Γιατί χάσαμε το τέλος της κρίσης

Τις αιτίες για τις οποίες η Ελλάδα δεν έχει εξέλθει ακόμη από την κρίση παραθέτει ο κ. Θ. Κρίντας ξεχωρίζοντας την έλλειψη ενός προγράμματος ανάκαμψης αλλά και τον δανεισμό που κατευθύνθηκε σε αντιπαραγωγικούς τομείς.

Δημοσιεύθηκε: 18 Φεβρουαρίου 2010 - 07:59

του Θεόδωρου Κρίντα*

Είναι αλήθεια ότι για το μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη η κρίση έχει τελειώσει. Για την ακρίβεια, έχει δώσει τη θέση της σε μια ύφεση που κανείς δεν γνωρίζει πόσο χρόνο θα κρατήσει, πολύ απλά γιατί κανείς δεν έχει ζήσει κάτι παρόμοιο για να εκτιμήσει το πλήγμα στις οικονομίες.

Οι συζητήσεις που γίνονται είναι πολλές και ακόμα περισσότερα τα σενάρια για τη χρονική στιγμή και τον τρόπο εξόδου από τις σημερινές δυσκολίες.

Στη χώρα μας ο χρόνος βρίσκεται πίσω. Εμείς ζούμε τη δική μας κρίση. Στον απόηχο των διεθνών προβλημάτων, η Ελλάδα ανακαλύπτει τι σημαίνει μεγάλος δανεισμός, τι σημαίνει δανείζομαι για να καλύψω τα δανεικά και τους τόκους. Για πολλά χρόνια ζήσαμε μεταφέροντας εισοδήματα από το μέλλον. Υποθηκεύοντας τη ζωή των παιδιών μας, για να τους προσφέρουμε μια "καλύτερη" ζωή σήμερα. Ζήσαμε τη ζωή κάποιων άλλων.

Ήρθε η ώρα του ισολογισμού. Δεν θεωρώ το ερώτημα "γιατί τώρα;" ουσιαστικό, αλλά αφού απασχολεί μεγάλο μέρος των μέσων ενημέρωσης θα παραθέσω μερικές σκέψεις.

Πρώτον, ενός κακού μύρια έπονται. Μια κρίση τέτοιου μεγέθους οδηγεί τους δανειστές σε συντηρητικότερες συμπεριφορές. Αυτό σημαίνει ότι ελέγχουν τη φερεγγυότητα του δανειζομένου περισσότερο προσεκτικά και κυρίως τη δυνατότητά του να αποπληρώσει το χρέος του από τα εισοδήματά του.

Δεύτερον, η χώρα που βρισκόταν στο φως της δημοσιότητας λόγω των εκλογών και της αλλαγής κόμματος στην εξουσία παρέμεινε προσφέροντας έδαφος για συζητήσεις αλλά και μία ευκαιρία για εκμετάλλευση έναντι της κοινής πολιτικής στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το ευρώ.

Τρίτον, το δανειακό πρόγραμμα ξεκινούσε νωρίς μέσα στο 2010 κι έτσι η ένταση του όποιου φαινομένου αφενός δεν χρειαζόταν να διατηρηθεί για πολύ, αφετέρου θα ήταν προς το συμφέρον των συμμετεχόντων να αποκτήσουν ευρωπαϊκό χρέος με υψηλότερες αποδόσεις.

Τέλος, η κρίση ενεργοποίησε και στην Ελλάδα τις αγορές παραγώγων στα παράγωγα αδυναμίας στις πιστώσεις (credit default swaps), κάτι που ήταν απαραίτητο για να ξεκινήσει η "κερδοσκοπία" στην αγορά ομολόγων.

Έτσι συνέβη το μοιραίο. Ουσιαστικά, η χώρα έγινε παράδειγμα προς αποφυγή λόγο μιας λανθασμένης και μακροχρόνιας συμπεριφοράς. Ευκαιρίας δοθείσης, τα συνεπακόλουθα ήταν και είναι αναμενόμενα. Κάποιοι ξεκίνησαν την πίεση στην αγορά ομολόγων και δημιούργησαν λογιστικά κέρδη που είδαν άλλοι συμμετέχοντες στις αγορές και ακολούθησαν. Το επενδυτικό κοινό (ειδικοί και μη) λατρεύει τις τάσεις και πολύ περισσότερο τις ξεκάθαρες και έντονες τάσεις.

Ακολουθώντας ο ένας τον άλλο δημιουργήθηκε μια αυταπόδεικτη προφητεία: Τα πιστωτικά περιθώρια εκτινάχτηκαν. Έντονη αύξηση των πιστωτικών περιθωρίων -όπως και έντονη πτώση στην τιμή μιας μετοχής στο χρηματιστήριο- οδηγεί σε σκέψεις για τη φερεγγυότητα και την αξιοπιστία του φορέα, στην περίπτωσή μας του ίδιου του κράτους.

Από το σημείο αυτό όλες οι εκβάσεις είναι πιθανές. Ειδικά αν είσαι ένα μικρό και ευάλωτο κράτος. Και αυτό έγινε στην Ισλανδία και σε τόσα άλλα κράτη στο παρελθόν. Η Ελλάς όμως δεν είναι ένα απλό κράτος, είναι μέλος μιας ένωσης, όπως ακριβώς η Καλιφόρνια που αντιμετωπίζει παρόμοια προβλήματα είναι μέρος των ΗΠΑ: είναι μέρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Έτσι, ορισμένες από τις εκβάσεις, όπως η πτώχευση, αποκλείονται εξαρχής. Παραμένουν όμως άλλες, όπως και αναμένεται μια σειρά μέτρα, τα οποία θα πρέπει να αξιολογηθούν και να ενσωματωθούν στις τιμές που βλέπουμε στις αγορές.

Έτσι, φτάνουμε στο προκείμενο: μπορούμε να μιλάμε για τέλος της κρίσης στη χώρα μας; Ναι, αλλά όχι στον ίδιο χρόνο με τον υπόλοιπο κόσμο. Μας αρέσουν οι εξαιρέσεις. Να μια εξαίρεση που θα πρέπει να αποδεχτούμε. Η δική μας κρίση, βέβαια, αποτέλεσμα της μεγάλης κρίσης του 2008, αλλά που σίγουρα θα συνέβαινε, θα τελειώσει κάποια στιγμή μέσα στο 2010 θεωρώντας δεδομένη την επιτυχία του Προγράμματος Σταθερότητας και Ανάπτυξης.

Το πρόγραμμα έπρεπε να σχεδιαστεί, να ανασχεδιαστεί και να γίνει αποδεκτό από την κοινωνία με τις λιγότερες αντιδράσεις. Σε αυτόν τον τομέα η κρίση βοηθά. Από την άλλη πλευρά κανείς δεν μοιάζει να θέλει να πιστέψει τα "χαρτιά" μόνο. Όλοι περιμένουν αποτελέσματα και μάλιστα βιάζονται. Λίγο με πειράζει αυτό, καθώς πιο πολύ από όλους πρέπει να βιαζόμαστε εμείς οι ίδιοι. Αφού ελήφθησαν οι αποφάσεις, θα πρέπει να τις εκτελέσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και να φέρουμε τα αποτελέσματα.

Μετά την κρίση τι; Προφανώς η γνωστή διαδρομή ύφεσης, σταθεροποίησης και ανάκαμψης, με ένα στοιχείο να πρέπει να επισημανθεί: βεβαίως και δεν βγήκαμε από την κρίση μαζί με τα άλλα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τους προαναφερθέντες λόγους, όμως τη διάρκεια της ύφεσης στη χώρα θα την ορίσει το τέλος της ύφεσης στην ευρωζώνη και η ένταση της ανάκαμψης.

Το μέγεθος της οικονομίας μας και η εξάρτησή μας από τις άλλες χώρες είναι τέτοια που θα μας τραβήξουν έξω από την ύφεση οι συνέταιροι. Με καθυστέρηση έξι - οκτώ μηνών.

Γενικά, αν και δεν ειδικεύομαι στα μακροοικονομικά, θεωρώ ότι η κρίση εντοπίζει σωστά τις ενέργειες που γίνονται και αυτές που πρέπει γίνουν. Το έλλειμμα πρέπει να περιοριστεί, κατά τη γνώμη μου πρέπει να μηδενιστεί, το ταχύτερο δυνατό. Η παραγωγικότητα στον τόπο, συνολικά, πρέπει να αυξηθεί και αν αυτό είναι δύσκολο να επιτευχτεί γρήγορα, να μειωθεί το κόστος ανά μονάδα εργασίας.

Ο νέος δανεισμός, αυτό ίσως είναι το πλέον δύσκολο, θα πρέπει να κατευθυνθεί σε παραγωγικές επενδύσεις που είτε συνεισφέρουν στα παραπάνω είτε έχουν υψηλές αποδόσεις, και μάλιστα σύντομα. Δανεισμός για κατανάλωση σημαίνει μεταφορά εισοδήματος από το μέλλον στο παρόν.

Υποθέτει ότι θα υπάρχει εισόδημα στο μέλλον και ταυτόχρονα ότι θα είναι τόσο υψηλό ώστε να υποστηρίζει την ποιότητα ζωής που έχουμε φτιάξει (με τον δανεισμό) και να αποπληρωθούν τα χρέη.

Αυτό στη χώρα δεν έγινε κι έτσι χάσαμε το τέλος της κρίσης.

* Ο κ. Θεόδωρος Ν. Κρίντας είναι διευθύνων σύμβουλος της Attica Wealth Management ΑΕΔΑΚ.

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.