Η ελάφρυνση χρέους, το νέο στοίχημα του Τσίπρα

Τα ερωτήματα για το πολιτικό μέλλον της Ελλάδας φαίνεται πως βρήκαν απάντηση, αλλά τα οικονομικά ερωτήματα παραμένουν.

Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας επανεξελέγη κατά τη διάρκεια των γενικών εκλογών στις 20 Σεπτεμβρίου και αν και οι αξιωματούχοι της Ε.Ε. καλωσόρισαν τη νίκη του, έχουν απευθύνει έκκληση στην Αθήνα να επικεντρωθεί στις οικονομικές μεταρρυθμίσεις. Και αυτό θα κάνει και η κυβέρνηση. Εως το τέλος Οκτωβρίου, η Αθήνα θα πρέπει να έχει εξετάσει τον προϋπολογισμό του 2015 και να παρουσιάσει έναν προϋπολογισμό του 2016 που θα περιλαμβάνει σημαντικές περικοπές δαπανών. Για να συμμορφωθεί με τους όρους του προγράμματος διάσωσης, η Αθήνα θα πρέπει να αυξήσει τους φόρους για τους αγρότες, να εισάγει μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας και να συνεχίσει την ιδιωτικοποίηση κρατικών εταιρειών, όλα πριν από το τέλος του έτους.

Ανάλυση

Η απόφαση του Τσίπρα να παραιτηθεί και να ζητήσει πρόωρες εκλογές τον Αύγουστο ήταν μια κίνηση με ρίσκο, αλλά ήταν απαραίτητη. Η κυβέρνησή του είχε χάσει τη στήριξη από μεγάλη μερίδα του κόμματος του ΣΥΡΙΖΑ, αναγκάζοντάς τον να εξαρτάται από την αντιπολίτευση για την ψήφιση νομοσχεδίων. Η διενέργεια νέων εκλογών (για τρίτη φορά φέτος, αν υπολογιστεί και το δημοψήφισμα του Ιουλίου) είχε σαν στόχο να απελευθερώσει τον ΣΥΡΙΖΑ από τα εξεγερμένα μέλη και να συγκροτήσει μια πιο συνεκτική κυβέρνηση που θα στήριζε τους όρους της συμφωνίας με τους δανειστές της Ελλάδας.

Πολιτικά, η στρατηγική είχε αποτέλεσμα. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχασε αμελητέο αριθμό ψήφων σε σχέση με τις εκλογές του Ιανουαρίου (κερδίζοντας το 35,5% των ψήφων σε σχέση με το 36,3% τον Ιανουάριο). Το κόμμα που δημιουργήθηκε από τους αντάρτες βουλευτές, η Λαϊκή Ενότητα, δεν κατάφερε να μπει στο κοινοβούλιο. Και οι σύμμαχοι του Αλέξη Τσίπρα, οι Ανεξάρτητοι Έλληνες, κέρδισαν αρκετές έδρες για να διατηρήσουν τη συμμαχία με τον ΣΥΡΙΖΑ.

Η νέα κυβέρνηση του κ. Τσίπρα θα είναι ιδεολογικά πιο συνεκτική, καθώς κατά την προεκλογική του καμπάνια ο πρωθυπουργός υποσχέθηκε ξεκάθαρα ότι θα σεβαστεί τους όρους του προγράμματος διάσωσης.

Η προηγούμενη κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ κατέρρευσε εν μέρει λόγω των φιλόδοξων προεκλογικών υποσχέσεων, που οδήγησαν σε συγκρούσεις ανάμεσα στις διαφορετικές φράξιες του κόμματος. Ωστόσο, η κυβέρνηση αυτή θα ελέγχει λιγότερες έδρες στο κοινοβούλιο. Αν και η πρώτη κυβέρνηση του κ. Τσίπρα είχε μόλις 12 έδρες περισσότερες από την πλειοψηφία, έχασε μόνο τις οχτώ από αυτές. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να διαχειριστεί με μεγαλύτερη προσοχή τις διαφωνίες στο εσωτερικό του κόμματος.

Εως το τέλος του έτους, η Αθήνα θα πρέπει να εργαστεί με τους πιστωτές για να μεταρρυθμίσει τον τραπεζικό τομέα στην Ελλάδα και να δημιουργήσει ένα πλαίσιο για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Αυτό περιλαμβάνει και την αξιολόγηση της ποιότητας των στοιχείων ενεργητικού των τραπεζών και τα stress tests. Η ελληνική διάσωση περιελάμβανε περίπου 25 δισ. ευρώ για την ανακεφαλαιοποίηση των προβληματικών τραπεζών της χώρας αυτή τη χρονιά, αλλά το ποσό που θα διατεθεί τελικά θα εξαρτηθεί από το αποτέλεσμα των stress tests. Ο στόχος της Ελλάδας είναι να ολοκληρώσει την ανακεφαλαιοποίηση πριν από το 2016, όταν θα τεθούν σε ισχύ πιο αυστηροί κανονισμοί για την επιβολή απωλειών στις καταθέσεις. Η Αθήνα θα πρέπει να αντιμετωπίσει το ζήτημα, ενώ θα προσπαθεί να άρει σταδιακά τους κεφαλαιακούς ελέγχους που επιβλήθηκαν τον Ιούνιο.

Αφορμές για σύγκρουση

Τις ερχόμενες εβδομάδες, οι διαπραγματεύσεις της Ελλάδας με τους δανειστές θα επικεντρωθούν σε δύο ζητήματα: πρώτον, τον ρυθμό εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων και της εκταμίευσης των δόσεων και δεύτερον, την ελάφρυνση χρέους.

Όσον αφορά στον ρυθμό εφαρμογής, η Ελλάδα είναι αντιμέτωπη με ένα σφιχτό πρόγραμμα και η Αθήνα δύσκολα θα πιάσει όλες τις διορίες. Αυτό πιθανότατα θα οδηγήσει σε καθυστέρηση την αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος και την εκταμίευση των δόσεων. Ωστόσο δεν είναι ένα πιεστικό πρόβλημα, καθώς η Ελλάδα έχει ένα σχετικά ομαλό χρονοδιάγραμμα αποπληρωμής του χρέους και έχει την πολυτέλεια να καθυστερήσει τις εκταμιεύσεις των δόσεων.

Επίσης, οι πιστωτές της Ελλάδας αναμένεται να είναι επιεικείς με τον κ. Τσίπρα, λαμβάνοντας υπόψη την αξιοσημείωτη αλλαγή στη ρητορική του τους τελευταίους εννιά μήνες. Αλλά υπάρχουν όρια στην υπομονή των πιστωτών και οι κυβερνήσεις της Γερμανίας, της Φινλανδίας και της Ολλανδίας είναι έτοιμες να συνεχίσουν την πίεση, αν η Αθήνα δεν επιτύχει πρόοδο στην εφαρμογή των όρων του προγράμματος διάσωσης έως το τέλος του έτους.

Τώρα που ο κ. Τσίπρας αποδέχτηκε τους όρους της συμφωνίας διάσωσης, θα πρέπει να ξαναβάλει την ελάφρυνση χρέους πίσω στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, για να αντισταθμίσει τον νέο γύρο μέτρων λιτότητας και να διατηρήσει την πολιτική στήριξη. Οι πιστωτές είναι πιο φιλικοί στην ιδέα της επιμήκυνσης των ωριμάνσεων του ελληνικού χρέους και της μείωσης των επιτοκίων από ό,τι ήταν όταν ο κ. Τσίπρας κέρδισε τις εκλογές τον Ιανουάριο. Ωστόσο, οποιαδήποτε καθυστέρηση στο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων θα πλήξει τις διαπραγματεύσεις αυτές και μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα να μη λάβει η Ελλάδα καμία συγκεκριμένη προσφορά φέτος.

Στο άμεσο μέλλον, η συμφωνία και το αποτέλεσμα των τελευταίων εκλογών θα προσφέρουν κάποια προσωρινή ηρεμία στην Ελλάδα. Η χώρα έχει αποφύγει μια χρεοκοπία και όπως έχει προβλέψει το Stratfor, η Ελλάδα θα παραμείνει στην ευρωζώνη έως το τέλος του έτους. Η νέα κυβέρνηση θα χρησιμοποιήσει τις πρώτες εβδομάδες για να περάσει αρκετές μεταρρυθμίσεις, ώστε να λάβει χρηματοδότηση μέσα στο 2015. Οι πιστωτές θα είναι πιο ευέλικτοι όταν θα έρθουν αντιμέτωποι με μια νέα, πιο συνεργάσιμη Αθήνα, ελπίζοντας να αποτραπεί μια νέα πολιτική κρίση.

Αλλά η Ελλάδα δεν έχει βγει ακόμα από το δάσος. Ένα απαιτητικό πρόγραμμα διάσωσης με συνεχείς αξιολογήσεις θα δημιουργήσει πολλές ευκαιρίες για να συγκρουστεί η Αθήνα με τους πιστωτές, ενώ η εισαγωγή μέτρων λιτότητας θα διαβρώσει μέρος της λαϊκής στήριξης προς την κυβέρνηση, επιβραδύνοντας τον ρυθμό εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων. Επιπλέον, η ελληνική οικονομία θα αναπτυχθεί με πολύ αργό ρυθμό, μειώνοντας την πιθανότητα η Αθήνα να μειώσει τον λόγο του χρέους προς το ΑΕΠ μέσω της αύξησης του παρονομαστή. Το χρέος της Ελλάδας θα παραμείνει μη βιώσιμο και αν και η απειλή του Grexit έχει αποφευχθεί προσωρινά, δεν έχει σβήσει εντελώς.