Πυρκαγιές: Στα ίδια ολέθρια λάθη θεατές

Μετά από σχεδόν μία εβδομάδα καταστροφικών πυρκαγιών στη χώρα μας, πρωτοφανούς απώλειας φυσικού πλούτου αλλά και ιδιωτικής περιουσίας, υπάρχουν ορισμένα πράγματα για τα οποία ελάχιστες αμφιβολίες υφίστανται πλέον.

Πρώτον, κατά τρόπο απελπιστικά προφανή, βιώνουμε πλέον τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Δεύτερον, κατά τρόπο που δεν μπορεί να αγνοηθεί, υφίσταται παράμετρος εμπρησμών και τρίτον, η ελληνική πολιτεία -παρά την εκτενή κινητοποίησή της – με την παρούσα οργάνωση και λειτουργία όλων των βαθμίδων της, από την κεντρική διοίκηση έως τους ΟΤΑ - στέκει αδύναμη να αντιμετωπίσει έγκαιρα και επαρκώς αυτά τα ακραία φαινόμενα πυρκαγιών.

Κυριότερα, όμως και επειδή τα πάντα κρίνονται εκ του αποτελέσματος, αποδεικνύεται ότι οι προσπάθειες πρόληψης που καταβλήθηκαν εφέτος, παρά τους περί του αντιθέτου ισχυρισμούς του αρμοδίου υπουργού Μ. Χρυσοχοΐδη, ήσαν ανεπαρκείς.

Δεν είναι δυνατόν στις 15 Ιουνίου να διαβεβαιώνει ο κ. Χρυσοχοΐδης ότι «έχει γίνει μια εξαιρετικά πρότυπη δουλειά για την αντιπυρική προστασία της χώρα μας, μια πραγματική τομή φέτος, όχι μόνο όσον αφορά τα μέσα και τους εξοπλισμούς, αλλά και το προσωπικό μας» και στη συνέχεια να παραδίδεται η χώρα στις φλόγες.

Αντίστοιχα, η επιχείρηση για τον καθαρισμό δασών και περιοχών από καύσιμη ύλη αποδείχθηκε ανεπαρκής, με δύο εκ των περιοχών που αφορούσε - συμπεριλαμβανομένης της Ιπποκρατείου Πολιτείας – επίσης να παραδίδονται στο έλεος της πυρκαγιάς.

Όπως βεβαίως, δεν είναι δυνατόν η κυβερνητική ενημέρωση για την πορεία ενός φαινομένου που συγκλονίζει τη χώρα εδώ και μία εβδομάδα, πέραν των “άνευ ερωτήσεων” τοποθετήσεων του υφυπουργού Πολιτικής Προστασίας, Ν. Χαρδαλιά, να είναι ανύπαρκτη.

Όσο δε για την Εύβοια, όπου διαδραματίζονται πλέον συγκλονιστικές σκηνές ανθρώπινου δράματος, είναι σαφές ότι εγκαταλείφθηκε, τουλάχιστον δύο φορές. Την πρώτη χάριν της διάσωσης της Β.Α. Αττικής και την δεύτερη χάριν της διάσωσης της Αρχ. Ολυμπίας. Γιατί, όμως έπρεπε να τίθεται ζήτημα επιλογής, όταν οι δυνάμεις ήσαν επαρκείς όπως διαβεβαίωνε ο κ. Χρυσοχοΐδης;

Πέραν όμως των όποιων ανεπαρκειών ή ελλείψεων εκ μέρους της κυβέρνησης, είναι σαφές ότι το πρόβλημα είναι συστημικό και πως εάν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα και ριζικά, μας οδηγεί προς νέες καταστροφές και βέβαιο όλεθρο. Πρόκειται για ένα “σύστημα” που έχει αποτύχει και πρέπει να αντικατασταθεί.

Όταν οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής επελαύνουν, οδηγώντας σε καύσωνες διαρκείας και αποξήρανση του φυσικού περιβάλλοντος, δεν υπάρχει χώρος διατήρησης δυνητικά επιζήμιων συμπεριφορών, οι οποίες γίνονταν ανεκτές έως τώρα.

Είναι απλά αδιανόητο να επιδεικνύεται αδιαφορία ή αμέλεια στους καθαρισμούς και τις αποψιλώσεις ιδιωτικών και δημοσίων περιαστικών εκτάσεων, πριν αρχίσει η ετήσια αντιπυρική περίοδος. Τόσο από την πλευρά του κράτους όσο και του κάθε πολίτη. Όπως αντίστοιχα είναι αδιανόητο πλέον να μην υφίσταται εποπτεία σε ό,τι αφορά στην εκτέλεση αυτών των ετήσιων εργασιών και του αποτελέσματός τους. Η νομοθεσία υφίσταται, και τυχόν παραβίασή της πρέπει να τιμωρείται. Όπως πρέπει να τιμωρείται και οποιαδήποτε τυχόν αμέλεια στην επιβολή του νόμου.

Ο νόμος δεν επιβάλλεται με όρους “διακριτικής ευχέρειας” ή “πελατειακού κόστους”. Εάν δεν καθάρισες το “χωράφι σου”, είτε είσαι ιδιώτης, είτε ΟΤΑ, είτε οποιοσδήποτε άλλος, θα υποστείς τις συνέπειες. Όπως πρέπει να υποστεί τις συνέπειες και εκείνος που δεν έλεγξε εάν έγιναν αυτοί οι καθαρισμοί.

Όταν καύσιμη ύλη σωρεύεται στο περιαστικό ή μη δάσος, όταν απουσιάζουν οι πυροσβεστικοί κρουνοί από εκεί που θα όφειλαν να βρίσκονται, όταν δασικοί δρόμοι δεν είναι προσπελάσιμοι για οποιονδήποτε λόγο, όταν σταματά η υδροδότηση ολόκληρων περιοχών επειδή τα αντλιοστάσια δεν διαθέτουν γεννήτριες ώστε να αναπληρώσουν την απώλεια ενέργειας μετά από τυχόν διακοπή της ηλεκτροδότησης, υφίστανται ευθύνες και πρέπει να καταλογιστούν. Είναι απλά αδιανόητο να πορευόμαστε ωσάν να είναι ακόμη “ανεκτές” συμπεριφορές αυτού του είδους.

Όπως είναι αντίστοιχα αδιανόητο να πρέπει να υποστείς μία πραγματική γραφειοκρατική οδύσσεια για να κόψεις έστω και ένα κλαδί νεκρού πεύκου, το οποίο στέκει μόνον ως απειλή και πρόσφορη καύσιμη ύλη.

Αν και η μάχη κατά της πύρινης λαίλαπας βρίσκεται ακόμη σε πλήρη εξέλιξη στην Εύβοια, την Πελοπόννησο και αλλού και η ώρα ακόμη και ενός “πρώτου απολογισμού” δεν έχει έρθει, ορισμένα συμπεράσματα έχουν αποκρυσταλλωθεί στη σκέψη των περισσοτέρων. Το κυριότερο, δε, μεταξύ αυτών είναι ότι η παρούσα οργάνωση και δομή του κρατικού μηχανισμού, σε όλες τις βαθμίδες του, δεν επιτρέπει την έγκαιρη και αποτελεσματική αντιμετώπιση αυτών των πρωτόγνωρων φαινομένων.

Η κατάργηση, για παράδειγμα, φορέων όπως η Αγροφυλακή στέρησε από την Πολιτεία τόσο εποπτικές δυνάμεις, όσο και γνώση των τοπικών γεωμορφολογικών ιδιομορφιών, οι οποίες θα μπορούσαν να φανούν πολύτιμες την ώρα της κρίσης. Ακριβώς αντίστοιχα επέδρασε, δε, - όσο σωτήρια κι αν αποδείχθηκε ως προς την ανθρώπινη ζωή – η τακτική των πληθυσμιακών εκκενώσεων απειλούμενων περιοχών, που εφαρμόστηκε τόσο εκτενώς το τελευταίο διάστημα.

Διαθέτει, άραγε, μία κεντρικά δομημένη κρατική υπηρεσία, όπως το Πυροσβεστικό Σώμα, την ιδιαίτερη γνώση της μορφολογίας κάθε περιοχής, που έχουν φερ’ ειπείν, οι εκεί κτηνοτρόφοι, ώστε να μπορεί να εντοπίσει τις κακοτοπιές του κάθε είδους ή τον τρόπο υπέρβασή τους;

Υπό το φως όλων αυτών αλλά -προφανώς – και των λοιπών διδαγμάτων της καταστροφικής λαίλαπας που μας έπληξε αποτελεί καθήκον της κυβέρνησης αλλά του συνόλου των θεσμών αυτού του κράτους, να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων και να αποδεχθούν το μέγεθος της αποτυχίας που βιώσαμε. Κυριότερα δε να αναζητήσουν τις μεθόδους αποφυγής ενδεχόμενης επανάληψής της.