Οι δέκα εντολές του... Πάπα κατά της ανισότητας

Η ανισότητα είναι η ρίζα των κοινωνικών δεινών, έγραψε τον Απρίλιο στο twitter ο Πάπας Φραγκίσκος, μία ημέρα αφότου ανακήρυξε άγιο τον Ιωάννη Παύλο ΙΙ και λίγες ημέρες αφότου η Amazon ανακήρυξε best seller το βιβλίο του Τομά Πικετί για το Κεφάλαιο.

H Huffington Post και το Slate υποστήριξαν ότι το μήνυμα του Ποντίφικα στο δημοφιλές κοινωνικό δίκτυο μπορεί να αποτελεί μια ένδειξη ότι ο επικεφαλής της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας τάσσεται υπέρ του Γάλλου οικονομολόγου.

Ωστόσο, ο Πάπας Φραγκίσκος είχε πάρει δημόσια θέση κατά της «οικονομίας του αποκλεισμού» και της συγκέντρωσης του πλούτου στα χέρια λίγων οικογενειών πριν ακόμα ξεσπάσει η φρενίτιδα για το «Capital in the 21st century».

Όταν ανέλαβε τα καθήκοντά του τον Μάρτιο είχε «τιτιβίσει» ότι «ο Πάπας πρέπει να υπηρετεί όλους τους ανθρώπους, ειδικά τους αδύναμους, τους ευάλωτους». Τον Ιούνιο είχε γράψει ότι «το να πετάει κανείς φαγητό είναι σαν να το κλέβει από τους φτωχούς και πεινασμένους». Σε ομιλία του στα Ηνωμένα Έθνη τον Μάιο απηύθυνε έκκληση για νόμιμη αναδιανομή του πλούτου, ζητώντας από τις κυβερνήσεις να ενισχύσουν τη θέση των φτωχότερων πολιτών.

Aλλά η πιο εκτεταμένη ανάλυση για τα δεινά της ανισότητας βρίσκεται στην «αποστολική του παρότρυνση», ένα έγγραφο 67 σελίδων το οποίο δημοσίευσε πέρυσι τον Νοέμβριο, πριν από την Ημέρα των Ευχαριστιών.

Σε άρθρο που δημοσιεύτηκε στο Marketwatch, ο Paul B. Farrell παρουσιάζει τον δεκάλογο του Πάπα κατά της τοξικής ανισότητας, αντλώντας υλικό από τα επιχειρήματά του στην «αποστολική παρότρυνση»:

1. Αντιμετωπίστε γρήγορα την ανισότητα... πριν ο καπιταλισμός αφανίσει τον κόσμο

Πάπας: «Η ανισότητα είναι η ρίζα όλων των κοινωνικών δεινών. Όσο τα προβλήματα των φτωχών δεν επιλύονται ριζικά με την απόρριψη της απόλυτης αυτονομίας των αγορών και την κερδοσκοπία και την επίθεση στις δομικές αιτίες της ανισότητας, δεν θα βρεθεί καμία λύση στα προβλήματα του κόσμου».

2. Μην εμπιστεύεστε ποτέ το άπληστο αόρατο χέρι

Πάπας: «Δεν μπορούμε να έχουμε πια εμπιστοσύνη σε μη ορατές δυνάμεις και στο αόρατο χέρι της αγοράς. Η ανάπτυξη της δικαιοσύνης απαιτεί κάτι περισσότερο από οικονομική ανάπτυξη, απαιτεί καλύτερη διανομή του εισοδήματος. Η οικονομία δεν μπορεί να στρέφεται πλέον σε θεραπείες όπως η προσπάθεια αύξησης των κερδών με τη μείωση του εργατικού δυναμικού και την αύξηση των αποκλεισμένων».

3. Οι πολιτικές της «διάχυσης των οικονομικών οφελών» είναι μια απάτη

Πάπας: «Κάποιοι συνεχίζουν να υποστηρίζουν τις θεωρίες της διάχυσης των οικονομικών οφελών (trickle down), που προβλέπουν ότι η οικονομική ανάπτυξη, λαμβάνοντας ώθηση από την ελεύθερη αγορά, θα επιτύχει να φέρει περισσότερη δικαιοσύνη. Είναι μια τυφλή και αφελής πίστη στην καλοσύνη όσων έχουν οικονομική δύναμη».

4. Η νέα τυραννία του καπιταλισμού πλουτίζει κλέβοντας

Πάπας: «Ενώ τα κέρδη μιας μειονότητας αυξάνονται σε δυσθεώρητα ύψη, το ίδιο συμβαίνει και με το χάσμα που χωρίζει την πλειονότητα από την ευημερία που απολαμβάνουν αυτοί οι λίγοι. Η ανισορροπία αυτή είναι το αποτέλεσμα ιδεολογιών που υπερασπίζονται την απόλυτη αυτονομία της αγοράς και την κερδοσκοπία και αρνούνται το δικαίωμα των κρατών να παρεμβαίνουν για το κοινό καλό».

5. Η λατρεία για το χρήμα είναι η νέα ειδωλολατρία

Πάπας: «Τα χρήματα πρέπει να υπηρετούν, όχι να κυριαρχούν. Η τρέχουσα οικονομική κρίση δεν πρέπει να μας κάνει να παραβλέπουμε το γεγονός ότι πηγάζει από μια πρωτοφανή ανθρωπιστική κρίση: την άρνηση της προτεραιότητας του ανθρώπινου προσώπου. Η ειδωλολατρία έχει επιστρέψει μεταμφιεσμένη σε λατρεία του χρήματος».

6. O καπιταλισμός παράγει υπερβολικό καταναλωτισμό

Πάπας: «Οι σημερινοί οικονομικοί μηχανισμοί προωθούν την υπέρμετρη κατανάλωση, αλλά είναι προφανές ότι o ανεξέλεγκτος καταναλωτισμός, σε συνδυασμό με την ανισότητα, αποδεικνύεται διπλά επιβλαβής για τον κοινωνικό ιστό. Η ανισότητα γεννά τελικά βία, νέες και πιο σοβαρές συγκρούσεις».

7. Ο ανταγωνισμός για την αύξηση του πλούτου καταστρέφει τη δημοκρατία

Πάπας: «Σήμερα όλα υποκύπτουν στους νόμους του ανταγωνισμού και της επιβίωσης του πιο ισχυρού, όπου οι δυνατοί τρέφονται από τους αδύναμους. Ολόκληρες μάζες ανθρώπων βρίσκονται στο περιθώριο αποκλεισμένες: χωρίς δουλειά, δυνατότητα και μέσα διαφυγής. Μια τέτοια οικονομία σκοτώνει».

8. Ο καπιταλισμός αντιμετωπίζει τους ανθρώπους σαν απομεινάρια

Πάπας: «Τα ανθρώπινα όντα θεωρούνται καταναλωτικά αγαθά που χρησιμοποιούνται και μετά αχρηστεύονται. Δεν έχει να κάνει πια με την εκμετάλλευση και την καταπίεση, αλλά πρόκειται για κάτι νέο. Αυτοί που είναι αποκλεισμένοι δεν είναι πλέον μέρος της κοινωνίας, αλλά είναι παρίες, τα... απομεινάρια».

9. Ο ακραίος ατομικισμός σκοτώνει τη δημοκρατία σε όλο τον κόσμο

Πάπας: «Σε μια κουλτούρα όπου κάθε πρόσωπο θέλει να είναι κομιστής της δικής του προσωπικής αλήθειας, γίνεται δύσκολο για τους πολίτες να σκεφτούν ένα κοινό σχέδιο που υπερβαίνει τα προσωπικά οφέλη και τις προσωπικές φιλοδοξίες».

10. Ο καπιταλισμός απορρίπτει τον Θεό και την ηθική και αγαπάει την αναρχία του χρήματος

Πάπας: «Πίσω από τη συμπεριφορά αυτή κρύβεται μια απόρριψη της ηθικής και μια απόρριψη του Θεού. Η ηθική οδηγεί σε έναν Θεό που ζητά μια υπεύθυνη απάντηση η οποία βρίσκεται έξω από τις κατηγορίες της αγοράς και κάνει πιο εφικτή την επίτευξη ισορροπίας και μιας πιο ανθρώπινης κοινωνικής τάξης».