Εξωδικαστικός: Οι ρυθμίσεις με τις τράπεζες και ο απόρρητος αλγόριθμος

Ο εξωδικαστικός μηχανισμός μπήκε στις ζωές μας με ιδιαίτερη ένταση τον τελευταίο χρόνο (αν και ο νόμος ισχύει από το 2021). Ολοένα και περισσότεροι οφειλέτες ενδιαφέρονται να ενημερωθούν για τη διαδικασία και τελικώς αρκετοί πετυχαίνουν επωφελείς ρυθμίσεις, ιδίως όσον αφορά οφειλές σε Δημόσιο και Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης (ΦΚΑ).

Για τις οφειλές, όμως, σε χρηματοδοτικά ιδρύματα δεν είναι τόσο ευοίωνες οι συνθήκες, για τον απλό λόγο ότι οι δανειστές (τράπεζες, servicers κ.λπ.) δεν είναι υποχρεωμένοι, όπως είναι το Δημόσιο και οι ΦΚΑ, να αποδεχτούν την πρόταση που εξάγει το υπολογιστικό εργαλείο της ΕΓΔΙΧ (Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους).

Το αξιοπερίεργο, όμως, είναι ότι αυτής της πρότασης λαμβάνουν γνώση μόνο οι δανειστές, κι αν τελικώς δεν συμφωνήσουν με αυτή, ο οφειλέτης βλέπει στην οθόνη του μόνο τις 10-15 λέξεις της αιτιολογίας απόρριψης και όχι την παραγόμενη από το υπολογιστικό εργαλείο πρόταση κατάλληλης ρύθμισης.

Ειδικότερα:

1. Όπως αναφέρει και η ίδια η ΕΓΔΙΧ, «Στο πλαίσιο αυτό η πρόταση κατάλληλης ρύθμισης οφειλής παράγεται με αυτοματοποιημένο τρόπο από το υπολογιστικό εργαλείο του άρθρου 71 ν.4738/2020, με βάση την ικανότητα αποπληρωμής του εκάστοτε αιτούντα-οφειλέτη, αφού συνυπολογιστεί η εισοδηματική και περιουσιακή του κατάσταση…».

Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι το υπολογιστικό εργαλείο λαμβάνει υπόψη του τη μεγαλύτερη τιμή εκ των εξής τριών: α) των περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη, β) της εισοδηματικής κατάστασής του και γ) της οικονομικής δυνατότητας που ο οφειλέτης έχει, όπως τη δηλώνει ο ίδιος στην πλατφόρμα (η οποία μπορεί να διαφοροποιείται από την εισοδηματική του κατάσταση, λόγω π.χ. ενίσχυσής του από συγγενείς κ.λπ.).

Άρα ακόμα και χαμηλό ετήσιο εισόδημα να έχει ένας οφειλέτης, εφόσον έχει υψηλής αξίας περιουσιακά στοιχεία, οι δόσεις που θα εξαχθούν από το υπολογιστικό εργαλείο θα είναι σχετικά υψηλές (δεδομένου και του υψηλού επιτοκίου ρύθμισης σήμερα, περί του 7%) και δεν θα ανταποκρίνονται τελικά στις οικονομικές του δυνατότητες. Αυτό σημαίνει ότι για να τηρήσει τη ρύθμιση πιθανόν να αναγκαστεί να ρευστοποιήσει τα περιουσιακά του στοιχεία.

2. Βασική αρχή του υπολογιστικού εργαλείου είναι ότι οι δανειστές δεν μπορούν να βρεθούν σε χειρότερη θέση από αυτή που θα βρίσκονταν σε περίπτωση αναγκαστικής ρευστοποίησης των περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη (μέσω πλειστηριασμών κ.λπ.). Όπως αναφέρει και η σχετική υπουργική απόφαση (ΥΑ 67360 ΕΞ): «Ως "αρχή της μη χειροτέρευσης" νοείται η απαγόρευση του να βρεθεί οποιοσδήποτε καταλαμβανόμενος πιστωτής σε χειρότερη οικονομική θέση από αυτήν στην οποία θα βρισκόταν σε περίπτωση ρευστοποίησης των περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη, στο πλαίσιο διαδικασίας αναγκαστικής εκτέλεσης…».

3. Όταν εισάγονται/αντλούνται όλα τα στοιχεία στην πλατφόρμα, το υπολογιστικό εργαλείο εξάγει δύο αποτελέσματα. Το αποτέλεσμα του αλγορίθμου Α και αυτό του αλγορίθμου Β («αντιπρόταση συμμετεχόντων πιστωτών»). Η μοναδική τους διαφορά είναι ότι ο αλγόριθμος Α δεν λαμβάνει υπόψη τα περιουσιακά στοιχεία του εγγυητή, ενώ ο Β τα λαμβάνει (77697 ΕΞ 29-06-2021, ά. 6 παρ.5: «Στο πλαίσιο της αντιπρότασης που παράγεται με βάση την προηγούμενη παράγραφο, οι συμμετέχοντες πιστωτές δύνανται να συναξιολογήσουν την ικανότητα συνεισφοράς στην αποπληρωμή των τυχόν συνοφειλετών του οφειλέτη στους χρηματοδοτικούς φορείς, όπως και την αξία ρευστοποίησης των περιουσιακών στοιχείων αυτών»).

Άρα αν είναι να ψηφίσουν θετικά οι χρηματοδοτικοί φορείς, θα ψηφίσουν συνήθως πάνω στην πρόταση του αλγόριθμου Β, γιατί τούτη καταλήγει σε υψηλότερες, τις περισσότερες φορές, δόσεις, καθώς συνυπολογίζει και την περιουσιακή κατάσταση του εγγυητή.

4. Εφόσον γίνει αποδεκτή η, παραγόμενη από το υπολογιστικό εργαλείο, πρόταση από τους πιστωτές (από το 60% του συνόλου των απαιτήσεων των χρηματοδοτικών φορέων και το 40% του συνόλου των απαιτήσεων των χρηματοδοτικών φορέων που εξασφαλίζονται με υποθήκη, προσημείωση κ.λπ.), τότε αυτή εμφανίζεται στην οθόνη του οφειλέτη, ο οποίος και έχει τη δυνατότητα να την αποδεχτεί ή όχι. Αν δεν γίνει αποδεκτή, όμως, από τους πιστωτές, τότε ο οφειλέτης δεν έχει τη δυνατότητα να λάβει γνώση αυτής, καθότι τούτη χαρακτηρίζεται ως «απόρρητη» (!).

Όπως απαντάει και η ίδια η ΕΓΔΙΧ σε σχετικά αιτήματα: «… βάσει ρητής διάταξης του άρθρου 6.7 της ΚΥΑ 77697 (ΦΕΚ 2896 Β/5-7-2021) «…», οι λύσεις ρύθμισης που προκύπτουν από τα άρθρα 5 και 6 της παρούσας, και ειδικότερα η λύση ρύθμισης που δύναται να προκύπτει από το, κατά το άρθρο 5.2 της ΚΥΑ, υπολογιστικό εργαλείο και η Αυτοματοποιημένη Αντιπρόταση Συμμετεχόντων Πιστωτών του άρθρου 6 της ΚΥΑ, καθώς και η τυχόν ανεξάρτητη πρόταση ρύθμισης που υποβάλλεται από τον συντονιστή πιστωτή σύμφωνα με το άρθρο 3.4 της ιδίας ΚΥΑ θα κοινοποιούνται αποκλειστικά στους συμμετέχοντες πιστωτές που καλούνται να αξιολογήσουν την αίτηση του οφειλέτη καθώς και στο Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης εφόσον συμμετέχουν και στην Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, αποκλειόμενης οποιασδήποτε ανακοίνωσης ή γνωστοποίησής τους εκ μέρους των ανωτέρω προς οποιονδήποτε τρίτο, περιλαμβανομένων των μη συμμετεχόντων στη συγκεκριμένη υπόθεση χρηματοδοτικών φορέων, τον οφειλέτη, την/τον σύζυγο και τα μέλη της οικογένειάς του (παρ. στ, η και θ του άρθρου 1), και οποιονδήποτε συνενεχόμενο με αυτόν, ανεξάρτητα εάν έχει υποβάλει αίτηση ρύθμισης των υποχρεώσεών του ή μη».

5. Όταν, όμως, ο οφειλέτης δεν γνωρίζει την πρόταση που εξάγει το υπολογιστικό εργαλείο, δεν μπορεί να έχει μια βάση διαπραγμάτευσης με τους πιστωτές του, εκτός της πλατφόρμας μηχανισμού ρύθμισης. Ενώ, αν και τα δύο μέρη είχαν ως σημείο αναφοράς ένα αντικειμενικά καθορισμένο μέγεθος, τότε θα μπορούσαν να διαπραγματευτούν πάνω σε αυτό, έστω κι αν εντός της πλατφόρμας δεν επιτυγχανόταν η σχετική ρύθμιση.

6. Εξάλλου, αφού ο τρόπος υπολογισμού των προτάσεων είναι επακριβώς περιγεγραμμένος στις αντίστοιχες υπουργικές αποφάσεις (κυρίως στην 67360 ΕΞ 2021), για ποιο λόγο δεν δίνεται πρόσβαση στην πρόταση που εξάγεται από το υπολογιστικό εργαλείο; Ούτως ώστε, μεταξύ άλλων, ανέξοδα να μπορούν οι οφειλέτες να έχουν το αποτέλεσμα του αλγορίθμου, χωρίς να χρειάζεται να προσλάβουν συμβούλους για να προχωρήσουν στους οικείους υπολογισμούς.

7. Αν ήξεραν, εξάλλου, οι δανειστές (χρηματοδοτικά ιδρύματα) ότι ο οφειλέτης θα έχει στα χέρια του την πρόταση ακόμα και επί μη επίτευξης συμφωνίας, θα ήταν πιο πιθανόν να συμφωνήσουν σε αυτή, καθότι σε αντίθετη περίπτωση ο οφειλέτης θα είχε να επιδείξει σε ένα μελλοντικό δικαστήριο μια τεκμηριωμένη βάσει των οικονομικών του δεδομένων πρόταση, η οποία και, τελικώς, δεν έγινε δεκτή από τους δανειστές. Άρα θα έπεφτε το βάρος στους δανειστές να τεκμηριώσουν τον λόγο για τον οποίο δεν δέχτηκαν την πρόταση αυτή.

8. Αν, επομένως, επιθυμεί η ΕΓΔΙΧ να αυξήσει το ποσοστό επιτυχών ρυθμίσεων με τα χρηματοδοτικά ιδρύματα, πολύ απλά ας δώσει στους οφειλέτες ελεύθερη και χωρίς όρους πρόσβαση στην πρόταση του υπολογιστικού της εργαλείου.

* Ο Γιώργος Ψαράκης, ΜΔΕ, LL.M. (LSE), PgCert, είναι δικηγόρος Αθηνών, εταίρος στη δικηγορική εταιρεία Ψαράκης & Κεφαλάς (www.psarakislegal.com).