Αλλο η διοίκηση και άλλο η ηγεσία!

Για τις επιχειρήσεις, τα χρόνια της αμεριμνησίας και του αυτόματου πιλότου είναι για τα καλά πίσω μας. Οι σημερινοί μάνατζερ, αν θέλουν να επιβιώσουν, ας αρχίσουν να σκέπτονται και άλλα πράγματα πέρα από την καλοπέραση, τα bonus και τις… εκδρομές.

Ας αναρωτηθούν επίσης ποιες είναι οι διαφορές ανάμεσα στην ηγεσία και τη διοίκηση των επιχειρήσεων, ειδικά σε εποχές όπου όλα δεν είναι τόσο ρόδινα όπως θα το ήθελαν. Επιπροσθέτως τους συμβουλεύω κατά καιρούς να ανοίγουν και κάποιο βιβλίο για το μάνατζμεντ.

Σίγουρα δεν είναι μια άσχημη ιδέα. Το αντίθετο, θα έλεγα. Οι όροι μάνατζερ και ηγέτης είναι πολυφορεμένοι. Ωστόσο ποια είναι η διαφορά τους; Σε τι διαφέρει η ηγεσία μιας οργάνωσης από τη διοίκησή της και ποια είναι τα κρίσιμα σημεία των όποιων διαφορών υπάρχουν;

Το θέμα αποτέλεσε αντικείμενο πολλών αντιπαραθέσεων από τότε που ο καθηγητής της Σχολής Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Harvard (HBS) Abraham Zaleznik δημοσίευσε στο Harvard Business Review το 1977 ένα άρθρο με τίτλο «Managers and Leaders: Are They Different?».

To άρθρο προκάλεσε αναστάτωση στις σχολές Διοίκησης Επιχειρήσεων. Το επιχείρημα ήταν ότι οι θεωρητικοί της επιστημονικής διοίκησης, με τα οργανωσιακά διαγράμματα και τις μελέτες χρόνου και κίνησης, έχαναν τη μισή εικόνα -το κομμάτι που είναι γεμάτο έμπνευση, όραμα και χαοτική ανθρώπινη φύση. Αυτή ήταν, σύμφωνα με τον Zaleznik, η ουσία της ηγεσίας.

Όπως υποστήριξε αργότερα ο καθηγητής του HBS John Kotter, διοίκηση σημαίνει ανταπόκριση στην πολυπλοκότητα. Για να γίνει μια δουλειά, οι μάνατζερ πρέπει να εστιάσουν στον έλεγχο και στην προβλεψιμότητα και να οργανώσουν τις διαδικασίες που θα παράγουν μεθοδικά αποτελέσματα. Ο προγραμματισμός, η δημιουργία προϋπολογισμών και η στελέχωση αποτελούν δραστηριότητες της διοίκησης. Όταν σχεδιάζετε αναθέσεις εργασιών, για παράδειγμα, ή συζητάτε για τη βελτιστοποίηση μιας γραμμής παραγωγής, φοράτε το καπέλο του μάνατζερ.

Αντιθέτως, η ηγεσία, εξηγεί ο Kotter, σχετίζεται με την παραγωγή και την ανταπόκριση στις αλλαγές. Ο ηγέτης συχνά διακρίνει ευκαιρίες στις αστάθειες που το alter ego του, ο μάνατζερ, θέλει να δαμάσει και δίνει έμφαση σε ιδέες αντί σε διαδικασίες.

Η χάραξη κατευθύνσεων, η ευθυγράμμιση ατόμων και η παροχή κινήτρων είναι δραστηριότητες ηγεσίας. Όταν συμβουλεύετε έναν κορυφαίο υπάλληλο ή αποφασίζετε να διακόψετε τη διαδικασία βελτιστοποίησης της παραγωγής σας επειδή απλώς δεν λειτουργεί, αυτό είναι ηγεσία.

Ο Kotter ισχυρίζεται ότι η διοίκηση και η ηγεσία είναι συμπληρωματικές και όχι ασύμβατες έννοιες. Οι πιο πετυχημένοι μάνατζερ στο σύγχρονο, απαιτητικό επιχειρηματικό περιβάλλον αξιοποιούν επιλεκτικά δεξιότητες τόσο στη διοίκηση όσο και στην ηγεσία προς όφελος του οργανισμού.

Αυτό συμβαίνει επειδή η ηγεσία δεν απαιτεί πάντα επίσημη εξουσία, αλλά μια σειρά πνευματικών και διαπροσωπικών δεξιοτήτων.

Ιδού μερικές από αυτές:

• Οι ηγέτες δεν δουλεύουν μόνο στη σουίτα των υψηλόβαθμων στελεχών. Οι ηγέτες είναι παντού και σε κάθε επίπεδο.
• Κανείς δεν «φαίνεται» ηγέτης. Το φύλο, η φυλή, η ηλικία, το ύψος και άλλα παρόμοια χαρακτηριστικά είναι εντελώς επουσιώδη.
• Οι εξωστρεφείς δεν είναι πιο αποτελεσματικοί ηγέτες από τους εσωστρεφείς.
• Οι ηγέτες δεν έχουν πάντα υπερβολική εμπιστοσύνη στην κρίση τους. Μπορείτε να αλλάξετε γνώμη και να νιώσετε αβεβαιότητα.
• Οι ηγέτες είναι εξίσου πιθανό να ακούν αλλά και να μιλούν.

Τώρα διαθέτετε ήδη κάποια από τα χαρακτηριστικά ενός ισχυρού ηγέτη. Αντί να βασανίζετε τον εαυτό σας με την ερώτηση «Είμαι ηγέτης;», πιέστε τον εαυτό σας να προσδιορίσει αυτές τις ικανότητες και αναπτύξτε τες.

*Η κ. Μέγκαν Ράιτς είναι καθηγήτρια, μέλος των Thinker 50, Σύμβουλος, αρθρογράφος στο HBR.