Να ξεφορτωθούμε τις λέξεις «ραχοκοκαλιά» και «ατμομηχανή»

Είναι χρήσιμο να ξεκαθαρίσω από την αρχή ότι δεν διεκδικούμε κάποια ιδιαίτερη πρωτοτυπία όταν χρησιμοποιούμε πομπώδεις όρους όπως η «ραχοκοκαλιά» της οικονομίας, η «ατμομηχανή» της ανάπτυξης και άλλα τέτοια θαυμάσια.

Συμβαίνει να χρησιμοποιούνται σε όλο τον κόσμο. Ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες της κάθε οικονομίας, τη διαμόρφωσή της και κυρίως το μέγεθος που αντιπροσωπεύουν οι διάφοροι κλάδοι, χρησιμοποιούνται αντίστοιχες εκφράσεις.

Εξαγωγές

Στον σύγχρονο και παγκοσμιοποιημένο κόσμο μας όμως, η πραγματικότητα διαφέρει από αυτή που τα γυαλιά που φοράει ο καθένας από μας τον κάνουν να βλέπει. Για παράδειγμα, σύμφωνα με τις βασικές αρχές των οικονομικών, το διεθνές εμπόριο είναι σημαντικός προσδιοριστικός παράγοντας της ευημερίας.

Με άλλα λόγια, η ανάπτυξη μιας οικονομίας στηρίζεται στη δύναμη των εξαγώγιμων προϊόντων της. Δηλαδή, πόσο από το εγχώρια παραγόμενο προϊόν μπορεί να ζητείται διεθνώς, είτε λόγω της ποιότητάς του, είτε λόγω της τιμής του και, ακόμα καλύτερα, και των δύο. Αν τα προϊόντα που εξάγει αυτή οικονομία δεν καλύπτουν τουλάχιστον τα προϊόντα που εισάγει, σε όρους κόστους, διαμορφώνονται οι συνθήκες για να αυξηθεί ο εξωτερικός δανεισμός της.

Ατμομηχανές

Έτσι, στην πραγματικότητα, το ερώτημα που τίθεται, είναι αν μια οικονομία παράγει προϊόντα και υπηρεσίες που ζητούνται διεθνώς και είναι ανταγωνιστικά ή απλώς δημιουργεί υποκατάστατα ξένων ισχυρών προϊόντων σε χαμηλή τιμή. Δεν υπονοώ ότι το τελευταίο δεν είναι αξιόλογο και αξιέπαινο, εννοώ όμως ότι δεν είναι εξαγώγιμο και κατά συνέπεια δεν ισχυροποιεί την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας στον σύγχρονο κόσμο.

Αν λοιπόν θέλουμε στην πραγματικότητα να δούμε ατμομηχανές, θα πρέπει να διαμορφώσουμε τις ευκαιρίες και τις κατάλληλες συνθήκες ώστε να καινοτομήσουν, να εκμεταλλευτούν την τεχνολογία και να χρησιμοποιήσουν εκπαιδευμένο δυναμικό οι επιχειρήσεις με εξωστρέφεια. Αυτές που βλέπουν ως επιχειρηματική αρένα όλο τον κόσμο.

Ραχοκοκαλιές

Κάπως έτσι φτάνουμε στις ραχοκοκαλιές. Πράγματι σε όλες τις οικονομίες υπάρχει μία κρίσιμη μάζα σε έναν κλάδο, μια δραστηριότητα, ένα λειτουργικό μέγεθος κ.λπ., ώστε να διαμορφώνεται η πεποίθηση ότι αποτελεί τον πυρήνα ή τη βάση στήριξης για τη μελλοντική ανάπτυξη.

Με άλλα λόγια, αναφερόμαστε σε χαρακτηριστικά που διατρέχουν οριζόντια την οικονομία ή κάποιο κλάδο αυτής και όχι σε ιδιότητες, αξίες, ικανότητα, ανταγωνιστικότητα που πρέπει να έχει κάθε μία επιχείρηση ξεχωριστά και σε κάθε στάδιο της ζωής της. Συνεπώς, πίσω από την έννοια της ραχοκοκαλιάς «κρύβεται» εν μέρει μια υποχρέωση. Αυτή του κράτους, των πολιτών, του συστήματος συνολικά να την υποστηρίξει.

Δημιουργικότητα

Ας το σκεφτούμε όμως, έχει ενδιαφέρον. Αντί να αναζητούμε τον τρόπο με τον οποίο θα γίνουμε πιο αποτελεσματικοί και πιο ανταγωνιστικοί για να ισχυροποιήσουμε την οικονομία, όντας το βασικό υποστύλωμά της, απαιτούμε ούτως ή άλλως αυτή -η οικονομία, δηλαδή όλοι μας- να μας υποστηρίξει. Αυτό, αγαπητοί φίλοι, δεν προάγει ούτε τη δημιουργικότητα ούτε την αλλαγή σε ένα κόσμο που αλλάζει με μεγάλες ταχύτητες. Τόσο μεγάλες, που επιτυχημένες προ πενταετίας εταιρείες έχουν περιθωριοποιηθεί ή δεν υπάρχουν σήμερα καν.

Αναρωτιέμαι λοιπόν, ταπεινά, μήπως θα πρέπει να ξανασκεφτούμε τις πομπώδεις εκφράσεις που μας αρέσει να ξεστομίζουμε, να υποστηρίζουμε και μετά να αναζητούμε τρόπο να υποστηρίξουμε; Μήπως θα έπρεπε αντί για ατμομηχανή να μιλάμε για παραγωγή; Η βιομηχανική παραγωγή της χώρας μας βρίσκεται σήμερα σε εξαιρετικά χαμηλό επίπεδο και δεν υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι πρόκειται να βελτιωθεί σημαντικά άμεσα.

Μήπως πρέπει να κοιτάξουμε την πραγματικότητα στα μάτια; Οι δυνατότητές μας να παράγουμε προϊόντα και υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας, να δημιουργήσουμε «brands» παγκόσμιας κλίμακας και να καινοτομήσουμε ουσιαστικά -με ορισμένες φωτεινές εξαιρέσεις- δεν έχουν βελτιωθεί.

Μήπως θα έπρεπε αντί για ραχοκοκαλιά να μιλάμε για καινοτομία; Ο τρόπος με τον οποίο αναπτύχθηκε η οικονομία μας τα προηγούμενα χρόνια πρέπει να είναι ένας οδηγός του μέλλοντος και όχι ο πλέον καθοριστικός παράγοντας. Οι μακροοικονομικοί μηχανισμοί δεν αλλάζουν, ο τρόπος όμως που οι δημοσιονομικές και νομισματικές πολιτικές όπως και οι διεθνείς τάσεις ενσωματώνονται σε μια οικονομία μπορεί να διαφέρει πολύ. Πάνω απ’ όλα, μήπως θα έπρεπε να μη μιλάμε και να κάνουμε πράξεις; Γιατί με τις πράξεις αλλάζουν τα πάντα.

(*) Founder & CEO, Koubaras Ltd (Συμβουλευτική εταιρεία που δίνει έμφαση στις λύσεις και την άμεση εφαρμογή τους στην καθημερινότητα των επιχειρήσεων) Αντιπρόεδρος, AI CATALYST (Όμιλος Τεχνητής Νοημοσύνης)