Covid 19: Η... «κουκουβάγια» θα αργήσει

Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν επιλέξει για σύμβολο της σοφίας ένα νυχτοπούλι. Πολύ αργότερα, ο Hegel μάς θύμισε ότι η κουκουβάγια της γνώσης έρχεται το σούρουπο.

Για να προχωρήσουμε σε συνολική αποτίμηση των μέτρων που λαμβάνονται σήμερα για την καταπολέμηση του SARS Cov-2, θα πρέπει η επιδημία να κλείσει τον κύκλο της. Τώρα, κανείς δεν γνωρίζει π.χ.:

- Ποια θα είναι η συνολική διάρκεια της επιδημίας και ο τελικός αριθμός των απωλειών;

- Τι επιπτώσεις θα έχει η αναμφισβήτητη οικονομική κρίση που θα ακολουθήσει, στη διαβίωση και τη θνησιμότητα των ασθενέστερων κοινωνικά ομάδων;

- Πώς θα επηρεάσει τη δημόσια υγεία η παράλυση της πρωτοβάθμιας υγείας και η δραστική περικοπή των διαγνωστικών εξετάσεων;

- Τι επιπτώσεις θα έχει η ίδια η κοινωνική απομόνωση στον πληθυσμό;

Ακόμη και η απλή ταξινόμηση των χωρών με βάση τα κρούσματα και τους θανάτους είναι βέβαιο ότι θα υποστεί αρκετές διαταραχές μέχρι το τέλος. Η Σιγκαπούρη π.χ., την οποία πολλοί βιάστηκαν να εγκωμιάσουν τον Μάρτιο, καταρρίπτει το ένα ρεκόρ μετά το άλλο στην ημερήσια αύξηση των κρουσμάτων.

Εκτός αυτού, είναι ευρέως αποδεκτό ότι οι αριθμοί των κρουσμάτων που βλέπουν το φως της δημοσιότητας είναι υποπολλαπλάσιοι των πραγματικών. Ως βασικός λόγος, προβάλλεται συνήθως ο μικρός αριθμός διαγνωστικών test. Δεν είναι ο μόνος. Η εκρηκτική άνοδος των κρουσμάτων της Τουρκίας π.χ. από την ανακοίνωση του πρώτου στις 10 Μαρτίου, αν συμφωνήσουμε ότι δεν οφείλεται στην έλλειψη... χυμού βατόμουρου ή στην άρση της προστασίας του Αλάχ προς τη γείτονα χώρα, εκτός από την απουσία ελέγχων, αποδίδεται σε λάθη αλλά και σε προσπάθεια συγκάλυψης της κατάστασης.

Αντίστοιχα προβλήματα εμφανίζονται στο σύνολο των χωρών σε Ανατολή και Δύση, είτε λόγω αδυναμίας, είτε επιλογής, είτε και των δύο. Ήδη ο Π.Ο.Υ. εκτιμά σε 150-250 εκατ. (2-3% του παγκόσμιου πληθυσμού) τα κρούσματα έναντι 2,6 εκατ. των κρατικών ανακοινώσεων και αρκετές χώρες έχουν αρχίσει να αναθεωρούν προς τα πάνω τον αριθμό των νεκρών τους. Μετά την Κίνα και η στατιστική υπηρεσία της Μεγάλης Βρετανίας αύξησε κατά 41% τους νεκρούς της χώρας μέχρι την 10η Απριλίου, ενώ ο Economist εκτιμά τον αριθμό των νεκρών αυξημένο κατά 60% στην Ισπανία και τη Γαλλία, 120% στην Ιταλία, 140% στην Ολλανδία κ.ο.κ.

Η έλλειψη αντικειμενικών δεδομένων δυσχεραίνει την αποτύπωση της τρέχουσας κατάστασης και καθιστά παρακινδυνευμένη τη διενέργεια εκτιμήσεων για την εξέλιξη της νόσου, πόσο μάλλον για τον συνολικό χάρτη του κόσμου που θα ξημερώσει μετά το πέρας της καταιγίδας. Για να διατυπώσουμε υποθέσεις με υψηλές πιθανότητες επαλήθευσης, απαιτούνται μοντέλα, μεθοδολογίες, ειδικοί επιστήμονες και αξιόπιστα δεδομένα.

Χωρίς αυτά, κινδυνεύουμε να γλιστρήσουμε σε δοξασίες. Οι αναφορές ορισμένων που εξακοντίζουν την τεχνητή νοημοσύνη στα όρια της μαγείας, παραβλέπει τον χαρακτήρα της ως γήινης επιστήμης που εδράζεται στα μαθηματικά και αξιοποιεί πραγματικά δεδομένα για να εντοπίζει συσχετισμούς και να διατυπώνει υποθέσεις.

Οι μεγάλες αποκλίσεις στις εκτιμήσεις που βλέπουν συχνά το φως της δημοσιότητας εδράζονται σε αυτό ακριβώς το θέμα (αν αφήσουμε στην άκρη τα συμφέροντα και τις επιδιώξεις). Η τεχνητή νοημοσύνη και οι άλλες τεχνολογίες της 4ης βιομηχανικής επανάστασης προσφέρουν εκπληκτικές δυνατότητες όταν αξιοποιούνται αποτελεσματικά. Είναι νωρίς όμως για να περιμένουμε θαύματα.

Μέχρι να έρθει η ώρα της... κουκουβάγιας, μπορούμε να σχολιάσουμε θέματα όπως:

1. Η ταχύτητα εξάπλωσης της νόσου

2. Διενέργεια διαγνωστικών Test

3. Παράγοντες που συμβάλουν στην ταχύτητα διασποράς της νόσου

Ταχύτητα εξάπλωσης Covid-19

Από ανάλυση που πραγματοποιήσαμε για τις 30 πρώτες ημέρες από την εμφάνιση του πρώτου κρούσματος και του πρώτου θανάτου σε χώρες της Ευρώπης, προκύπτει ιδιαίτερα τιμητική θέση για τη χώρα μας καθώς βρίσκεται στην ομάδα των χωρών με τον χαμηλότερο ρυθμό εξάπλωσης τόσο των κρουσμάτων όσο και των θανάτων.

Διαγνωστικά Tests

Με 5.341 tests ανά ένα εκατομμύριο κατοίκους, η χώρα μας βρίσκεται στην 40ή θέση της Ευρώπης και την 73η του κόσμου από τις χώρες που ανακοινώσουν τα tests που διενεργούν. Η δυσκολία απομάκρυνσης από το λιμάνι της καραντίνας έγκειται στην απουσία του φάρου των tests.

 Παράγοντες Εξάπλωσης - Θνησιμότητας

Από την ανάλυση των παραγόντων που εξετάσαμε, διαπιστώσαμε ότι εκείνος που φέρεται να έχει τη μεγαλύτερη συσχέτιση με τον αριθμό κρουσμάτων - νεκρών ανά χώρα είναι ο δείκτης αεροπορικών ταξιδιών και ακολουθούν η μέση ηλικία και το προσδόκιμο ζωής των κατοίκων μιας χώρας. Το σύνολο των παραγόντων που επιδρούν θετικά στην αύξηση της διασποράς και των θανάτων έχουν αυξηθεί συγκριτικά με τις πανδημίες που έλαβαν χώρα παλαιότερα. Το μέσο προσδόκιμο ζωής π.χ. του παγκόσμιου πληθυσμού αυξήθηκε 22 χρόνια από το 1950 και ένας σημερινός 70χρονος των ανεπτυγμένων χωρών αντιστοιχεί σε 30άρη του 1850.

Κλείνοντας

Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας που λαμβάνονται μέτρα τέτοιας έκτασης. Οι επιδημίες ποτέ έως σήμερα δεν επισκίασαν τη θεματολογία των ΜΜΕ ούτε μονοπώλησαν τις πολιτικές των κυβερνήσεων.

Το 1918 που εκτιμάται ότι πέθαναν πάνω από 50 εκατομμύρια άνθρωποι (3% περίπου του παγκόσμιου πληθυσμού!) ή το 1957-58 με την ασιατική γρίπη, και το 1968-9 με τη γρίπη του Hong Kong, αν και πέθαναν πάνω από ένα εκατομμύριο άνθρωποι, δεν είχαμε μέτρα και προβολή αντίστοιχης κλίμακας. Εδώ δεν αναφερόμαστε στο SARS ή την Η1Ν1/09 που είχαν σαφώς λιγότερα θύματα. Για τις επιδημίες που μένουν μακριά από την πόρτα μας (π.χ. Ebola), ή άλλες μεταδοτικές ασθένειες (π.χ. AIDS, Zika), δεν σχολιάζουμε.

Έχετε αναλογιστεί ποια θα ήταν η πολιτική των χωρών και των ΜΜΕ αν δεν υπήρχε το internet και τα social media;

* Ο κ. Χρήστος Παπαδόπουλος είναι Οικονομολόγος, Αναλυτής, Διευθύνων Σύμβουλος WITSIDE