των Στ. Κοτζαμάνη, Γ. Α. Σαββάκη

** Δείτε τους αναλυτικούς πίνακες με τις αποτιμήσεις μετοχών σε κλάδους αιχμής για deals, τις εκτιμήσεις για το 2007 και τις προβλέψεις για το 2008 στη δεξιά στήλη ”Συνοδευτικό Υλικό”.

Παράγοντα ριζικής αλλαγής του τοπίου σε πολλούς κλάδους της οικονομίας αλλά και ”μαξιλάρι ασφαλείας” για τον Γενικό Δείκτη του Χ.Α. αποτελούν τα μεγάλα deals, που φαίνεται πως βρίσκονται ήδη ”προ των πυλών”.

Στις περισσότερες των περιπτώσεων δεν θα πρόκειται για deals που γίνονται απλώς και μόνο με στόχο την άνοδο της μετοχής μέσα σε ένα γενικότερα ”θερμό” χρηματιστηριακό κλίμα.

Ο βασικότερος στόχος των ομίλων είναι -μέσω αυτόνομης ανάπτυξης, εξαγορών, συμμαχιών και συγχωνεύσεων- να επικρατήσουν σε αρκετούς μεγάλους και πολλά υποσχόμενους κλάδους της οικονομίας, τώρα που αυτοί βρίσκονται σε μεταβατικό στάδιο.

Στο στάδιο δηλαδή που γίνεται η ”μάχη” για το ποιοι ισχυροί ”παίκτες” θα καθιερωθούν στις τηλεπικοινωνίες, στην ενέργεια, στην ακτοπλοΐα, στις κατασκευές, στην υγεία, στην πληροφορική...

Και καταλύτη αυτών των εξελίξεων αποτελεί αναμφίβολα η υψηλή ρευστότητα του συστήματος, όπου πέρα από το αυξημένο ενδιαφέρον των ξένων επενδυτικών οίκων για την Ελλάδα, έχουμε τα equity funds, τα εφοπλιστικά κεφάλαια που έχουν μπει για τα καλά στη Σοφοκλέους και φυσικά τα 5,2 δισ. ευρώ που μόλις πρόσφατα άντλησε η MIG και ”χτύπησε” τη Vivartia ”πριν αλέκτορα φωνήσαι”...

Πολλά deals, βέβαια, γίνονταν και το 1999, λίγο πριν από το ”σπάσιμο της φούσκας”, ωστόσο τα πράγματα σήμερα δεν θυμίζουν σε τίποτε την προ οκταετίας κατάσταση. Τότε οι περισσότερες εξαγορές γίνονταν με ανταλλαγές μετοχών, ενώ σήμερα γίνονται με ”ζεστό χρήμα”.

Τότε οι εξαγορές γίνονταν χωρίς σύστημα και επιχειρηματική λογική, από επιχειρήσεις που καλούνταν ”μέσα σε μια νύχτα” να λειτουργήσουν με πολύ μεγαλύτερο μέγεθος και σε τομείς όπου δεν διέθεταν την παραμικρή εμπειρία.

Σήμερα οι όποιες κινήσεις γίνονται κατά κανόνα είτε στο core business από ομίλους που κατέχουν ισχυρή θέση στην αγορά είτε από funds με πολύ ικανοποιητικά track records στις ιστορικές τους αποδόσεις.

Τότε, τέλος, η αγορά αποτελείτο κυρίως από μικροεπενδυτές, που έπειτα από οποιαδήποτε εξαγορά έσπευδαν να αγοράσουν προκειμένου ”να μη χάσουν την ευκαιρία”. Σήμερα η αγορά ελέγχεται από το ”έξυπνο χρήμα” και κάθε εξαγορά ή συγχώνευση κρίνεται -άλλοτε θετικά και άλλοτε με σκεπτικισμό- από τους αναλυτές των εγχώριων και των διεθνών οίκων, με ό,τι αυτό σημαίνει για τον επηρεασμό της τιμής των μετοχών.

--- Η MIG, η ακτοπλοΐα και τα media

”Κεντρικό ρόλο αγοραστή” παίζει εδώ και αρκετό καιρό η Marfin Investment Group, και όχι άδικα. Γιατί στην υπάρχουσα ιστορία της (Υγεία, LogicDis, Hilton Λευκωσίας, Καζίνο Ρίο, κ.ά.) ήρθαν να προστεθούν τα 5,2 δισ. ευρώ που αντλήθηκαν πρόσφατα και η ανακοίνωση μόλις κατά το τελευταίο χρονικό διάστημα:

α) της απόκτησης της πλειοψηφίας στην κλινική Μητέρα,

β) της εξαγοράς άνω του 50% της Vivartia, με επικείμενη δημόσια πρόταση,

γ) της εξαγοράς κλινικής στην Κύπρο.

Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν έντονες φήμες για πολλούς κλάδους και εταιρείες (εισηγμένες κυρίως) για τις οποίες ενδιαφέρεται η MIG, ο αριθμός όμως των οποίων είναι τόσο μεγάλος, ώστε να είναι βέβαιο ότι τουλάχιστον η πλειονότητα των φημών αυτών δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.

Επιπλέον, με αφορμή την προσφορά της MIG για τη Vivartia, αρκετοί υπέθεσαν αρχικά ότι η εισηγμένη θα μπορούσε να φανεί το ίδιο ”γενναιόδωρη” και σε ό,τι αφορά τις επόμενες αγοραστικές της κινήσεις. Ωστόσο, μάλλον άλλαξαν άποψη όταν είδαν το πώς εξελίχθηκε το όλο θέμα.

Στην ακτοπλοΐα, από τη μια πλευρά έχουμε τη δρομολόγηση της αυτόνομης εισόδου της Hellenic Seaways στη Σοφοκλέους, κι από την άλλη, τον αυξημένο ρόλο που επιθυμεί να διαδραματίσει ο όμιλος Γκριμάλντι στις ελληνικές θάλασσες.

Η συμμαχία με την ΑΝΕΚ φαίνεται να αποτελεί μόνο τον πρώτο στόχο και μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες, έχουν γίνει εκτεταμένες επαφές από κοινό σχήμα μεταξύ ΑΝΕΚ και Γκριμάλντι για την εξαγορά ποσοστού στην Attica Συμμετοχών, παρότι οι πληροφορίες θέλουν την τελευταία να κάνει ένα γύρο ενδεχόμενης ”πλειοδοσίας” με funds, πριν καταλήξει, κάτι που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, αναμένεται να γίνει σύντομα.

Έντονο είναι μέχρι τώρα το ενδιαφέρον των εφοπλιστών για διάφορους κλάδους, όπως η ακτοπλοΐα (Μινωικές Γραμμές, HSW), το εμπόριο (Elmec Sport), οι κατασκευές και φυσικά τα μέσα μαζικής ενημέρωσης (Imako, Λυμπέρης Ελεύθερος Τύπος΄, πιθανή είσοδος Λασκαρίδη στο ”Πρώτο Θέμα” κ.ά.).

Ειδικότερα σε ό,τι αφορά τον χώρο των media, πληροφορίες φέρουν εφοπλιστές να έχουν προσεγγίσει και άλλες εταιρείες -εισηγμένες και μη- προκειμένου να αποκτήσουν και σε αυτές θέση στρατηγικού εταίρου.

--- Τράπεζες, ενέργεια, telecoms

Αν και στον τραπεζικό χώρο επικρατεί σημαντική κινητικότητα, δύσκολα κάποιος προβλέπει ότι θα έχουμε σύντομα ένα μεγάλο deal, λόγω και των προβλημάτων που υπάρχουν (τα είχαμε αναφέρει σε προηγούμενο φύλλο του ”Μ”).

Ωστόσο, η κατάσταση παραμένει ρευστή και φαίνεται να ισχύει το ”ποτέ μη λες ποτέ”. Ο στρατηγικός εταίρος στην Αττικής και ένα placement στην ΑΤΕbank δείχνουν να είναι πιθανές εξελίξεις μέσα στο β΄ εξάμηνο του 2007, ωστόσο η τράπεζα στην οποία ψάχνουν οι αναλυτές για ”φωτιά” είναι βεβαίως η Alpha Bank.

Στον χώρο της ενέργειας, μετά την ηχηρή εξαγορά της Iberdrola στο Ρόκα και τη μεγάλη στρατηγική συμμαχία του ομίλου Μυτιληναίου με την Endesa, είχαμε τελευταία και τη σύμπραξη των Ελληνικών Πετρελαίων με την Edison.

Με την ελληνική αγορά να ”πάσχει” από ελλιπή προσφορά, με τη ΔΕΗ να αντιμετωπίζει σημαντικά προβλήματα και με τις εναλλακτικές πηγές ενέργειας να ”υπόσχονται” μεγάλα κέρδη, οι μεγάλοι ιδιωτικοί όμιλοι (με τη ΓΕΚ - ΤΕΡΝΑ να συγκαταλέγεται σε αυτούς) ”στριμώχνονται” για το ποιος ”θα λάβει πρόσκληση για το μεγάλο πάρτι”...

Στις τηλεπικοινωνίες ζητούμενο είναι το ποιοι θα είναι οι τρεις εναλλακτικοί πάροχοι που τελικά θα απομείνουν για να αντιμετωπίσουν τον ΟΤΕ στη σταθερή τηλεφωνία και στο Internet, με τις εταιρίες κινητής να μπαίνουν δυνατά και σε αυτό το παιχνίδι.

Όποιοι τελικά τα καταφέρουν, θα αποκομίσουν σημαντικότατα οφέλη, αλλά μέχρι τότε απαιτούνται κεφάλαια, επενδύσεις και φυσικά οι κατάλληλες συμμαχίες.

Η κοινή παρουσία του κ. Σαουίρις σε σταθερή και κινητή τηλεφωνία ( η οποία όμως φαίνεται να μην αποδίδει καθώς η συμμετοχή του στην Tellas δεν αφήνει την Wind Hellas να κάνει ”παιχνίδι” στη σταθερή, ενω η ΔΕΗ δεν δεσμεύεται σε συνεργασία της Tellas με τη Wind) η συνεργασία Vodafone με HOL και η κεφαλαιακή ισχύς της Forthnet έχουν ανεβάσει τόσο τον πήχη των απαιτήσεων για όσους απομείνουν, όσο και τις δυσκολίες που καλείται να αντιμετωπίσει ο ΟΤΕ.

Στο ”παιχνίδι” επίσης υπάρχουν και άλλες παρουσίες (Lannet, Vivodi, On Telecoms κ.ά.) που έχουν ρόλο να παίξουν, ακόμη και ως εξαγοραζόμενοι.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες, ένα ”ηχηρό” deal μπορεί να αλλάξει σε σημαντικό βαθμό την κατάσταση και τις ισορροπίες.

--- ”Μαξιλάρι” για Σοφοκλέους

Τα deals σε έναν μεγάλο αριθμό κλάδων και εισηγμένων εταιρειών κρατούν ”ζεστό” το ενδιαφέρον στη Σοφοκλέους, καθώς ο Γενικός Δείκτης προσπαθεί να ισορροπήσει κοντά στα υψηλά των τελευταίων 88 μηνών! Το γενικευμένο θετικό κλίμα έχει ενθαρρύνει αρκετές εταιρείες να αναζητήσουν πρόσθετα κεφάλαια, είτε μέσω αυξήσεων του μετοχικού κεφαλαίου είτε μέσω δανειακών κεφαλαίων, προκειμένου να προχωρήσουν σε ”επεκτατικές” κινήσεις.

Οι νέες συμφωνίες που ”έρχονται” σε κλάδους όπως οι τηλεπικοινωνίες, η ενέργεια, οι τράπεζες, η ακτοπλοΐα κ.ά. αποτελούν σε μεγάλο βαθμό την κινητήριο δύναμη για την αγορά, διαμορφώνοντας τον νέο ”χάρτη” των συνθηκών.

Βραχυπρόθεσμα, το σημαντικό στοιχείο για την αξιολόγηση μιας συμφωνίας είναι οι αποτιμήσεις στις οποίες γίνονται τα deals, ενώ επιβεβαιώνεται για ακόμη μία φορά ότι οι εταιρείες-στόχοι αποδίδουν καλύτερα από ό,τι οι εταιρείες που εξαγοράζουν, εκτός και αν οι τελευταίες εμπλέκονται σε περισσότερα από ένα deals.

Μεσοπρόθεσμα, όμως, η επιτυχής εξέλιξη ενός deal στηρίζεται στη γρήγορη και χωρίς προβλήματα συνένωση της επιχειρηματικής κουλτούρας των δύο φορέων και στην ανάδειξη των συνεργιών τόσο σε επίπεδο κόστους, όσο και σε επίπεδο λειτουργίας και προϊόντων.

Σε ό,τι αφορά τώρα τον επηρεασμό των τιμών των μετοχών, στα deals ιδιαίτερη πάντοτε σημασία έχουν οι δείκτες της εξαγορασθείσας εταιρείας, αλλά και ο τρόπος πληρωμής του συνολικού τιμήματος.

Εάν το τίμημα θεωρηθεί ”υψηλό” από την αγορά, η πιθανότερη αντίδραση των επενδυτών είναι η πώληση των μετοχών της εταιρείας που προβαίνει στην εξαγορά. Ωστόσο, η εικόνα μπορεί να αλλάξει δραματικά, εάν η συμφωνία περιλαμβάνει μόνο μετρητά και όχι ανταλλαγή μετοχών.

--- Λογικές αποτιμήσεις

Ένα στοιχείο το οποίο προσδίδει αισιοδοξία ως προς το ότι τα super deals έρχονται είναι ότι ο κλάδοι που θα πρωταγωνιστήσουν σύμφωνα με τις μέχρι τώρα εκτιμήσεις διαπραγματεύονται σε ”λογικά” επίπεδα.

Παρ’ όλο που ο τραπεζικός κλάδος έχει αποδώσει από την αρχή του έτους πάνω από τον Γ.Δ. και τον δείκτη της υψηλής κεφαλαιοποίησης (+20%), εν τούτοις οι πολλαπλασιαστές κερδοφορίας δεν κυμαίνονται στο +30% ή στο +40% σε σχέση με τους ευρωπαϊκούς δείκτες.

Ο κλάδος της ακτοπλοΐας διαπραγματεύεται με μικρό discount για το 2008, τόσο σε σχέση με την αγορά όσο και σε σχέση με τον αντίστοιχο μέσο όρο των εταιρειών στην Ευρώπη. Ταυτόχρονα, ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία που στηρίζουν τα deals είναι οι ρυθμοί κερδοφορίας.

Οι προβλέψεις για περαιτέρω αύξηση της κερδοφορίας των ελληνικών επιχειρήσεων αναμένεται να βελτιώσουν περαιτέρω τις αποτιμήσεις τους αλλά και την ελκυστικότητά τους έναντι των μετοχών των διεθνών αγορών.

Πιο συγκεκριμένα, η σταθμισμένη αύξηση κερδών ανά μετοχή του ελληνικού τραπεζικού κλάδου εκτιμάται σε 49,6% και 20,4% για το 2007 και το 2008, έναντι 11,1% και 12,1% για τον ευρωπαϊκό δείκτη.

Ένα ακόμα στοιχείο το οποίο δρα ενισχυτικά για την αγορά και τα deals είναι το ακόλουθο: η κεφαλαιοποίηση της αγοράς έχει πλησιάσει τα επίπεδα του 2000, στα 180 δισ. ευρώ, με τον πολλαπλασιαστή όμως του Γ.Δ. να διαμορφώνεται στις 17 φορές περίπου τα καθαρά κέρδη του 2007, ενώ το αντίστοιχο μέγεθος την περίοδο του 2000 ήταν 34 - 35 φορές.

**Δείτε τους αναλυτικούς πίνακες με τις αποτιμήσεις μετοχών σε κλάδους αιχμής για deals, τις εκτιμήσεις για το 2007 και τις προβλέψεις για το 2008 στη δεξιά στήλη ”Συνοδευτικό Υλικό”.

* Αναδημοσίευση από το φύλλο 487 της εφημερίδας ”ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ”, 20-24/7/2007.