Ο μοιραίος Μπόρις και η κατάντια της Βρετανίας

Τα τελευταία 500 και πλέον χρόνια, κάθε φορά που οι Βρετανοί αναφέρονταν στο περίφημο Κράτος Δικαίου (rule of law), το εννοούσαν και οι συνομιλητές τους πάντα έπαιρναν στα σοβαρά τα λόγια τους. Το κράτος δικαίου ήταν κανόνας και θεμέλιο της βρετανικής φιλελεύθερης δημοκρατίας και υπό αυτή την έννοια αποτελούσε μέγα ζητούμενο για κάθε λαό που αναζητούσε καλύτερη τύχη. Ε, λοιπόν, αυτό το κράτος δικαίου, σήμερα, βρίσκεται στα αζήτητα.

Πάνω στο θέμα αυτό, που είναι εξόχως σοβαρό για το μέλλον της δημοκρατίας στην Ευρώπη, ο έγκριτος συνταγματολόγος και πρώην ευρωβουλευτής Κώστας Μποτόπουλος έγραψε στην εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ Σαββατοκύριακο»:

«…. Με την κατάθεση νομοσχεδίου με το οποίο αλλάζει μονομερώς όρους της Συμφωνίας του περασμένου Οκτωβρίου για την αποχώρησή της από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η Βρετανία προέβη σε μια τριπλή ταπείνωση: του εαυτού της, της διεθνούς θέσης της και του Κράτους Δικαίου. Τεράστιο, και δυσανάλογο, τίμημα για μια εσωστρεφή κι απέλπιδα κίνηση πολιτικού αμοραλισμού.

Είναι άλλο πράγμα η διαπραγμάτευση, ακόμα και η κατ' ευφημισμόν "σκληρή", που μπορεί να επιτρέπει, σε οριακές περιπτώσεις, χτυπήματα "κάτω από τη μέση" (όπως την προσπάθεια διάσπασης ή αξιοποίησης αδύναμων σημείων του "αντιπάλου") και -εντελώς- άλλο η συνειδητή παραβίαση των συμφωνηθέντων υπό οποιοδήποτε προκάλυμμα.

Τα δύο "επιχειρήματα" που χρησιμοποίησαν στην προκείμενη περίπτωση οι Βρετανοί -"ήταν μια εντελώς ειδική Συμφωνία", "οι αθετήσεις είναι περιορισμένες και για το καλό της Βρετανίας"- είναι όχι μόνο νομικά μη βάσιμα και πολιτικά μη πειστικά, αλλά και αποκαλυπτικά της αλήθειας: ο Τζόνσον δεν ήξερε τι συμφωνούσε ή συμφώνησε λέγοντας ψέματα στον λαό του τον περασμένο Οκτώβριο και δεν μπορεί να ζήσει με τις συνέπειες της έτσι οριοθετημένης αποχώρησης της Βρετανίας από τον ερχόμενο Ιανουάριο.

Για να βγει, την ύστατη ώρα, από το αδιέξοδο, ρίχνει στάχτη στα μάτια -αλλά πρώτα στα δικά του και της χώρας του. Η αδυναμία δεν μπορεί να καλυφθεί με αυτοκαταστροφικές μπλόφες, όμως η ζημιά είναι πολύ ευρύτερη.

Η βασική ζημιά δεν είναι η τυπική αθέτηση του λόγου από μια χώρα και μια κυβέρνηση που υποτίθεται ότι ακριβώς στην προσκόλληση στη νομιμότητα, τη σταθερότητα και τη δημοκρατία όφειλαν το κύρος τους εδώ και αρκετούς αιώνες. Δεν είναι, για εμάς τους υπόλοιπους τουλάχιστον, ούτε ότι με αυτόν τον τρόπο η Βρετανία αποκόπτει τον εαυτό της από τον δικαιολογητικό, υποτίθεται, λόγο της αποχώρησής της από την Ένωση και μόνο στήριγμα στη νέα πορεία της: τη λειτουργία της ως ελεύθερης να συνεργάζεται με όλους εμπορικής και διπλωματικής δύναμης (ποιος να σε πιστέψει και ποιος να συνεργαστεί όταν, πριν ακόμα συνάψεις νέες συμφωνίες, αθετείς απροκάλυπτα τις παλιές;).

Το δομικό τραύμα έγκειται στο ότι μια μεγάλη και, μέχρι πρότινος, δημοκρατική χώρα διαβαίνει, συνειδητά ή ασυνείδητα, τον Ρουβίκωνα και τίθεται στο πλευρό των χωρών και των καθεστώτων που όχι μόνο αδιαφορούν αλλά παραβιάζουν το Κράτος Δικαίου, δηλαδή την παγκόσμια δημοκρατική τάξη. Ο Τραμπ θα τρίβει τα χέρια του, αλλά από εκεί που θα είναι σε λίγο δεν θα μπορεί να χρησιμεύσει στον φίλο του, ενώ ο Πούτιν και ο Σι θα υπομειδιούν χωρίς τρίψιμο, βουτηγμένα καθώς είναι στο αίμα τα χέρια τους...».

Σε κάθε περίπτωση πάντως, ο Βρετανός πρωθυπουργός και μέγας καιροσκόπος Μπόρις Τζόνσον κατάφερε ισχυρό πλήγμα κατά της δημοκρατίας, με μοναδικό μέλημά του να διαφυλάξει τον χυδαίο λαϊκισμό που χρησιμοποίησε για να αναρριχηθεί στην εξουσία. Ολα τα υπόλοιπα ποσώς τον ενδιαφέρουν. Τον κυνισμό του εξάλλου τον έδειξε και στην περίπτωση της αντιμετώπισης του κορωνοϊού.

Υπό αυτές τις θλιβερές για τη βρετανική ιστορία συνθήκες, ένα σοβαρό μήνυμα ελπίδας θα ήταν η κοινοβουλευτική αποδοκιμασία του Βρετανού πρωθυπουργού και ασφαλώς ο πολιτικός καταποντισμός του στις προσεχείς εκλογές.

Εάν έως τότε δεν έχει παραιτηθεί...