Η αποκρυπτογράφηση της συμφωνίας του Eurogroup

Στις 16 Φεβρουαρίου κατέρρευσαν οι διαπραγματεύσεις στο Eurogroup όταν η Ελλάδα απέρριψε προσχέδιο ανακοίνωσης και οι ευρωπαίοι εταίροι της έδωσαν τελεσίγραφο να ζητήσει παράταση του τρέχοντος προγράμματος πριν την 20η Φεβρουαρίου. Η Ελλάδα απέστειλε επιστολή και το Eurogroup συνεδρίασε εκ νέου στις 20 Φεβρουαρίου, συμφωνώντας σε ανακοίνωση για την Ελλάδα.

Ο Norbert Häring, οικονομικός συντάκτης της Handelsblatt, συνιδρυτής και διευθυντής του World Economics Association και ένας από τους συντάκτες του World Economic Review, συγκρίνει τα δυο κείμενα και αξιολογεί αν τελικά οι αλλαγές ήταν υπέρ της Ελλάδας ή όχι.

Ανακοίνωση του Eurogroup της 20ης Φεβρουαρίου

Το Eurogroup σημειώνει, στο πλαίσιο τις υπάρχουσας συμφωνίας, το αίτημα από την ελληνική πλευρά για μια παράταση της Master Financial Agreement Facility Agreement (MFFA), η οποία βασίζεται σε μια σειρά από δεσμεύσεις.

Αλλαγές: Στο απορριφθέν προσχέδιο η Ελλάδα θα ζητούσε εξάμηνη «τεχνική παράταση» του τρέχοντος προγράμματος. Στην ανακοίνωση, οι έξι μήνες αντικαθίστανται από ένα «μέγιστο τεσσάρων μηνών», που θα αποφασιστεί αργότερα.

Δεν είναι πλέον «τεχνική» παράταση του «προγράμματος», αλλά παράταση της χρηματοδοτικής συμφωνίας, συν αόριστοι όροι. Το «τεχνική» τείνει να αφορά το επίπεδο εργασίας. Έτσι, το θέμα έχει ανέβει σε επίπεδο που μπορούν να λαμβάνονται και να αλλάζουν αποφάσεις, και όχι μόνο να εκτελούνται.

Ανακοίνωση του Eurogroup της 20ης Φεβρουαρίου

Ο σκοπός της παράτασης είναι η επιτυχής ολοκλήρωση της αξιολόγησης στη βάση των όρων του τρέχοντος προγράμματος, με την καλύτερη χρήση της υπάρχουσας ευελιξίας που θα εξεταστεί από κοινού από τις ελληνικές αρχές και τους θεσμούς. Η παράταση αυτή θα γεφυρώσει επίσης (bridge) τον χρόνο για την πραγματοποίηση συζητήσεων σε μια πιθανή νέα συμφωνία μεταξύ του Eurogroup, των θεσμών και της Ελλάδας.

Μετάφραση: Ούτε το πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων, ούτε η αξιολόγησή του ολοκληρώθηκαν εγκαίρως, που θα σήμαινε, μεταξύ άλλων, ότι κανονικά η ΕΚΤ θα σταματούσε να χρηματοδοτεί τις ελληνικές τράπεζες μετά την λήξη του προγράμματος που δεν έχει επιθεωρηθεί. Η παράταση αποφεύγει τέτοιου είδους συνέπειες.

Αλλαγές: Δεν υπάρχει πλέον καμία αναφορά σε «επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος», ούτε του «προγράμματος» στο κείμενο. Αντ' αυτού, μια επιτυχής ολοκλήρωση της αξιολόγησης των «όρων του τρέχοντος διακανονισμού», είναι ο νέος όρος. Αυτό δίνει τη δυνατότητα στην Ελληνική κυβέρνηση να συνεχίσει να λέει πως το παλιό πρόγραμμα δεν μπορεί να είναι επιτυχημένο. Επίσης, δίνει τη δυνατότητα αλλαγών στο πρόγραμμα, καθώς το «όροι του διακανονισμού» επίτηδες είναι πιο ασαφές.

Ανακοίνωση του Eurogroup της 20ης Φεβρουαρίου

Οι ελληνικές αρχές θα παρουσιάσουν μια λίστα από μεταρρυθμιστικά μέτρα, με βάση την τρέχουσα συμφωνία, ως το τέλος της Δευτέρας της 23ης Φεβρουαρίου. Οι θεσμοί θα προσφέρουν μια πρώτη εκτίμηση για το αν αυτή θα είναι επαρκώς συνεκτική ώστε να αποτελέσει ένα έγκυρο σημείο εκκίνησης για μια επιτυχημένη ολοκλήρωση της αξιολόγησης. Η λίστα αυτή εξειδικευτεί περαιτέρω και στη συνέχεια θα συμφωνηθεί με τους θεσμούς ως το τέλος του Απριλίου.

Μετάφραση: Τα μέτρα που ήδη βρίσκονται στο πρόγραμμα που έχει συμφωνηθεί με την τρόικα δεν είναι πλέον απαράβατα. Η Αθήνα μπορεί να φτιάξει δική της λίστα, χρησιμοποιώντας ως βάση μόνο τον τρέχον «διακανονισμό». Ο διακανονισμός δεν ισοδυναμεί με το πρόγραμμα, καθώς είναι ένας πιο ασαφής όρος.

Η νέα ελληνική κυβέρνηση, ως εκ τούτου, γίνεται αποδεκτή ως διαπραγματευτικός εταίρος και όχι ως παθητικός εκτελεστής όλων των μέτρων που έχουν αποφασιστεί από την προηγούμενη κυβέρνηση. Γίνεται αποδεκτό πως αυτή η λίστα των μέτρων, εάν κριθούν επαρκή από τους «θεσμούς», μπορεί να αποτελέσει τη βάση της απαιτούμενης επιτυχούς ολοκλήρωσης αξιολόγησης. Το «θεσμοί» αντί του «τρόικα» σημαίνει –σύμφωνα με τις εξηγήσεις του Βαρουφάκη ως προς το γιατί απέρριψε την τρόικα- ότι η Ελληνική κυβέρνηση θα θέσει τις προτάσεις της και οι προτάσεις αυτές θα κριθούν από τους τρεις θεσμούς και όχι από μια ομάδα απεσταλμένων που ονομάζονται τρόικα. Το πρόγραμμα δεν χρειάζεται να ολοκληρωθεί, μόνο η αξιολόγησή του. Η Αθήνα είναι αυτή που εξειδικεύει περαιτέρω τη λίστα αφού έχει αξιολογηθεί από τους θεσμούς, και οι θεσμοί θα συμφωνήσουν ή όχι μέχρι το τέλος Απριλίου, κάτι που καθιστά σαφές ότι δεν είναι οι θεσμοί που θα καταρτίσουν τη λίστα των μέτρων.

Αλλαγές: Το απορριφθέν προσχέδιο χρησιμοποιούσε τη λέξη πρόγραμμα σε όλο το κείμενο και επέτρεπε σχεδιασμούς και προτεραιότητες της Ελληνικής κυβέρνησης μόνο για την εκτέλεση αυτού του προγράμματος, αρκεί να το επέτρεπε η «ενσωματωμένη ευελιξία» του προγράμματος.

Έτσι, δεν υπήρχε καμία αναφορά λίστας μεταρρυθμιστικών μέτρων στο απορριφθέν προσχέδιο, καθώς μόνο τα μέτρα στα οποία είχε ήδη δεσμευτεί η Ελλάδα θα έπρεπε να υλοποιηθούν.

Ανακοίνωση του Eurogroup της 20ης Φεβρουαρίου

Μόνο η έγκριση της ολοκλήρωσης της αξιολόγησης της παρατεταμένης συμφωνίας από τους θεσμούς θα επιτρέψει οποιαδήποτε εκταμίευση της δόσης που εκκρεμεί από το τρέχον πρόγραμμα του EFSF και την μεταφορά των κερδών από τα ομόλογα του προγράμματος SMP το 2014. Και τα δύο υπόκεινται στην έγκριση από το Eurogroup.

Μετάφραση: Οι υπουργοί οικονομικών του Eurogroup θα αποφασίσουν, μόνο όμως αφού οι «θεσμοί» έχουν δώσει ή όχι την έγκρισή τους.

Ανακοίνωση του Eurogroup της 20ης Φεβρουαρίου

Εν όψει της αξιολόγησης των θεσμών, το Eurogroup συμφωνεί ότι οι πόροι, που είναι διαθέσιμοι αυτήν την στιγμή στο μαξιλάρι του ΤΧΣ, θα περάσουν στον EFSF, ελεύθεροι από δικαιώματα τρίτων μερών για την διάρκεια της παράτασης της MFFA. Οι πόροι θα συνεχίσουν να είναι διαθέσιμοι για την διάρκεια της παράτασης MFFA και θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και για κόστη εκκαθάρισης. Θα μπορούν να απελευθερωθούν μόνο μετά από αίτημα από την ΕΚΤ και τον Eνιαίο Εποπτικό Μηχανισμό (SSM).

Μετάφραση: Η Ελλάδα μπορεί να χρησιμοποιήσει τους εναπομείναντες πόρους του προγράμματος στήριξης για να στηρίξει τις τράπεζές της, εάν χρειαστεί, όπως είχε ζητήσει, όμως η ΕΚΤ θα πρέπει να κρίνει ότι είναι απαραίτητο, που δεν αναμένεται να είναι ένα μεγάλο εμπόδιο.

Ανακοίνωση του Eurogroup της 20ης Φεβρουαρίου

Υπό το πρίσμα αυτό, καλωσορίζουμε την δέσμευση των ελληνικών αρχών να εργαστούν σε στενή συνεννόηση με τους ευρωπαϊκούς και διεθνείς θεσμούς και εταίρους. Στο σημείο αυτό υπενθυμίζουμε την ανεξαρτησία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Συμφωνήσαμε επίσης ότι το ΔΝΤ θα συνεχίσει να παίζει τον ρόλο του.

Μετάφραση: Προφανές

Αλλαγή: Η συμφωνηθείσα Ανακοίνωση προσθέτει την αναφορά στην ανεξαρτησία της ΕΚΤ. Είναι ασαφές το γιατί γίνεται αυτό και γιατί προστίθεται στο συγκεκριμένο σημείο του κειμένου.

Ανακοίνωση του Eurogroup της 20ης Φεβρουαρίου

Οι ελληνικές αρχές έχουν εκφράσει την ισχυρή δέσμευσή τους σε μια ευρύτερη και βαθύτερη διαδικασία διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων με στόχο τη διαρκή βελτίωση των προοπτικών ανάπτυξης και απασχόλησης, διασφαλίζοντας την σταθερότητα και την ανθεκτικότητα του χρηματοπιστωτικού τομέα και την ενίσχυση της κοινωνικής δικαιοσύνης. Οι αρχές δεσμεύονται να εφαρμόσουν τις επί μακρόν εκκρεμείς μεταρρυθμίσεις για την αντιμετώπιση της διαφθοράς και της φοροδιαφυγής, καθώς και τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του δημόσιου τομέα. Στο πλαίσιο αυτό, οι ελληνικές αρχές δεσμεύονται να κάνουν τη βέλτιστη χρήση της συνεχιζόμενης παροχής τεχνικής βοήθειας.

Μετάφραση: Προφανές

Αλλαγές: Προστέθηκε το «ενίσχυση της κοινωνικής δικαιοσύνης» και το «αποτελεσματικότητα του δημόσιου τομέα» αντικατέστησε το «αποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης».

Ανακοίνωση του Eurogroup της 20ης Φεβρουαρίου

Οι ελληνικές αρχές επαναλαμβάνουν την κατηγορηματική δέσμευσή τους να τηρήσουν τις οικονομικές τους υποχρεώσεις προς όλους τους πιστωτές, πλήρως και έγκαιρα.

Μετάφραση: Η Ελλάδα δεν θα ζητήσει κούρεμα. Αν και οι υποχρεώσεις θα μπορούσαν να αλλάξουν σύμφωνα με την ανακοίνωση του Eurogroup του Νοεμβρίου του 2012.

Αλλαγή: Προστέθηκε η φράση «πλήρως και έγκαιρα» καθιστώντας τη δέσμευση ισχυρότερη.

Ανακοίνωση του Eurogroup της 20ης Φεβρουαρίου

Οι ελληνικές αρχές έχουν επίσης δεσμευτεί να διασφαλίσουν τα κατάλληλα πρωτογενή δημοσιονομικά πλεονάσματα ή τα χρηματοδοτικά έσοδα που απαιτούνται για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους, σύμφωνα με ανακοινωθέν του Eurogroup το Νοέμβριο του 2012. Τα θεσμικά όργανα θα λάβουν υπόψη τους τις οικονομικές συνθήκες του 2015 για τον στόχο του πρωτογενούς πλεονάσματος.

Μετάφραση: Η κυβέρνηση θα διασφαλίσει πως το πλεόνασμα των εσόδων έναντι των δαπανών, εξαιρουμένης της εξυπηρέτησης χρέους, θα είναι αρκετά υψηλό ώστε να πετύχει τις μεγάλες μειώσεις στον λόγο χρέους/ΑΕΠ που προβλέπονται στην ανακοίνωση του Νοεμβρίου 2012. Αυτό ακούγεται δύσκολο. Ωστόσο, η ανακοίνωση του 2012 υπόσχεται στην Αθήνα περαιτέρω υποχωρήσεις, όπως χαμηλότερα επιτόκια ή παράταση των λήξεων των ομολόγων, εάν επιτύχει πρωτογενές πλεόνασμα, πράγμα που έκανε. Ο Βαρουφάκης ισχυρίζεται πως τέτοιες υποχωρήσεις θα πρέπει να ληφθούν υπ' όψιν όταν θα υπολογίζεται το πρωτογενές πλεόνασμα που απαιτείται για τη βιωσιμότητα του χρέους. Οι αλλαγές από το απορριφθέν προσχέδιο δείχνουν πως το Eurogroup συμφωνεί σε κάποιον βαθμό με αυτήν την άποψη. Η τελευταία φράση καθιστά σαφές ότι θα πρέπει να υπάρχει στόχευση για πλεόνασμα μόνο αν αυτό δεν καταστρέφει την οικονομία, αυξάνοντας έτσι τον λόγο χρέους/ΑΕΠ, αντί να τον μειώνει.

Αλλαγές: Στο προηγούμενο κείμενο έλεγε «και τα χρηματοδοτικά έσοδα», τώρα λέει «ή» τα χρηματοδοτικά έσοδα, κάτι που αποτελεί σημαντική αλλαγή. Το «ή» σημαίνει πως αν η χρηματοδότηση δεν βελτιώσει το πρωτογενές δημοσιονομικό πλεόνασμα, αλλά βελτιώσει την βιωσιμότητα του χρέους, π.χ. με χαμηλότερα επιτόκια, τότε αυτό θα είναι αρκετό. Είναι ασαφές στο σημείο αυτό τι σημαίνει η αλλαγή του όρου «χρηματοδότηση» με τον όρο «χρηματοδοτικά έσοδα», όμως πιθανότατα κάτι θα σημαίνει.

Η πιο σημαντική αλλαγή σε ολόκληρο το κείμενο: η προσθήκη της πρότασης «Τα θεσμικά όργανα θα λάβουν υπόψη τους τις οικονομικές συνθήκες του 2015 για τον στόχο του πρωτογενούς πλεονάσματος.» Το υπερβολική, αυτοκαταστροφική λιτότητα έχει βγει. Μόνο ο στόχος για το 2015 αναφέρεται, διότι οτιδήποτε πέρα από αυτό θα πρέπει να αποτελέσει μέρος ενός νέου διακανονισμού, ο οποίος δεν έχει ακόμα ξεκινήσει να διαπραγματεύεται.

Απαλείφθηκε: Η φράση «επιπλέον, όποια νέα μέτρα πρέπει να χρηματοδοτούνται, και να μην θέτουν σε κίνδυνο την χρηματοοικονομική σταθερότητα». Πιθανότατα αυτή η φράση κρίθηκε απλώς περιττή, καθώς οι θεσμοί πρέπει να εγκρίνουν τα μέτρα που θα καταγράψει η Αθήνα.

Ανακοίνωση του Eurogroup της 20ης Φεβρουαρίου

Υπό το πρίσμα αυτών των δεσμεύσεων, καλωσορίζουμε ότι σε ορισμένους τομείς, οι ελληνικές πολιτικές προτεραιότητες μπορούν να συμβάλουν στην ενίσχυση και καλύτερη ολοκλήρωση της παρούσας συμφωνίας. Οι ελληνικές αρχές δεσμεύονται να απέχουν από οποιαδήποτε κατάργηση των μέτρων και μονομερείς αλλαγές των πολιτικών και των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που θα μπορούσαν να επηρεάσουν αρνητικά τους δημοσιονομικούς στόχους, την οικονομική ανάκαμψη και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, όπως αξιολογείται από τα θεσμικά όργανα.

Μετάφραση: Το Eurogroup παραδέχεται πως η Αθήνα έχει κάποιο δίκιο, πως κάποια μέτρα του προγράμματος ήταν αντιπαραγωγικά και πως δεν έχουν συμπεριληφθεί σημαντικά μέτρα.

Αλλαγές: Στο απορριφθέν προσχέδιο θα απαγορεύονταν οι μονομερείς ενέργειες. Τώρα, επιτρέπονται η κατάργηση μέτρων και οι «μονομερείς αλλαγές σε πολιτικές και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις», εάν δεν επηρεάζουν αρνητικά τους δημοσιονομικούς στόχους, την οικονομική ανάκαμψη ή την χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Αυτό είναι ένα τεράστιο κέρδος πολιτικής εξουσίας για την Αθήνα. Στο σημείο αυτό, η φράση «θα εργαστούν σε στενή συνεργασία με τους ευρωπαίους και διεθνείς εταίρους, ιδιαίτερα στους τομείς της φορολογικής πολιτικής, των ιδιωτικοποιήσεων, των μεταρρυθμίσεων στην αγορά εργασίας, στον χρηματοπιστωτικό τομέα και στις συντάξεις» έχει αφαιρεθεί, δίνοντας στην κυβέρνηση περιθώριο να αποφασίσει για αυτά τα «καυτά» θέματα από μόνη της, αρκεί να τηρούνται οι προαναφερθέντες όροι.

Ανακοίνωση του Eurogroup της 20ης Φεβρουαρίου

Επί τη βάση αυτού του αιτήματος, τις δεσμεύσεις των ελληνικών αρχών, τις συστάσεις των θεσμών και την σημερινή συμφωνία, θα ξεκινήσουμε τις εθνικές διαδικασίες με το βλέμμα στην κατάληξη μιας τελικής απόφασης για την παράταση της τρέχουσας ΜFFΑ ως και για τέσσερις μήνες από το Διοικητικό Συμβούλιο του EFSF. Καλούμε επίσης τους θεσμούς και τις ελληνικές αρχές να συνεχίσουν άμεσα την εργασία που θα επιτρέψει την επιτυχή ολοκλήρωση της αξιολόγησης.

Μετάφραση: Τα κοινοβούλια της Φινλανδίας, της Γερμανίας και ορισμένων άλλων χωρών θα πρέπει να ψηφίζουν άμεσα για το θέμα αυτό.

Ανακοίνωση του Eurogroup της 20ης Φεβρουαρίου

Παραμένουμε προσηλωμένοι στην παροχή επαρκούς στήριξης προς την Ελλάδα έως ότου επανακτήσει πλήρη πρόσβαση στις αγορές, όσο τηρεί τις δεσμεύσεις της στο πλαίσιο του συμφωνηθέντος πλαισίου.

Μετάφραση: Χωρίς έγκριση, δεν έχει λεφτά.

Συνοπτική αξιολόγηση:

Άξιζε τελικά η φασαρία της απόρριψης του προσχεδίου της 16ης Φεβρουαρίου, μόνο και μόνο για να γίνει αποδεκτή η ανακοίνωση τέσσερις ημέρες μετά; Για την Αθήνα, σίγουρα άξιζε. Πήρε την υπόσχεση ότι δεν θα της ζητηθεί πλέον αυτοκαταστροφική, υπερβολική λιτότητα, την διαβεβαίωση ότι θα μπορεί να καταρτίσει μόνη της τις οικονομικές και κοινωνικές πολιτικές της, αρκεί να μην επηρεάζουν αρνητικά τα συμφέροντα των εταίρων της, αντί να πρέπει να εκτελεί και να διατηρεί όλα εκείνα τα μέτρα που αποδέχθηκε η προηγούμενη κυβέρνηση και που απέρριψε ο λαός. Αυτές είναι τεράστιες βελτιώσεις για την Αθήνα, χωρίς σημαντικό μειονεκτικό αντιστάθμισμα έναντι της 16ης Φεβρουαρίου.