Η πανδημία και η συνταγή για ανάκαμψη την επόμενη μέρα

Στην αντιμετώπιση της κρίσης του κορωνοϊού η Κυβέρνηση και η χώρα παίρνει άριστα με τόνο. Αν δεν στραβώσει κάτι την αμέσως επόμενη περίοδο, φαίνεται ότι θα καταφέρει να περιορίσει στο ελάχιστο τις ανθρώπινες απώλειες, επίδοση που την φέρνει στις πρώτες θέσεις παγκόσμια και που γίνεται ακόμη μεγαλύτερη αν συνεκτιμηθεί η εν γένει κατάσταση της χώρας, όπως μάλιστα είχε επιδεινωθεί την τελευταία δεκαετία.

Τα μεγάλα προβλήματα όμως θα ανακύψουν την επόμενη ημέρα, που, δυστυχώς, δεν θα είναι ημέρα, αλλά μια μεγάλη περίοδος, κατά την οποία η οικονομία της χώρας θα έχει υποστεί και θα υφίσταται επί μακρόν, τεράστια πλήγματα, η ένταση και η έκταση των οποίων είναι αδύνατον να προσδιορισθεί σήμερα. Ενδεικτικά αναφέρουμε μόνο επικεφαλίδες:

1. Τα δημόσια οικονομικά θα έχουν καταρρεύσει. Η ραγδαία μείωση των εσόδων και η αντίστοιχη αύξηση των εκτάκτων δαπανών (οι οποίες, ειρήσθω εν παρόδω, δεν έχουν ούτε στο ελάχιστο παραγωγικό χαρακτήρα), θα δημιουργήσουν τεράστια ελλείμματα, τα οποία, ακόμα και αν βρεθεί χρηματοδότηση, θα αυξήσουν το ήδη δυσβάστακτο χρέος. Η περίοδος δε μέχρι την ανόρθωσή τους θα είναι μακρά.

2. Η πραγματική οικονομία θα έχει υποστεί κυριολεκτικά πολεμικές ζημιές:

• Για τον τουρισμό θα είναι πολύ θετική εξέλιξη αν το 2021 καταφέρει να κινηθεί στο 50% του 2019 και να έχει στη συνέχεια λογικούς ετήσιους ρυθμούς ανόδου. Για το 2020, ας μη συζητήσουμε.

• Στους λοιπούς παραγωγικούς τομείς πλήττονται δυστυχώς βαρύτατα οι «πρωταθλητές» , δηλ. κυρίως οι μεγάλες και εξαγωγικές (σε προϊόντα και υπηρεσίες) επιχειρήσεις, δεδομένης της κατάρρευσης των εξωτερικών αγορών αλλά και των δυσλειτουργιών στα συστήματα μεταφορών. Η αρνητική έως καταστροφική σε πολλές υγιέστατες και ανθούσες μέχρι πρόσφατα επιχειρήσεις κατάσταση, συμπαρασύρει ευρύ επιχειρηματικό φάσμα συναρτώμενο με αυτές, με ανυπολόγιστες αρνητικές επιπτώσεις.

• Η εσωτερική κατανάλωση, παρ’ όλες τις ενέσεις, νομοτελειακά θα μειωθεί, ακολουθώντας τη μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος.

• Το τραπεζικό σύστημα παραμένει αδύναμο να παράσχει την απαιτούμενη από τις πληττόμενες επιχειρήσεις ρευστότητα, και πολλές θα οδηγηθούν σε αφανισμό και εξ αυτού.

3. Το κοινωνικό πρόβλημα θα πάρει εκρηκτικές διαστάσεις λόγω της ανεργίας και της οικονομικής δυσπραγίας. Και δεν θα λυθεί με επιδόματα.

Είμαι βέβαιος ότι ο Πρωθυπουργός αντιλαμβάνεται καλύτερα από τον καθένα το μέγεθος του προβλήματος και ότι , παράλληλα με την τρέχουσα αντιμετώπιση της πανδημίας, έχει συστήσει επιτελείο, που αποκλειστικά οργανώνει την επόμενη ημέρα, όπως ήδη κάνουν οι καλά οργανωμένες χώρες (π.χ. Γερμανία) . Γιατί, μπορεί το πρόβλημα να είναι τεράστιο, πάντα όμως υπάρχουν λύσεις, αν υπάρξει έγκαιρη εγρήγορση, έξυπνος και δημιουργικός σχεδιασμός με αξιοποίηση όλων των υφιστάμενων δυνατοτήτων και δημιουργία νέων καθώς και αποτελεσματική οργάνωση.

Ενδεικτικοί άξονες αυτού του σχεδιασμού θα πρέπει να είναι:

• Η κατεύθυνση των αναπτυξιακών δημόσιων πόρων (ΠΔΕ, ΕΣΠΑ, νέοι πόροι ,π.χ. κορωνοομόλογο, κ.λπ.) στους παραγωγικούς συντελεστές της οικονομίας και όχι σε επιδοματικές πολιτικές. Και βασικά, χωρίς δυσβάστακτες γραφειοκρατικές διαδικασίες.

• Η αξιοποίηση του momentum και του «ονόματος»/εικόνας που έχτισε η χώρα στην αντιμετώπιση της πανδημίας (αλλά και της κρίσης στον Έβρο) και η αναγωγή τους σε ισχυρό συγκριτικό αναπτυξιακό πλεονέκτημα.

• Η ενεργοποίηση όλου του δημόσιου τομέα στα πρότυπα της λειτουργίας των τομέων που ενεπλάκησαν στις ανωτέρω κρίσεις.

• Ο ριζικός εξορθολογισμός των διαδικασιών εμπλοκής του δημοσίου στην επιχειρηματική δραστηριότητα (πχ. αδειοδοτήσεις ), κυρίως σε ότι αφορά επενδύσεις και εξαγωγές.

• Η συστηματική υποστήριξη των υφιστάμενων επιχειρήσεων για την άμεση επαναλειτουργία τους στην πρό επιδημίας δυναμικότητα και η επιθετική , έξυπνη και μεθοδική προσπάθεια για προσέλκυση νέων επενδύσεων.

Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η ριζική αλλαγή πολιτικής χρηματοδοτήσεων από το τραπεζικό σύστημα, αφού βέβαια αποκτήσει την απαιτούμενη κεφαλαιακή επάρκεια.

• Το σφιχτό management του εγχειρήματος, το οποίο , αναγκαστικά, θα είναι πολύπλευρο κ.α. με διάρκεια.

Και είμαι επίσης βέβαιος ότι ο Πρωθυπουργός γνωρίζει άριστα, ότι τα σημερινά χειροκροτήματα για την όντως απίστευτη αποτελεσματικότητα στην αντιμετώπιση της πανδημίας θα μετατραπούν σε οδυνηρή αποδοκιμασία σε ενδεχόμενες αρνητικές καταστάσεις την επόμενη ημέρα.

*Ο Δρ. Κώστας Κυριαζής είναι Χημικός Μηχανικός, Σύμβουλος Επιχειρήσεων