Κινήσεις και καραμπόλες στην αραβική σκακιέρα

Η μία μετά την άλλη οι εστίες έντασης στη Μέση Ανατολή παίρνουν φωτιά. Τα σύνορα που χαράχθηκαν μετά τους δύο μεγάλους πολέμους του προηγούμενου αιώνα μπαίνουν πλέον σε αμφισβήτηση και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει ποια θα είναι η μελλοντική εικόνα της περιοχής. Μετά τη Συρία, που ουσιαστικά βρίσκεται σε κατάσταση διάλυσης, τώρα στο παζλ μπήκε και το Ιράκ, καθώς η προοπτική επικράτησης των τζιχαντιστών ανταρτών μπορεί να αλλάξει τα δεδομένα, αφού θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις διάλυσης του σημερινού Ιράκ ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει για το status του αραβικού κόσμου.

Άλλωστε, η οργάνωση Ισλαμικό Κράτος στο Ιράκ και στο Λεβάντε διακηρύσσει ότι στόχος της είναι η ίδρυση ενός χαλιφάτου, ανατρέποντας τα σύνορα στην ευρύτερη περιοχή, όπως αυτά χαράχθηκαν μετά τη Γαλλοβρετανική συμφωνία Σάικς-Πικό το 1916.

Πρακτικά, οι τζιχαντιστές εμπλέκουν στην κρίση του Ιράκ εκτός της Συρίας και άλλες χώρες της Μέσης Ανατολής και συγκεκριμένα την Ιορδανία, τον Λίβανο, την Παλαιστίνη. Παράλληλα, η διάλυση της κεντρικής κυβέρνησης του Ιράκ ενισχύει τους στόχους των Κούρδων για ανεξάρτητο κράτος, γεγονός που εμπλέκει την Τουρκία.

Οι εξελίξεις στο Ιράκ ταυτόχρονα προκαλούν ανησυχία στο Ιράν, στη Σαουδική Αραβία, στην Αίγυπτο, στην Τουρκία και στο Ισραήλ, αφού κάθε αλλαγή στην περιοχή απορυθμίζει τις ήδη εύθραυστες ισορροπίες που υπάρχουν σήμερα στη Μέση Ανατολή και στον αραβικό κόσμο γενικότερα.

Από την πλευρά τους οι ΗΠΑ, εμφανίζονται απρόθυμες να έχουν άμεση στρατιωτική εμπλοκή και αναζητούν συμμάχους. Δεν διστάζουν μάλιστα να στραφούν ακόμα και στο Ιράν. Από την πλευρά του, το Ιράν προσφέρει τη βοήθειά του στην κυβέρνηση του Ιράκ, γεγονός που προκαλεί προβληματισμό στη Σαουδική Αραβία και στους υποστηρικτές της, κυρίως την Αίγυπτο. Πρόκειται για ένα ντόμινο το οποίο κινδυνεύει άμεσα να συμπαρασύρει τα πάντα στο διάβα του.

Τα τελευταία χρόνια, εκτός απο τις ΗΠΑ, την Ε.Ε., τη Ρωσία και την Κίνα, στην κρίση του αραβικού κόσμου έχουν εμπλακεί άμεσα ή έμμεσα όλες οι αραβικές χώρες οι οποίες έχουν ενταχθεί σε δύο ομάδες με αντίθετους στόχους.

Η πρώτη, με επικεφαλής ισλαμικές δυνάμεις στο Ιράν, στο Κατάρ, στην Τουρκία και στις μεγάλες αραβικές πολιτικές ισλαμικές ομάδες όπως η Μουσουλμανική Αδελφότητα, έχει ως στόχο να διοχετεύσει την ενέργεια των αραβικών εξεγέρσεων προς ένα σταδιακό εξισλαμισμό τής περιοχής.

Το άλλο στρατόπεδο, με επικεφαλής τη Σαουδική Αραβία και άλλες μοναρχίες του Κόλπου, όπως το Κουβέιτ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, που υποστηρίζεται από την Αίγυπτο, το Ισραήλ και την Ιορδανία, βλέπει αυτόν τον μετασχηματισμό ως απειλή. Αυτοί -οι παραδοσιακοί- πιστεύουν ότι ο εξισλαμισμός θα φέρει περαιτέρω κατακερματισμό σε ορισμένες χώρες, όπως το Ιράκ, το Λίβανο και τη Συρία, μεγάλη πολιτική αναστάτωση και κοινωνική διχόνοια σε άλλες, όπως η Αίγυπτος και ενίσχυση των τζιχαντιστικών ομάδων σε ολόκληρη την περιοχή.

Οι τζιχαντιστές

Στο Ιράκ οι τζιχαντιστές επιχειρούν να εφαρμόσουν την πιο αυστηρή εκδοχή της Συρίας, στις περιοχές που ελέγχουν. Επικεφαλής είναι ο Αμπού Μπακρ αλ Μπαγκντάντι. Είναι πρώην στέλεχος της Αλ Κάιντα και περιλαμβάνεται στη λίστα των δέκα πιο επικίνδυνων τρομοκρατών στον κόσμο.

Απώτερος στόχος του η δημιουργία ισλαμικού κράτους αποτελούμενο από εδάφη της Συρίας και τμήμα του Ιράκ. Ήδη, η ισλαμική οργάνωση ελέγχει την πετρελαιοπαραγωγό ζώνη του Ντέιρ αλ Ζορ στη Συρία. Με την κατάληψη της Μοσούλης ενισχύεται σημαντικά, αποκομίζοντας εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια από τις τράπεζες της πόλης, ενώ πολιορκεί και το μεγαλύτερο διυλιστήριο της χώρας. Η οργάνωση αντλεί την ισχύ της από την αδυναμία των αντιπάλων της. Το καθεστώς Άσαντ της άφησε σκοπίμως πεδίο δράσης για λόγους τακτικής. Η ιρακινή κυβέρνηση των σιιτών αδυνατεί να σταματήσει τους τζιχαντιστές. Ο πρωθυπουργός του Νουρί Αλ Μαλίκι αντιμετωπίζει την εχθρότητα των σουνιτών, οι οποίοι στην πλειοψηφία τους στηρίζουν το Ισλαμικό Κράτος στο Ιράκ και στο Λεβάντε.

Οι Κούρδοι

Η Βαγδάτη έχει να αντιμετωπίσει έναν ακόμα πονοκέφαλο. Δεν θα πρέπει να περιμένει στήριξη από τους Κούρδους. Οι Κούρδοι μετά από συγκρούσεις πήραν τον έλεγχο του Κιρκούκ και πολύ δύσκολα θα το εγκαταλείψουν, καθώς η πόλη θεωρείται ιερή. Για την ώρα οι αξιωματούχοι τους κρατούν κλειστά τα χαρτιά τους για τα επόμενα βήματα, αλλά ξεκαθάρισαν ότι ο συμβιβασμός που διατηρούσε την οντότητα του Ιράκ ως χώρας δεν υπάρχει πλέον.

Θεωρητικά, τώρα βρίσκονται πιο κοντά στο όνειρό τους από ποτέ. Μετά την πτώση του καθεστώτος του Σαντάμ, 4 εκατ. Κούρδοι ζουν υπό τον συμβιβασμό που επετεύχθη με αυτονομία και λαμβάνοντας το 17% των εσόδων του Ιράκ από το πετρέλαιο.

Η Σαουδική Αραβία

Η Σαουδική Αραβία, αισθάνεται περικυκλωμένη από απειλές στα σύνορά της. Γι' αυτήν η ενίσχυση του Ιράν είναι θανάσιμος κίνδυνος. Τι να κάνει όμως όταν διαφαίνεται το περίγραμμα μιας συμφωνίας για τα πυρηνικά μεταξύ Ουάσιγκτον και Τεχεράνης, η οποία θα μπορούσε να τερματίσει την απομόνωση της σιιτικής Ισλαμικής Δημοκρατίας ή αν οι ΗΠΑ το χρησιμοποιήσουν στην ιρακινή κρίση; Οι απειλές μιας σιιτικής εξέγερσης χαμηλού επιπέδου στην ανατολική επαρχία τού βασιλείου, μιας ανανεωμένης μαχητικότητας σιιτών Χούθι στα σύνορα με την Υεμένη ή ενός κινήματος διαμαρτυρίας των νεαρών, δυσαρεστημένων Σαουδαράβων θα μπορούσαν να διαβρώσουν την εξουσία της κυβέρνησης. Μια αποδυνάμωση του καθεστώτος της Σαουδικής Αραβίας θα μπορούσε να υπονομεύσει το στρατόπεδο των παραδοσιακών, εκτρέποντας τους πόρους και συρρικνώνοντας τη βούληση των πιο ισχυρών και σίγουρων μελών του.

Το Ισραήλ

Το Τελ Αβίβ ταλαντεύεται ανάμεσα στους γνωστούς και στους άγνωστους Άραβες εχθρούς. Για παράδειγμα, στη Συρία, μεταξύ της εχθρότητας προς το καθεστώς της Δαμασκού και του φόβου να καταλάβουν την εξουσία στη Συρία ακραίες ισλαμικές ομάδες. Και φυσικά το τελευταίο που επιθυμεί η ισραηλινή ηγεσία είναι μία αποσταθεροποίηση της περιοχής απο δυνάμεις τις οποίες δεν γνωρίζει. Και για τον λόγο αυτό, στην πραγματικότητα προτιμά να έχει απέναντί της το καθεστώς Άσαντ στην Συρία και τον Μαλίκι στο Ιράκ, παρά απρόβλεπτους και ανεξέλεγκτους ισλαμιστές.

Το Ιράν

Αλλά και η Τεχεράνη βλέπει με ανησυχία τις εξελίξεις στο Ιράκ. Σύμφωνα με πληροφορίες, είναι έτοιμη να στείλει συμβούλους και όπλα, αλλά όχι στρατιώτες για να βοηθήσει τη Βαγδάτη.«Ανησυχούμε για την εξάπλωση της τρομοκρατίας στην περιοχή. Αν η ιρακινή κυβέρνηση μας ζητήσει βοήθεια είμαστε έτοιμοι, αλλά μέχρι τώρα δεν υπάρχει τέτοιο αίτημα», δήλωσε την προηγούμενη εβδομάδα ο πρόεδρος του Ιράν. Στο Ιράν όμως προσβλέπει η αμερικανική κυβέρνηση, η οποία εξετάζει το ενδεχόμενο να ξεκινήσει πιθανές συνομιλίες, σχετικά με την έκρυθμη κατάσταση στο Ιράκ, δήλωσε ανώτερος αξιωματούχος.

Μιλώντας στο πρακτορείο Ρόιτερς υπό τον όρο της ανωνυμίας, ο αξιωματούχος είπε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες εξετάζουν το ενδεχόμενο να κάνουν το πρώτο βήμα προς την αρχή συνομιλιών με το Ιράν σχετικά με την κρίση στο Ιράκ, όπου η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Νούρι αλ-Μαλίκι προσπαθεί να απωθήσει τις επιθέσεις σουνιτών μαχητών, οι οποίοι έχουν καταλάβει αρκετές περιοχές της χώρας.

Τουρκία

Σε κατάσταση υψηλού συναγερμού βρίσκεται και η Τουρκία. Από πολλούς κύκλους ασκείται ανοικτά κριτική στις επιλογές του Tούρκου υπουργού Εξωτερικών στήριξης ακραίων ισλαμικών ομάδων στον πόλεμο κατά του καθεστώτος Μπασάρ αλ Άσαντ και ελεύθερης διέλευσης σε ακραία ισλαμικά στοιχεία μέσα από το τουρκικό έδαφος.

Όπως δήλωσε ο υπουργός Δικαιοσύνης Μπεκίρ Μποζντά, «η τουρκική κυβέρνηση δεν επεξεργάζεται κάποια πρόταση προς το κοινοβούλιο ζητώντας έγκριση για στρατιωτική επέμβαση πέραν των συνόρων της στο εσωτερικό του Ιράκ».

Το τέλος της ιστορίας

Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει την επόμενη μέρα. Όμως, το πιο πιθανό είναι ότι αν δεν αντιμετωπιστούν άμεσα οι αντάρτες, και το Ιράκ θα βαδίσει στα χνάρια της Συρίας, όπου το πιο πιθανό σενάριο είναι ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία να τελειώσει με μια επίφαση μιας κεντρικής εξουσίας στη Δαμασκό, που θα περιβάλλεται από ανεξάρτητες σχεδόν πολιτικές οντότητες.

Αρκετές σαλαφίτικες τζιχαντιστικές ομάδες στη χώρα θα μπορούσαν να καταφέρουν να οχυρωθούν στις ολοένα και περισσότερο άνομες ερήμους που εκτείνονται από την ανατολική Συρία ως το δυτικό Ιράκ, όπου θα μπορούσαν να προσπαθήσουν να ιδρύσουν ισλαμικά κρατίδια, απομονωμένα από τον υπόλοιπο κόσμο (όπως παρόμοιες ομάδες έχουν προσπαθήσει στο Αφγανιστάν και στον Καύκασο). Η παρουσία τους θα είναι μια πηγή βίας και πολιτικής αστάθειας, κυρίως για τη Συρία και το Ιράκ, αλλά και για τον Λίβανο και την Ιορδανία, ανοίγοντας περισσότερα μέτωπα στη μάχη μεταξύ των δύο στρατοπέδων.

Πηγή: Premium.paratiritis.gr