Η θεία στο Σικάγο, η κάλπη στην Αθήνα και το πόκερ για την «ταξιδιάρικη ψήφο»

Η πρώτη εκτός συνόρων προεκλογική εκστρατεία του Νικολά Ζαρκοζί είχε γίνει στη Βρετανία, που τότε ζούσαν κοντά στους 100.000 Γάλλοι πολίτες με δικαίωμα ψήφου στις εκλογές της Γαλλίας. Στην Ιταλία, το 2006, περίπου ένα εκατομμύριο ψήφων των αποδήμων ανέτρεψε... στο παρά ένα την ισορροπία μεταξύ Πρόντι και Μπερλουσκόνι δίνοντας τη νίκη στον πρώτο.

Καμία ψήφος δεν πάει χαμένη λοιπόν. Κι αυτό αφορά χώρες με μεγάλη διασπορά, όπως η Γαλλία, η Ιταλία και, φυσικά, η Ελλάδα.

Εντός των τειχών μας, καμία κυβέρνηση δεν επιχείρησε (ή δεν τόλμησε) να ανοίξει το θέμα «ψήφος του εξωτερικού». Κατά τις καλές γλώσσες, επειδή ήταν βολική η ενασχόληση με «τα μετρημένα και γνώριμα κουκιά» των ντόπιων ψηφοφόρων. Κατά τις …κακές γλώσσες, επειδή τα δύο μεγάλα κόμματα (ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, τότε) είχαν την οικονομική δυνατότητα να κλείνουν τσάρτερ με Έλληνες από την Ευρώπη και από Αμερική – βοηθούντων και κάποιων πανίσχυρων ομογενειακών και εκκλησιαστικών οργανώσεων. Οπότε, αφού πλούτιζαν τη δική τους κάλπη, δεν υπήρχε λόγος να ενισχύσουν και τις κάλπες των άλλων.

Μία προσπάθεια που έγινε το 2008, από τον τότε υπουργό Εσωτερικών Προκόπη Παυλόπουλο, έληξε άδοξα: το νομοσχέδιο έφτασε μέχρι την αρμόδια επιτροπή της Βουλής, αλλά δεν «κατέβηκε» καν στην Ολομέλεια. Κι αυτό διότι η αντίδραση σύσσωμης της αντιπολίτευσης δεν επέτρεψε στην κυβέρνηση Καραμανλή να κερδίσει τις 200 ψήφους για να το περάσει, όπως απαιτεί το Σύνταγμα.

Το θέμα επανήλθε… πέρυσι. Λίγοι γνωρίζουν πως ήταν η κυβέρνηση Τσίπρα που δρομολόγησε σχετικό νομοσχέδιο πριν από ένα χρόνο ακριβώς. Ο τότε υπουργός Εσωτερικών Αλέξης Χαρίτσης συνέστησε επιτροπή εμπειρογνωμόνων από όλο το πολιτικό φάσμα, υπό τον τότε Γενικό Γραμματέα Κώστα Πουλάκη, προκειμένου να βρουν το καλύτερο δυνατό μοντέλο για να ισχύσει και στην Ελλάδα η «ψήφος του εξωτερικού».
Το πόρισμα παραδόθηκε στην κυβέρνηση την άνοιξη, αλλά δεν έγινε ποτέ νομοσχέδιο λόγω των πρόωρων εκλογών του Ιουλίου.

Η κυβέρνηση Μητσοτάκη δήλωσε με το «καλημέρα» έτοιμη να νομοθετήσει. Το αλαλούμ το ζούμε αυτές τις ημέρες, καθώς κάθε ερώτημα προσκρούει σε ένα πρόβλημα Συντάγματος ή… κοινής λογικής, γεννώντας και δεύτερο και τρίτο.

Όπως:

* Είναι λογικό κάποιος που ζει και εργάζεται μόνιμα στο εξωτερικό για 30-40-60 ή και περισσότερα χρόνια, να ψηφίζει στις ελληνικές εθνικές εκλογές; Το Σύνταγμα λέει «ναι». Η λογική πάλι, απαντά «όχι». Διότι ο μετανάστης στην Αμερική ή στην Αυστραλία που έρχεται αραιά και πού (λόγω απόστασης και εξόδων) στη χώρα για καλοκαιρινές διακοπές, ενώ τα παιδιά του μπορεί να μην μιλούν καν ελληνικά, έχει αποκοπεί από την εδώ πολιτική πραγματικότητα. Και, επιπλέον, οι πολιτικές της όποια ελληνικής κυβέρνησης δεν έχουν επίδραση στη δική του ζωή – στην παιδεία του, στην υγεία του, στη σύνταξή του, στη φορολογία του κλπ.

Οι ευρωπαϊκές χώρες με μεγάλη διασπορά έχουν λάβει αυτή την παράμετρο υπόψη και έχουν βρει προ πολλού λύσεις – άλλες ήπιες, άλλες ενδιάμεσες και άλλες αυστηρές. Ενδεικτικά:

Στην Ιταλία, με τη μεγάλη διασπορά ανάλογη της δικής μας, η «ψήφος του εξωτερικού» κατευθύνεται σε «περιφέρειες αποδήμων» ((Ευρώπης, Ασίας-Ωκεανίας-Αφρικής, Β. Αμερικής, Ν. Αμερικής). Με τον τρόπο αυτό, οι απόδημοι εκλέγουν συνολικά επτά γερουσιαστές και δώδεκα βουλευτές, αλλά δεν αλλοιώνουν τις εγχώριες ισορροπίες σε επίπεδο ποσοστών.

Στη Γαλλία όσοι ζουν στο εξωτερικό πάνω από μικρό αριθμό ετών εκλέγουν μόνο γερουσιαστές και όχι βουλευτές, ενώ οι προσωρινά διαμένοντες ψηφίζουν για όλα.

Στην Αυστραλία δικαίωμα ψήφου διατηρούν όσοι απουσιάζουν έως οκτώ χρόνια στο εξωτερικό.

Στην Ιρλανδία όποιος φεύγει από τη χώρα χάνει αμέσως το δικαίωμα ψήφου.

* Στην Ελλάδα μπορεί να γραφτεί στους εκλογικούς καταλόγους όποιος έχει ιθαγένεια. Η οποία, επειδή παρέχεται με βάση «το δίκαιο του αίματος», μπορεί να αποκτηθεί από οποιονδήποτε μπορεί να αποδείξει πως έχει ελληνική ρίζα. Εάν, συνεπώς, δεν υπάρξει κανένας περιορισμός στο εκλογικό δικαίωμα για τους διαμένοντες εκτός της χώρας, μιλάμε για ψήφο ομογενών (που εγκατέλειψαν οριστικά τα πάτρια) και όχι αποδήμων (που, θεωρητικά, απουσιάζουν προσωρινά με σκοπό την επιστροφή).

Για τι αριθμό μιλάμε; Ουδείς ξέρει. Άλλοι μιλούν για 300.000, άλλοι για 1.000.000 και άλλοι για περισσότερους – με βάση το «δίκαιο του αίματος» χωρίς κανέναν περιορισμό στο δικαίωμα του εκλέγειν.

Ο ΣΥΡΙΖΑ υιοθέτησε ως πρόταση το πόρισμα των εμπειρογνωμόνων: να μην υπάρχει χρονικό όριο απουσίας, οι «ψήφοι του εξωτερικού» να κατευθύνονται στις έδρες του ψηφοδελτίου Επικρατείας (μία έδρα ανά 60.000 ψηφοφόρους με ανώτατο όριο τις 12) και να μην προσμετρώνται στα ποσοστά των κομμάτων – δηλαδή στο τελικό εκλογικό αποτέλεσμα.

ΚΚΕ και ΜΕΡΑ25 θέτουν ανώτατο χρονικό όριο απουσίας (30 χρόνια και 8 χρόνια, αντίστοιχα), αλλά να προσμετρώνται οι ψήφοι στο εκλογικό αποτέλεσμα. Το ΚΚΕ, επιπλέον, θέλει να υπάρχει και ΑΦΜ ελληνικό αν και, εν προκειμένω, η κληρονομιά του σπιτιού και του χωραφιού συνεπάγονται… ΕΝΦΙΑ, αλλά όχι οικονομική σχέση με την πατρική γη. 

ΝΔ και ΚΙΝΑΛ συγκλίνουν στην πρόταση που έχει ως βασικά σημεία:

Πρώτον, όσοι έχουν την ελληνική ιθαγένεια και διαμένουν στο εξωτερικό αποκτούν άμεσα το δικαίωμα του εκλέγειν στη χώρα όπου διαμένουν. (σ.σ. κάποιες πληροφορίες θέλουν το κυβερνών κόμμα έτοιμο να δεχτεί χρονικό περιορισμό).

Δεύτερον, οι ψήφοι τους θα προσμετρούνται στην Επικράτεια και θα αποτελεί υπόθεση των κομμάτων αν θέλουν να εντάξουν στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας πρόσωπα από την ομογένεια.

«Ναι» χωρίς προϋποθέσεις απαντά και η Ελληνική Λύση του κ. Βελόπουλου.

(Η εν λόγω πρόταση ερμηνεύεται από τον ΣΥΡΙΖΑ ως προσπάθεια αλλοίωσης του εκλογικού σώματος, ενώ δεν θεωρεί καθόλου τυχαία την κίνηση του κ. Μητσοτάκη να ορίσει υφυπουργό Απόδημου Ελληνισμού τον εκδότη του “Εθνικού Κήρυκα Νέας Υόρκης”, από το 1979, Αντώνη Διαματάρη).

Όσο για το εάν οι εκλογείς θα ψηφίζουν μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (επιστολική) ή με αυτοπρόσωπη παρουσία στα εκλογικά τμήματα που θα ορίσουν τα Προξενεία, θεωρείται δεδομένο ότι η κυβέρνηση θα υποχωρήσει από τη θέση για επιστολική ψήφο, την οποία δεν θέλουν ΚΚΕ και ΜΕΡΑ25, προκειμένου να κερδίσει το μείζον: την προσμέτρηση στο τελικό εκλογικό αποτέλεσμα. Καθοριστικό, δεδομένου ότι ΝΔ-ΚΙΝΑΛ-ΚΚΕ-Ελλ.Λύση-ΜΕΡΑ25 αθροίζουν 214 ψήφους.

Σε ένα μήνα θα γνωρίζουμε εάν θα περάσει το νομοσχέδιο και με ποια τελική μορφή. Μην απορήσετε αν η κυβέρνηση προωθήσει αναθεώρηση του σχετικού  συνταγματικού άρθρου ώστε να διασφαλίσει το «ναι» του ΚΚΕ και να φτάσει με άνεση τις 200 θετικές ψήφους.