Πού «πάσχουν» τα τραπεζικά σχέδια για restructuring

Είναι γνωστό πλέον σε όλους πως οι τράπεζες έχουν αναλάβει ενεργότερο ρόλο στη διαχείριση των επιχειρηματικών δανείων που βρίσκονται σε καθυστέρηση, ξεκινώντας από τις μεγάλες υποθέσεις. Θα πρέπει λοιπόν να θεωρηθεί βέβαιο πως το 2014 αρκετοί σημαντικοί κλάδοι θα περάσουν ως έναν βαθμό στην κατοχή των τραπεζών.

Προφανώς, οι χρηματοπιστωτικοί όμιλοι δεν θα επιδιώξουν να κρατήσουν τα ποσοστά των εταιρειών αυτών για πάντα. Το πιθανότερο είναι πως σε πρώτη φάση θα επιδιώξουν να τις ανασυγκροτήσουν (οι συγχωνεύσεις με άλλες εταιρείες είναι επίσης μέσα στο πρόγραμμα, εάν χρειαστεί) και σε δεύτερη φάση να τις πουλήσουν σε επενδυτές του εσωτερικού ή και του εξωτερικού.

Αν όλη η διαδικασία εξελιχθεί ευνοϊκά, τότε θα διατηρηθεί ένα μεγάλο ποσοστό των θέσεων εργασίας και ταυτόχρονα οι τράπεζες (άρα έμμεσα και το ελληνικό δημόσιο, λόγω του ότι τα κεφάλαια του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας αποτελούν μέρος του δημόσιου χρέους) θα έχουν περιορίσει το ύψος των ζημιών που θα υποστούν από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια.

Αναμφίβολα η οικονομία χρειάζεται την άμεση παρέμβαση των δανειστών, καθώς η μέχρι πρότινος απραξία τους όχι μόνο οδηγούσε σε αργό θάνατο τις υπερχρεωμένες επιχειρήσεις, αλλά επιπλέον μετέδιδε το πρόβλημα στο σύνολο της αγοράς, επηρεάζοντας αρνητικά και τις υγιείς εταιρείες.

Από την άλλη πλευρά όμως, παράγοντες της αγοράς εκτιμούν πως η όλη αυτή διαδικασία που θα καθορίσει σε σημαντικό βαθμό το μέλλον της ελληνικής οικονομίας θα έπρεπε λογικά να είχε και μια πινελιά εθνικής στρατηγικής. Και οι ίδιοι κύκλοι θέτουν ορισμένα ερωτήματα προς απάντηση:

• Τι θα γίνει στην περίπτωση που υπάρξει πρόταση εξαγοράς σε μια επιχείρηση, ικανή να διασφαλίσει τη συνέχιση της λειτουργίας της και τις υπάρχουσες θέσεις εργασίας, αλλά να οδηγεί σε μεγάλες διαγραφές δανείων τις πιστώτριες τράπεζες;

• Τι θα γίνει αν οι τράπεζες οδηγήσουν σε «λουκέτα» ολόκληρους παραγωγικούς κλάδους, επειδή οι εγχώριες επιχειρήσεις προβλέπεται να είναι ζημιογόνες για τα επόμενα χρόνια;

• Όταν θα πωλούνται επιχειρήσεις, αυτό θα γίνεται με αποκλειστικό γνώμονα το ύψος του τιμήματος, ή επιπλέον θα λαμβάνονται υπόψη και οι επιδράσεις στην ευρύτερη οικονομία; Για παράδειγμα, ο γνωστός βιομήχανος Ευριπίδης Δοντάς υποστηρίζει πως είχε υποβάλει πρόταση για την εξαγορά της Ελληνικής Βιομηχανίας Ζάχαρης, σύμφωνα με την οποία θα δούλευαν περισσότερα εργοστάσια της ΕΒΖ και θα μπορούσαμε να οδηγηθούμε σε μεγαλύτερη παραγωγή ζάχαρης στην Ελλάδα, όταν τώρα σε μεγάλο βαθμό την εισάγουμε από το εξωτερικό. Οι τράπεζες θα συνεκτιμούν προτάσεις αυτού του σκεπτικού, ή απλώς θα στέκονται στο ονομαστικό ύψος του τιμήματος;

Η Επιτροπή Ανταγωνισμού

Ένα άλλο ζήτημα που επίσης προκύπτει είναι αυτό της Επιτροπής Ανταγωνισμού. Οι τράπεζες, στην προσπάθειά τους να ενδυναμώσουν τις εταιρείες, αναμένεται να κάνουν σημαντική χρήση των εργαλείων των εξαγορών και των συγχωνεύσεων. Κάτι τέτοιο άλλωστε είδαμε και στον τραπεζικό τομέα, όπου υπήρξε συγκέντρωση της αγοράς σε τέσσερις μεγάλους «παίκτες». Θα δούμε πιθανότατα να εντείνεται το φαινόμενο του «εθνικού πρωταθλητή» σε πολλούς κλάδους, δηλαδή η απορρόφηση μικρότερων και πιο αδύναμων επιχειρήσεων από τη μεγαλύτερη, που πλέον θα αναλάβει ηγετική παρουσία στην εγχώρια αγορά.

Κάτι τέτοιο όμως θα μπορούσε να βρει εμπόδιο -σε ορισμένες τουλάχιστον περιπτώσεις- στην Επιτροπή Ανταγωνισμού. Για παράδειγμα, χρειάστηκαν χρόνια μέχρις ότου εγκριθεί από την Επιτροπή η εξαγορά της Olympic Air από την Aegean Airlines, κίνηση που ήταν προς όφελος και των εταιρειών και της οικονομίας γενικότερα. Επίσης, το παράδειγμα αυτό έδειξε πως ο ανταγωνισμός δεν κινδυνεύει, καθώς ήδη η ξένη αεροπορική Ryanair ανακοίνωσε την κάθοδό της και τη δραστηριοποίησή της στο αεροδρόμιο της Αθήνας και την εκτέλεση δρομολογίων εσωτερικού.

Στις ιχθυοκαλλιέργειες επίσης, μόλις πρόσφατα η Επιτροπή Ανταγωνισμού είχε θέσει μια σειρά προϋποθέσεις για τηνσυγχώνευση των δύο εκ των τριών μεγάλων ομίλων της χώρας. Τι θα γίνει σε περίπτωση που οι τράπεζες -με στόχο τη σωτηρία του εξαγωγικού κλάδου- διαπιστώσουν πως θα πρέπει να ενωθούν οι τρεις εταιρείες σε ένα σχήμα, πρόταση που η Επιτροπή έχει ήδη απορρίψει;

Πιθανά ανάλογα προβλήματα θα δούμε και σε πολλούς άλλους κλάδους. Για παράδειγμα, ιδιαίτερα καυτή και εκτεθειμένη σε τραπεζικό δανεισμό είναι η ακτοπλοΐα. Η κατάσταση είναι τέτοια ώστε υπάρχει κίνδυνος έλλειψης πλοίων που θα συνδέουν τα νησιά της χώρας. Υπό αυτές τις συνθήκες, ποια θα είναι η θέση της Επιτροπής Ανταγωνισμού αν οι τράπεζες -ή οι ίδιες οι ακτοπλοϊκές- θέσουν το ζήτημα της μεταξύ τους συγχώνευσης;