατέβηκαν από το τρένο” πουλώντας τις μετοχές τους, ενώ οι υπόλοιποι μάταια προσπάθησαν να κρατήσουν την Έμπεδος εντός του χρηματιστηρίου...

Μέσα στο 1998, οι ΑΤΤΙΚΑΤ και Θεμελιοδομή είχαν προχωρήσει σε συνέντευξη Τύπου προκειμένου να ανακοινώσουν τη στρατηγική συνεργασία τους μέσω ανταλλαγής μετοχών. Η συνέντευξη έγινε, λόγια φιλόδοξα ειπώθηκαν, ο μπουφές ήταν πλούσιος, αλλά τελικά το deal ναυάγησε...

Σήμερα, η Θεμελιοδομή βρίσκεται εκτός διαπραγμάτευσης και η ΑΤΤΙΚΑΤ πέρασε ”διά πυρός και σιδήρου” μέχρι να καταφέρει να επιβιώσει.

Εκτός κατασκευαστικού κλάδου, το 2000 είχαμε το story των Αθηναϊκών Συμμετοχών (νυν Ευρωσυμμετοχές) που στόχο είχαν να αποτελέσουν την... ελληνική Morgan Stanley. Το αρχικό μετοχικό σχήμα ήταν ισχυρότατο, ωστόσο ένας-ένας οι βασικοί μέτοχοι... την έκαναν με ελαφρά πηδηματάκια.

Ιδιαίτερα θετικά είχε σχολιαστεί αρχικά το τρίπολο στρατηγικής συνεργασίας μεταξύ της Αλλατίνη (όμιλος Δαυίδ), της αρτοβιομηχανίας Κατσέλης και των Μύλων Λούλη. Η συγκεκριμένη συνεργασία σήμερα αποτελεί παρελθόν, με μια κάθετη αντιπαράθεση των δύο πρώτων πλευρών.

Η Κατσέλης έχει περάσει πλέον στα χέρια της Αλλατίνη και το θέμα φαίνεται ότι θα απασχολήσει και τα δικαστήρια...

Κάποιες ομοιότητες έχει και η στρατηγική συμμαχία μεταξύ της ισπανικής Iberdrola και της Ρόκας. Παρά την αρχική διατήρηση του management σε ελληνικά χέρια, οι σχέσεις των δύο πλευρών φαίνεται ότι διαταράχθηκαν, με αποτέλεσμα την αποχώρηση της οικογένειας Ρόκα από το Δ.Σ. της εταιρείας, τη ρευστοποίηση των όποιων μετοχών κατείχε η οικογένεια αλλά και τις μαζικές αποχωρήσεις στελεχών του παλαιού management.

H Euromedica είχε εξαγοράσει στη Θεσσαλονίκη την πλειοψηφία των μετοχών Κλινική Δανιηλίδη από την ομώνυμη οικογένεια, η οποία μάλιστα είχε αποφασιστεί να συμμετέχει στο management.

Στη συνέχεια, η εταιρεία εισήλθε αυτόνομα στο χρηματιστήριο. Οι σχέσεις μεταξύ των δύο πλευρών λέγεται ότι πέρασαν από διάφορα στάδια. Το σίγουρο, πάντως, είναι ότι η οικογένεια Δανιηλίδη ρευστοποίησε τις μετοχές της μέσω του χρηματιστηριακού ταμπλό κάπου στο 1,5 ευρώ και μάλλον θα αισθάνεται άβολα βλέποντας τη σημερινή τιμή του τίτλου λίγο κάτω από τα 10 ευρώ...

Ο ”γάμος” μεταξύ Ευρωπαϊκής Πίστης και ομίλου Mitica (κ. Γ. Τζιβέλης) υπήρξε πολυτάραχος. Τελικά επήλθε διαζύγιο, με τον κ. Τζιβέλη να ρευστοποιεί τις μετοχές του και τα δύο μέρη να δηλώνουν μετανιωμένα για την επιλογή τους να συνεργαστούν.

Ο όμιλος Κλωνατέξ είχε προχωρήσει αρχικά σε αρκετές στρατηγικές συνεργασίες, όπως αυτές με τους μετόχους των εταιρειών Δούδος, Γιαννούσης και Fanco. Σήμερα κανείς εκ των βασικών μετόχων των παραπάνω εταιρειών (αφοί Δούδου, κ. Θ. Γιαννούσης και κ. Γ. Νατάν) δεν έχει θέση σε κάποια από τις εισηγμένες εταιρείες του ομίλου Λαναρά.

Η συγχώνευση της Micromedia (μηχανές γραφείου και ηλεκτρικές συσκευές Sharp) του ομίλου Κορασίδη με την Εριουργία Μπριτάννια (οικογένεια Αντωνάκου) ”είχε τρελάνει κόσμο” στις αρχές του 2000. Πώς ήταν δυνατόν να ενωθούν δύο εταιρείες με τόσο ανόμοια αντικείμενα εργασιών; Όπως αναμενόταν, το εγχείρημα απέτυχε και η συγχωνευμένη Micromedia-Μπριτάννια απορροφήθηκε από άλλη εταιρεία του ομίλου πριν τελικά τεθεί εκτός διαπραγμάτευσης...

Μερικά χρόνια πριν οι Γάλλοι της Société Générale διεκδικήσουν και αποκτήσουν τον έλεγχο της Γενικής Τράπεζας, η ”τράπεζα των στρατηγών” είχε συνάψει στρατηγική συνεργασία με τον όμιλο Interamerican του κ. Δημήτρη Κοντομηνά.

Και ενώ οι επενδυτές πίστευαν ότι οι δύο όμιλοι σχεδίαζαν με επιμέλεια την επόμενη μέρα της συνεργασίας τους, η Interamerican ρευστοποίησε τις μετοχές στο ταμπλό, εγγράφοντας κέρδη ύψους αρκετών δισεκατομμυρίων παλαιών ελληνικών δραχμών!

Στην εποχή των μαζικών deals ο ΔΟΛ είχε αποκτήσει θέση στρατηγικού εταίρου στον Τσουκαρίδη ώστε τα δύο μέρη να εκμεταλλευτούν σημαντικές συνέργιες. Ο ΔΟΛ έμεινε πολλά χρόνια στη μετοχή, έχασε ”ένα σκασμό λεφτά” και, όταν αποχώρησε φέτος, είδε την τιμή της μετοχής να εκτοξεύεται... Γκίνια!

ΟΙ ΚΑΛΥΤΕΡΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ

Μπορεί, βέβαια, πολλά deals να έμειναν στη μέση του δρόμου από λάστιχο, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπήρξαν και πολύ πετυχημένες συγχωνεύσεις, όπως για παράδειγμα:

Η συνεργασία των κ. Κάμπα και Περιστέρη στις ΓΕΚ-ΤΕΡΝΑ. H απορρόφηση της Τράπεζας Χίου του ομίλου Βαρδινογιάννη από τον όμιλο Πειραιώς.

Στην περίπτωση της τριπλής συγχώνευσης μεταξύ Ελληνικής Τεχνοδομικής, Άκτορα και ΤΕΒ μπορεί μεν να παρατηρήθηκαν (όπως λέγεται) κάποιες τριβές, ωστόσο το τελικό αποτέλεσμα ήταν θετικό, καθώς δημιουργήθηκε ο ισχυρότερος όμιλος στον κατασκευαστικό κλάδο.



Η συγχώνευση Eurobank και Εργασίας προκάλεσε αναμφίβολα κραδασμούς, με σημαντικές αποχωρήσεις στελεχών της πρώην Εργασίας (πολλοί εξ αυτών κατευθύνθηκαν προς την Probank), ωστόσο το τελικό αποτέλεσμα δείχνει σαφώς θετικό, κρίνοντας από τη μετέπειτα πορεία του σχήματος.

Το ”πάντρεμα” του ομίλου Marfin με τη Λαϊκή Τράπεζα Κύπρου οδήγησε στη δημιουργία της MPB. Λίγο πριν από τη συγχώνευση, βέβαια, αποχώρησε παραιτούμενος ο μέχρι τότε πρόεδρος της Λαϊκής κ. Κίκης Λαζαρίδης, ωστόσο αυτό καθόλου δεν εμπόδισε στο ενδιάμεσο χρονικό διάστημα τα κέρδη του ομίλου να αυξηθούν δραστικά και την τιμή της μετοχής να υπερδιπλασιαστεί.