Το θεμελιώδες λάθος του ευρώ

Φίλτατοι, καλή σας ημέρα!

Η προειδοποίηση που απηύθυνε πρόσφατα η Κομισιόν προς σειρά ευρωπαϊκών κρατών τα οποία εμφανίζουν σημαντικές αποκλίσεις στον προϋπολογισμό τους έναντι των προβλέψεων της Συνθήκης του Μάαστριχτ και του Συμφώνου Σταθερότητας, ήτοι, κυρίως, της Ιταλίας, της Ισπανίας και της Γαλλίας, και δευτερευόντως προς το Βέλγιο, την Πορτογαλία και τη Φινλανδία, αντικατοπτρίζει για ακόμη μία φορά το θεμελιώδες έλλειμμα που υπάρχει στην αρχιτεκτονική του ευρώ αλλά και την ανυπαρξία βούλησης για την αντιμετώπισή του.

Αν και ζητήματα όπως η απουσία ενιαίας τραπεζικής εποπτείας και ενός κεντρικού πιστωτικού ιδρύματος ως δανειστή ύστατης καταφυγής, έχουν -τουλάχιστον σε κάποιον βαθμό- βρει την απάντησή τους, με τη δημιουργία του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού (SSM), του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) αλλά και του «αναβαθμισμένου» ρόλου που διαδραματίζει η ΕΚΤ, η απουσία ενιαίας δημοσιονομικής πολιτικής εξακολουθεί να προβάλλει ως το βασικό έλλειμμα του ενιαίου νομίσματος. Και τούτο καθώς οι εθνικές προτεραιότητες των κρατών-μελών συχνά κυριαρχούν επί των κανόνων της Eυρωζώνης ενώ η Κομισιόν, απλά, δεν κάνει καλά τη… δουλειά της.

Σύμφωνα με τις Συνθήκες, «φρένο» σε αυτή τη διαδικασία οφείλει να ασκεί η Κομισιόν, μέσω σειράς ελέγχων που προβλέπονται επί της κατάρτισης αλλά και της εκτέλεσης των εθνικών προϋπολογισμών. Συχνά, ωστόσο, αυτές οι διαδικασίες αγνοούνται ή παραγκωνίζονται, εξαρτωμένου του ειδικού βάρους που έχει το κάθε κράτος-μέλος στην ΕΕ και την Ευρωζώνη.

Χαρακτηριστική ως προς αυτό η «ασυλία» της Γερμανίας, η οποία εξακολουθητικά αφήνεται να διατηρεί σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα το εμπορικό της πλεόνασμα, παρά τις σαφείς προβλέψεις του Συμφώνου Σταθερότητας περί αποφυγής πολιτικών που θα ενίσχυαν τις ανισορροπίες στην Ευρωζώνη.  

Η πολιτική δύο μέτρων και δύο σταθμών που παραδοσιακά τηρεί η Κομισιόν -ενίοτε ακόμη και σε ό,τι αφορά στην τήρηση των δημοσιονομικών κανόνων, με χαρακτηριστικά παραδείγματα την Ιταλία και τη Γαλλία- απλά επιβεβαιώνει τον πολιτικό της επηρεασμό αλλά και την ανάγκη διαμόρφωσης συνθηκών ενιαίας δημοσιονομικής πολιτικής στην Ευρωζώνη.

Πρόκειται για μία ανάγκη την οποία έχει επανειλημμένως καταστήσει σαφή ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμ. Μακρόν και στην οποία σθεναρά αντιτίθεται η Γερμανία, φοβούμενη απόκλιση από τους  -συνταγματικά κατοχυρωμένους- ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς της αλλά και το ενδεχόμενο «αμοιβαιοποίησης» του χρέους των λοιπών κρατών-μελών.

«Όλο αυτό» όμως, αφενός, έχει ημερομηνία λήξης και αφετέρου, εκτρέφει τάσεις ευρωσκεπτικισμού απ’ άκρου εις  άκρον της Ευρωζώνης και εντέλει της ΕΕ, καθώς ερμηνεύεται ως έκφραση τάσεων ηγεμονισμού εκ μέρους της Γερμανίας και τονώνει τις ανισότητες μεταξύ των κρατών-μελών της ευρωζώνης.

Πλέον, δε, με τον εμπορικό πόλεμο να μαίνεται μεταξύ των ΗΠΑ και της λοιπής υφηλίου, η ανάγκη τόνωσης της ευρωπαϊκής οικονομίας, με αύξηση δαπανών εκ μέρους της «μονίμως πλεονασματικής» Γερμανίας, είναι μεγαλύτερη από ποτέ.

Η θητεία Μέρκελ στην καγκελαρία χαρακτηρίστηκε από διστακτικότητα και συνεχείς αναβολές λήψης αποφάσεων. Αντίστοιχα, συνοδεύτηκε από την επιβολή πολιτικών δημοσιονομικής ευταξίας, ακόμη και εάν αυτές υποδαύλιζαν κοινωνική αναταραχή και ευρωσκεπτικισμό.

Αυτή η περίοδος, εκ των πραγμάτων, φθάνει στο τέλος της. Οι ηγέτες της Ευρωζώνης οφείλουν να κάτσουν στο τραπέζι και να την «επανιδρύσουν», εξαλείφοντας αυτό το θεμελιώδες λάθος που ακόμη υφίσταται στην αρχιτεκτονική του ευρώ.

Ακόμη κι αν αυτό σημαίνει ακόμη μεγαλύτερη παραχώρηση εθνικής κυριαρχίας και βεβαίως πολιτικού ελέγχου…