των Στ. Κοτζαμάνη, Γ.Α. Σαββάκη

**Οι σχετικοί πίνακες δημοσιεύονται στη δεξιά στήλη ”Συνοδευτικό Υλικό”

Και όμως, παρά το γεγονός ότι ο Γενικός Δείκτης ανεβαίνει συνεχώς από τον Μάρτιο του 2003, ακόμη και σήμερα η Σοφοκλέους διαθέτει ένα ισχυρό ”οπλοστάσιο” και τέσσερις ”άσους” κρυμμένους στο μανίκι της, έτοιμους -κάτω από προϋποθέσεις- να πέσουν στο τραπέζι.

Ειδικότερα:

* Σε επίπεδο αποτιμήσεων αρκετές εισηγμένες συνεχίζουν να διαπραγματεύονται με μάλλον ελκυστικούς δείκτες, οι οποίοι θα γίνουν ακόμη πιο ελκυστικοί αν οι ρυθμοί αύξησης των κερδών του α΄ τριμήνου διατηρηθούν και κατά τους υπόλοιπους μήνες του έτους.

* Οι συζητήσεις για deals διεξάγονται σε όλους σχεδόν τους επιχειρηματικούς κλάδους και -αυτό έχει σημασία- συχνά καταλήγουν σε αποτέλεσμα, όπως δείχνει η εμπειρία των τελευταίων μηνών.

* Η διεξαγωγή πρόωρων εκλογών -με την κοινή γνώμη να πιστεύει πλέον ότι θα διεξαχθούν το προσεχές φθινόπωρο- φέρνει πιο κοντά απ’ ό,τι αναμενόταν μια σειρά από τομές, οι οποίες θα επηρεάσουν άμεσα, μεταξύ άλλων, και αρκετές μετοχές της Σοφοκλέους.

* Και τέλος, υπάρχουν οι προοπτικές για ενίσχυση της κερδοφορίας πολλών εισηγμένων εταιρειών από τις επικείμενες εξελίξεις στους χώρους των ακινήτων και των εναλλακτικών πηγών ενέργειας.

Εκτός όμως από αυτούς τους τέσσερις ”άσους”, στην ”τράπουλα” της Σοφοκλέους υπάρχει και... ένας μουντζούρης: είναι ο διεθνής παράγοντας, ο οποίος άλλοτε απειλεί με σκάσιμο της ”φούσκας” στην Κίνα, άλλοτε με πλήγμα στην αμερικανική κατανάλωση και άλλοτε με νέες γεωπολιτικές εντάσεις.

Το βασικό ερώτημα των επενδυτών είναι το μέχρι πού μπορεί να φτάσει η άνοδος της Σοφοκλέους, η οποία ήδη διαρκεί περισσότερο από τέσσερα χρόνια. Η σχετική διστακτικότητα υπάρχει εδώ και πολλούς μήνες, ωστόσο τον τελευταίο μήνα είχε ατονήσει παρά την πλάγια πορεία που ακολούθησε ο Γενικός Δείκτης. Κι αυτό για δύο λόγους:

Πρώτον, γιατί οι διεθνείς αγορές πήγαιναν ελαφρώς καλύτερα, υπεραποδίδοντας σε σύγκριση με το Χ.Α. Άρα υπήρχε η προσδοκία ότι σε κάποια χρονική στιγμή η νέα άνοδος θα ”μετακόμιζε” και προς την οδό Σοφοκλέους.

Και δεύτερον, πιθανότατα και κυριότερο, μπορεί σε επίπεδο Γενικού Δείκτη η πορεία να ήταν πλάγια, ωστόσο σε επίπεδο περιφερειακών μετοχών ζήσαμε τον τελευταίο μήνα ένα ισχυρό ράλι με εξήντα περίπου μετοχές να κερδίζουν πάνω από 25%! Και ας μην ξεχνάμε ότι η πλειονότητα των Ελλήνων επενδυτών εξακολουθεί να είναι τοποθετημένη στη λεγόμενη περιφέρεια.

Κατά τις τελευταίες συνεδριάσεις, ωστόσο, η αισιοδοξία έδωσε τη θέση της στον σκεπτικισμό, ιδίως μετά τις δηλώσεις διεθνών αξιωματούχων και αναλυτών, με αφορμή τη νέα αύξηση των επιτοκίων στην οποία προχώρησε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.

Μάλιστα, αυτό το κλίμα του σκεπτικισμού πέρασε και στη χαμηλή κεφαλαιοποίηση, όπου πολλά ”χαρτιά” είδαν τα υψηλά κέρδη του τελευταίου μήνα να ψαλιδίζονται. Κι όμως, η Σοφοκλέους εξακολουθεί να διαθέτει τέσσερις ισχυρούς ”άσους”.

1. ΟΙ ΑΠΟΤΙΜΗΣΕΙΣ

Με βάση τα παραδοσιακά μέτρα, οι ελληνικές μετοχές δεν είναι ακριβές, αν και σίγουρα διαπραγματεύονται με υψηλότερους πολλαπλασιαστές απ’ ό,τι στις αρχές του έτους.

Η εικόνα αυτή δεν είναι μόνο εγχώρια, αφού και οι δείκτες-βαρόμετρα DJ Euro Stoxx και S&P 500 διαπραγματεύονται στις 14,94 φορές και στις 16,38 φορές αντίστοιχα έναντι των εκτιμώμενων κερδών τους - όσο και πέρυσι τέτοια εποχή.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι μετοχικές αποτιμήσεις ενισχύονται και από τις ίδιες τις εταιρείες, οι οποίες επαναγοράζουν μετοχές με ρυθμούς-ρεκόρ, καθιστώντας τους τίτλους πιο ”βαρύτιμους”, καθώς είναι λιγότερο διαθέσιμοι, ενώ ταυτόχρονα οι υψηλές πληρωμές μερισμάτων και οι επιστροφές κεφαλαίων συνεχίζονται τόσο στην Ελλάδα όσο και στον υπόλοιπο κόσμο.

Παράλληλα, οι ρυθμοί αύξησης των κερδών στις αγορές ενισχύονται σε άκρως ικανοποιητικό βαθμό. Ειδικά για την εγχώρια αγορά μετοχών οι ρυθμοί αύξησης των κερδών έχουν ενισχυθεί από την αρχή του έτους και πλέον ο ρυθμός αύξηση των EPS (κέρδη ανά μετοχή) έχει διαμορφωθεί σε 25,7%, ενώ για το επόμενο έτος ο ίδιος ρυθμός προβλέπεται να υπερβεί το 20%.

Επίσης, τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη τα κέρδη θα συνεχίσουν να αυξάνονται με υψηλότερους ρυθμούς απ’ ό,τι φέτος, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Factset.

2. ΤΑ DEALS

Το κύμα συζητήσεων που ξεκίνησε εδώ και περίπου δύο χρόνια συνεχίζεται με την ίδια ένταση και καταλήγει συνεχώς, και μάλιστα με αμείωτους ρυθμούς, σε νέες επιχειρηματικές συμφωνίες.

Μόνο κατά τους τελευταίους μήνες είχαμε αρκετά deals στις κατασκευές (Παντεχνική, ΑΤΤΙΚΑΤ, ίσως Αθηνά), τις μεγάλες κινήσεις στους ομίλους Μυτιληναίου και Λαυρεντιάδη, την πλήρη ένταξη του Κατσέλη στην Αλλατίνη, τη δραστική μεταβολή της μετοχικής σύνθεσης στην ΑΝΕΚ κ.λπ.

Τα ανοιχτά μέτωπα παραμένουν πολλά. Συνέχεια εξελίξεων αναμένεται να έχουμε στις κατασκευές, έντονη κινητικότητα επικρατεί στον χώρο της πληροφορικής και οι τηλεπικοινωνίες έχουν πάρει φωτιά.

Στην ακτοπλοΐα, υψηλόβαθμο στέλεχος εισηγμένης εταιρείας δήλωσε στον ”Μ”: ”Τα σενάρια που γράφετε εσείς οι δημοσιογράφοι έχουν αναμφίβολα λογική βάση, αλλά δεν είναι σίγουρο ότι τελικά θα γίνουν και πράξη”. Στον κλάδο ”σχεδόν όλοι” συζητούν με ”σχεδόν όλους”, γνωρίζοντας πάντως ότι δεν θα πρέπει να υπερβούν τα όρια εκείνα πέρα από τα οποία τον λόγο θα πάρει η Επιτροπή Ανταγωνισμού.

Και μέσα σε όλα αυτά, το τελευταίο διάστημα άνοιξε για μία ακόμη φορά το θέμα των deals στον κλάδο των τραπεζών, όπου κανείς πλέον δεν διαφωνεί με την πρόβλεψη για ”2,5 μεγάλες τράπεζες” του κ. Γ. Κωστόπουλου της Alpha Bank, ωστόσο κανείς δεν είναι σε θέση να ορίσει τον χρονικό ορίζοντα μέσα στον οποίο θα γίνει κάτι τέτοιο.

Η ουσία είναι ότι -όπως δείχνουν τα πράγματα- πολλοί επιχειρηματίες φέτος θα συνεχίσουν τις συζητήσεις τους σε ”νησιά και κότερα” και ότι οι δημοσιογράφοι θα έχουν να γράφουν αρκετές ειδήσεις κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.

3. Ο ΧΡΟΝΟΣ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗΣ ΤΩΝ ΕΚΛΟΓΩΝ

Η χρηματιστηριακή αγορά φαίνεται να επιθυμεί την πρόωρη προσφυγή στις κάλπες το προσεχές φθινόπωρο. Πρώτον, γιατί το μεγάλο μέρος των έργων του Γ΄ ΚΠΣ σε κατασκευές και πληροφορική είτε έχει ανατεθεί είτε θα ανατεθεί πολύ σύντομα, άρα οι εταιρείες δεν θα μείνουν χωρίς έργα. Και δεύτερον, γιατί θα περιοριστεί η ”χαλαρότητα και η απραξία” στις οποίες εισέρχεται κάθε κυβέρνηση κατά την προεκλογική περίοδο.

Η ουσία είναι ότι αν γίνουν οι εκλογές το φθινόπωρο, οι κινήσεις-τομές που θα επηρεάσουν μια σειρά από κλάδους και εταιρείες δεν θα ξεκινήσουν το καλοκαίρι του 2008, αλλά εντός του 2007.

Δεν είναι τυχαίο ότι διεθνείς επιχειρηματικοί παράγοντες (κ. Sawiris στις τηλεπικοινωνίες, Sosco στα λιμάνια κ.ά.) διαμορφώνουν κλίμα από τώρα, έχοντας ως χρονικό ορίζοντα τη μετεκλογική περίοδο. Τα θέματα των λιμανιών (ΟΛΠ, ΟΛΘ), των τιμολογίων στα ”νερά” (ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ) αλλά και άλλων εισηγμένων ”κρατικών χαρτιών” θα ανοίξουν και πάλι μετά τις εκλογές, δημιουργώντας θετικές προσδοκίες στο επενδυτικό κοινό.

4. ΑΚΙΝΗΤΑ, ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Μπορεί βέβαια απ’ όσους δηλώνουν ότι θα δραστηριοποιηθούν στον χώρο των εναλλακτικών πηγών ενέργειας οι μισοί και πλέον να μείνουν μόνο στα λόγια, ωστόσο θεωρείται σίγουρο ότι οι υπόλοιποι θα καρπωθούν πολύ υψηλές αποδόσεις.

Γνωστός επιχειρηματίας έλεγε ότι υπάρχουν πολλά projects στην αιολική ενέργεια που θα ήταν κερδοφόρα ακόμη και χωρίς την επιδότηση, συμπληρώνοντας ότι τόσο υψηλές επιδοτήσεις μόνο στην Ελλάδα υπάρχουν... Όσο λοιπόν περνά ο καιρός, πολλές εισηγμένες εταιρείες διαφόρων κλάδων που έχουν επενδύσει σε εναλλακτικές πηγές ενέργειας θα έχουν μία ακόμη σημαντική πηγή κερδοφορίας στο οπλοστάσιό τους.

Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με τα ακίνητα. Οι δραστικές αλλαγές στους χώρους του εμπορίου (εμπορικά κέντρα) και των γραφείων, αλλά και το υπό προώθηση σχέδιο νόμου για τις οικιστικές περιοχές έχουν τονώσει σε μεγάλο βαθμό τις προσδοκίες δεκάδων εισηγμένων εταιρειών όλων των κλάδων οι οποίες διαθέτουν ακίνητη περιουσία προς εκμετάλλευση ή προς πώληση.

ΤΡΙΠΛΟ... ΔΙΕΘΝΕΣ ΑΓΚΑΘΙ

Ο μουντζούρης στη Σοφοκλέους είναι το διεθνές σκηνικό, όπου τρία είναι τα πλέον επίφοβα στοιχεία. Το πρώτο και ιδιαίτερα κρίσιμο είναι τα επιτόκια, τόσο στην ευρωπαϊκή οικονομία όσο και στις ΗΠΑ. Το δεύτερο στοιχείο δεν είναι άλλο από τις εξελίξεις στη Σαγκάη και το πιθανό σκάσιμο της ”φούσκας”. Και το τρίτο είναι η οικονομία των ΗΠΑ, οι εξελίξεις στην κτηματαγορά της αλλά και η πορεία του αμερικανικού νομίσματος.

Το επίπεδο του ευρωπαϊκού επιτοκίου στο 4% είναι το υψηλότερο των τελευταίων έξι ετών, ενώ η προοπτική μίας ακόμη ανόδου στα ευρωπαϊκά επιτόκια, με τα αντίστοιχα αμερικανικά να διατηρούνται σε υψηλά επίπεδα και τις όποιες ελπίδες για μείωσή τους να περιορίζονται, δημιουργεί οπωσδήποτε ένα δυσκολότερο περιβάλλον για τις μετοχές.

Επίσης, παραδοσιακά, έχει παρατηρηθεί ότι σε περιόδους ανοδικής κίνησης των χρηματιστηρίων οι μικρές αλλαγές που συντελούνται στα μακροοικονομικά μεγέθη προκαλούν μεγαλύτερες διορθώσεις στις τιμές των μετοχών. Οι ενδείξεις για την αμερικανική στεγαστική αγορά δεν είναι ακόμα σαφείς, ενώ προβληματισμός εξακολουθεί να επικρατεί στα ακίνητα, καθώς ο ίδιος ο διοικητής της Fed δήλωσε ότι ο κλάδος θα παραμείνει ”βαρίδι” για την οικονομική ανάπτυξη.

Στο μέτωπο των αναδυόμενων αγορών, οι απόψεις των αναλυτών είναι μάλλον διχασμένες για το εγγύς μέλλον. Έχουν ενταθεί οι ψίθυροι ότι οι μετοχές στη Σαγκάη έχουν κινηθεί πολύ ανοδικά και έχουν ξεφύγει από τη λογική, με αποτέλεσμα η ”βίαιη” διόρθωση να είναι απλώς θέμα χρόνου. Ωστόσο, υπάρχει μεγάλο debate για το αν ένα δυναμικό sell-off στη Σαγκάη μπορεί να προκαλέσει παγκόσμιο πανικό πωλήσεων.

Για την ώρα, η πτώση κατά 8% της Δευτέρας στη Σαγκάη δεν πυροδότησε απώλειες σε άλλες αγορές, διαψεύδοντας έτσι τους αρχικούς φόβους.

Πάντως, η μακροοικονομική κατάσταση παραμένει θετική, παρότι οι κίνδυνοι της υπερθέρμανσης και του πληθωρισμού κρατούν σε εγρήγορση τους κεντρικούς τραπεζίτες.

Η αμερικανική οικονομία συνεχίζει να αναπτύσσεται, αν και ο ρυθμός της ανάπτυξης έχει επιβραδυνθεί, ενώ και οι υπόλοιπες οικονομίες αναπτύσσονται ταχύτερα και οι εταιρείες χρησιμοποιούν τις διεθνείς αγορές για να μειώσουν το κόστος τους και να αυξήσουν τα κέρδη.

* Αναδημοσίευση από το φύλλο 481 της εφημερίδας ”ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ”, 8-12/6/2007.

**Οι σχετικοί πίνακες δημοσιεύονται στη δεξιά στήλη ”Συνοδευτικό Υλικό”