Από τα «Ναούκια» στα… μνημόνια

Από τη φούσκα του χρηματιστηρίου στη φούσκα του δημόσιου τομέα και των υπαλλήλων του. Πώς πνίγηκε η επιχειρηματικότητα και γιατί τα μνημόνια λειτουργούν σήμερα απλώς σαν κορσές. Γράφει ο Θ. Κρίντας.

Δημοσιεύθηκε: 19 Νοεμβρίου 2012 - 07:56

του Θεόδωρου Ν. Κρίντα

Στη χώρα μας, πριν από την τελευταία μεγάλη περιπέτεια, η μετοχομανία της περιόδου 1997-1999 προσέφερε μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία σε όλους να αισθανθούμε τα αποτελέσματα μιας κρίσης.

Την περίοδο εκείνη, η σταθερή ανοδική πορεία των μετοχών δημιούργησε την ψευδαίσθηση ότι υπάρχει ένας εύκολος και γρήγορος τρόπος να γίνει κάποιος πλούσιος.

Ήταν η εποχή όπου τα πάντα γύριζαν γύρω από τις ροζ σελίδες των εφημερίδων. Η ελληνική οικονομία πάγωνε μπροστά στις οθόνες με τα νούμερα και τα ποσοστά, η διάλεκτος είχε αποκτήσει εκφράσεις όπως το limit up, ο αέρας, τα κάρφωσα, η μπέλα, το σολκ και μορφές όπως ο χοντρός και ο σερ.

Oι παρέες -όσες υπήρχαν- ήταν λόμπι. Οι επιχειρήσεις δεν είχαν προϊόντα και πελάτες, είχαν stories. Το χρηματιστήριο δεν είχε θεσμικό ρόλο, είχε ταμπλό. Κάπως έτσι παρασυρθήκαμε στη φρενίτιδα των τιμών, των κερδών και της μόδας. "Παίζω κάθε μέρα χρηματιστήριο…", όπως λέμε παίζω ένα δελτίο προπό, πάντα κόκκινα στη ρουλέτα και ενίοτε μπλακ τζακ. Οι έννοιες μπερδεύτηκαν, όπως και οι επαγγελματίες επενδυτές με τον κάθε λογής ερασιτέχνη και πρωτάρη. Κουτσοί, στραβοί στον Άγιο Παντελεήμονα…

Βέβαια, όπως σε κάθε κερδοσκοπικό επεισόδιο, η πρόσβαση στο χρήμα ήταν εύκολη και το ίδιο το χρήμα σχεδόν απεριόριστο. Κι όπως σε κάθε τι που υπάρχει σε τεράστιες ποσότητες και βρίσκεται σχετικά εύκολα, η αξία του ήταν μικρή.

Έτσι οι τιμές των υπηρεσιών άρχισαν να ανεβαίνουν με τρελούς ρυθμούς. Ο τεχνίτης που θα ερχόταν σπίτι σε τιμολογούσε με δύο limit up και εσύ πλήρωνες με το αποτέλεσμα της ρευστοποίησης του χθεσινού "καλού χαρτιού". Αν ερχόταν. Πολλές φορές η νέα δραστηριότητα δεν άφηνε περιθώρια για άλλη απασχόληση.

Άλλωστε, γιατί να επιδιορθώσεις κάτι όταν μπορείς απλώς να αγοράσεις ένα καινούριο σπίτι; Χώρος για διαφορετικές φωνές δεν υπήρχε. Κανείς δεν ήξερε καλύτερα τα δεδομένα από τους πλειοδότες στις τιμές των μετοχών. "Μας τα πήραν τα χαρτάκια τζάμπα, η αγορά θα πάει 7.000 μονάδες, ίσως και δέκα". "Η ελληνική οικονομία είναι ο τίγρης της νοτιοανατολικής Ευρώπης…" (που παράγει σχεδόν τίποτα).

Κανείς δεν ήθελε να δει την πραγματικότητα, έτσι όλοι προσάρμοσαν μοντέλα, θεωρίες και επιστημονικές απόψεις στη θέληση του κυρίαρχου λαού. Όλοι στην παράσταση των 11:00 στο Κολοσσαίο των Αθηνών, οδός Σοφοκλέους…, ο homo economicus σε όλο το μεγαλείο του. Και το εύκολο χρήμα να μοιάζει ατελείωτο.

Κάπου εδώ, όμως, είναι χρήσιμο να επισημάνουμε την πιο βασική αδυναμία της σύγχρονης ελληνικής σχολής "οικονομικής σκέψης", που χειροτέρεψε στην εποχή του "εύκολου χρήματος". Όπως σε κάθε χώρα, έτσι και στην Ελλάδα, η αγορά εργασίας έχει δύο μεγάλους τομείς: τον ιδιωτικό και το δημόσιο. Για τριανταπέντε χρόνια οι ελληνικές κυβερνήσεις συγκέντρωναν συστηματικά όλα τα πλεονεκτήματα στον δημόσιο τομέα.

Η παρούσα αξία του συνόλου των αμοιβών, κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας του μέσου εργαζόμενου στο δημόσιο, έγινε μεγαλύτερη από αυτήν του ιδιωτικού. Ταυτόχρονα, η συνταξιοδότηση ερχόταν σε συντομότερο χρόνο και η σύνταξη ήταν μεγαλύτερη. Σα να μην ήταν αυτά αρκετά, η εργασία στο δημόσιο ήταν (και παραμένει) εξασφαλισμένη μέσα από τη μονιμότητα.

Έτσι δημιουργήθηκε στρέβλωση στην αγορά και το αποτέλεσμα ήταν απλό, τόσο που μπορούσε ακόμα και να προβλεφθεί. Το όραμα του μέσου εργαζομένου ήταν μια δουλειά στον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Αυτό το όραμα συνέχιζαν να κάνουν πράξη οι κυβερνήσεις.

Τελικά συνέβησαν δύο «κακά»: Το πρώτο, και λιγότερο σημαντικό, είναι πως το κράτος σήμερα αδυνατεί να αντιμετωπίσει το κόστος του τεράστιου δημόσιου τομέα, που εν μέρει ευθύνεται και για τα προβλήματα του ασφαλιστικού συστήματος.

Το δεύτερο πρόβλημα, όμως, είναι θεμελιώδες. Η συμπεριφορά του πληθυσμού της χώρας προσαρμόστηκε στο μοντέλο και περιορίστηκε έως εξαφανίστηκε η δημιουργία νέων δυναμικών επιχειρήσεων που να παρακολουθούν τις παγκόσμιες αγορές. Οι πολίτες έπαψαν να ενδιαφέρονται για την ιδιωτική πρωτοβουλία, με εξαίρεση το εύκολο εισαγωγικό εμπόριο και την προσφορά υπηρεσιών "καλής ζωής", αφού το δημόσιο υποτίθεται ότι είχε λύσει όλα τα βασικά προβλήματα. Το κατά πόσον το κατάφερε στην πράξη το ζούμε όλοι σήμερα με την επιβολή των μνημονίων.

Τα μνημόνια, όμως, από μόνα τους δεν αποτελούν οδικό χάρτη για την ανάπτυξη της χώρας. Όταν δεν περιβάλλονται από ένα ευρύτερο στρατηγικό σχέδιο, είναι απλώς ένας κορσές που επιβάλλεται από τους δανειστές, με στόχο τη μείωση των ελλειμμάτων. Δεν εμπεριέχουν ιδέες, οράματα, σχεδιασμό για το μέλλον της χώρας.

Είναι καιρός, λοιπόν, για επαναπροσδιορισμό, οραματισμό και ουσιαστική δράση. Να πάρουμε την κατάσταση στα χέρια μας. Το παλιό μοντέλο χρεοκόπησε. Πρέπει απαραιτήτως να βρούμε το επόμενο.

Διότι αυτό δεν πρόκειται να το κάνουν κάποιοι άλλοι για εμάς…

* Ο κ. Θεόδωρος Ν. Κρίντας είναι Διευθύνων Σύμβουλος της Attica Wealth Management και Αντιπρόεδρος της Ένωσης Θεσμικών Επενδυτών.

@krintas on Twitter

*Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με τον αρθρογράφο; Τι γνώμη έχετε;

To Εuro2day.gr ενθαρρύνει τον διάλογο και την έκφραση απόψεων από τους αναγνώστες. Σχολιάστε το άρθρο και πείτε την άποψή σας δημόσια για όσα συμβαίνουν και μας αφορούν όλους. Αν θεωρείτε το άρθρο σημαντικό, διαδώστε το με τα εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης.

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.