Η τελευταία συναλλαγή: Μια ωδή στον παροξυσμό του 1999

Όποιος δεν διαβάζει βιβλία αναρωτιέμαι πώς την βγάζει. Τι κάνει στις ατελείωτες αναμονές που περιλαμβάνει η ζωή. Πώς ξεχνιέται, πώς αντέχει χωρίς να ξεφεύγει. Έχει τόσο επιτυχημένη και γεμάτη ζωή που δεν νιώθει πως δεν χρειάζεται διέξοδο; Άραγε υπάρχει άνθρωπος που να μην ονειρεύεται ένα κόσμο διαφορετικό από αυτόν;

Έχουν γραφτεί άπειρα περιπετειώδη μυθιστορήματα σε όλο τον κόσμο. Στην συντριπτική τους πλειοψηφία αστυνομικά ή ερωτικά. Ελάχιστα είναι εκείνα που έχουν υπόβαθρο τις επιστήμες, αλλά υπάρχουν. Σχεδόν ανύπαρκτα είναι αυτά που η πλοκή τους έχει εμπνευστεί από τα οικονομικές κρίσεις, παρόλο που για την ιστορική καταγραφή και ερμηνεία τους περιλαμβάνει χιλιάδες τίτλους.

Αναζητώντας τα από επαγγελματική διαστροφή, θέλω να πιστεύω ότι έχω διαβάσει τα περισσότερα.

Συγγραφείς όπως τον John Goldsmith, τον Paul Erdman και τον Michael Ridpath, στην ελληνική μπορούμε να βρούμε από τις εκδόσεις Bell. Από δεύτερο χέρι, γιατί έχουν εξαντληθεί. Υπάρχουν και άλλοι, όπως ο Stephen Frey, που παραμένουν αμετάφραστοι στην γλώσσα μας. Ορισμένα αστυνομικά του Πέτρου Μάρκαρη, έχουν μια πτυχή που έχει να κάνει με την πρόσφατη κρίση, αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορείς να τα κατατάξεις σε αυτή την κατηγορία.

Για αυτό και όταν διάβασα την υπόθεση του βιβλίου «Η τελευταία συναλλαγή», ενός Έλληνα συγγραφέα, του Ιάκωβου Σκανδάλη, κάτι ρίγησε μέσα μου και έσπευσα να το αποκτήσω. Πρόκειται για μια μυθιστορηματική οπτική στην χρηματιστηριακή τρέλα του 1999. Περιγράφει το παρασκήνιο, τις ίντριγκες, τα πάθη, τους τρόπους που ξεγελιούνται οι αφελείς, την δίψα του εύκολου και γρήγορου κέρδους που παρασύρει ακόμα και τους πιο ορθολογικούς. Παράλληλα όμως αναφέρεται και στην κατάρρευση του 2010 που ταλανίζει ακόμα τη χώρα μας, καθώς οι πρωταγωνιστές, η λογική και η μεθοδολογία είναι περιέργως...  οι ίδιες.

Το σενάριο δεν είναι αληθινό, αλλά αναφέρει την αλήθεια μέσα από μια κινηματογραφική ανάπλαση της ζωής. Περιγράφει με πρωτότυπο τρόπο την άνοδο και την πτώση ενός μεγιστάνα, του κεντρικού ήρωα, με μια ακολουθία γεγονότων που σε καθηλώνει. Ένα οδοιπορικό στον υπόγειο κόσμο των επιχειρήσεων, του χρηματιστηρίου, της πολιτικής. Με τη σαγήνη, τους κινδύνους, τα μυστηριώδη όντα που τον αποικίζουν.

Πάντως ο αναγνώστης μένει στο τέλος με εύλογα και αναπάντητα ερωτήματα, καθώς οι εμπλεκόμενοι στο βιβλίο παραπέμπουν αναμφίβολα σε γνωστά σε όλους μας πρόσωπα της επιχειρηματικής και πολιτικής μας ζωής αν και ποτέ κανείς μας δε θα μπορούσε να είναι απολύτως σίγουρος για την ταυτοποίηση τους.

Η «τελευταία συναλλαγή», είναι μια λογοτεχνική και ερευνητική άσκηση που αναμιγνύει στις περιγραφές της πραγματικά και φανταστικά περιστατικά. Αν και συχνά τα σύνορα δεν είναι απόλυτα διακριτά.

Δουλειά του μυθιστοριογράφου είναι η τολμηρή επινόηση, όχι η πιστή καταγραφή. Ο Σκανδάλης με το προσωπικό του στυλ ισορροπεί ανάμεσα στον μύθο και τα ιστορικά γεγονότα. Αντιφάσεις και ανατροπές έχει η ίδια η ζωή. Δεν θα είχαν τα βιβλία;

Το συγκεκριμένο βιβλίο πέρα από πληροφόρηση και ψυχαγωγία, επιδιώκει και πετυχαίνει τον προβληματισμό του αναγνώστη για τον κόσμο του χρηματιστηρίου και τα μυστικά του. Η ανάγνωση της «τελευταίας συναλλαγής», μας προσφέρει μια φυγή από τη ζωή, αλλά επίσης μας παρέχει νέα εφόδια, που εμπλουτίζουν την αναπόφευκτη επιστροφή μας. Λύνονται κάποια ερωτήματα, ενώ προκύπτουν άλλα, βασανιστικότερα. Οπότε έχει πετύχει τον σκοπό του.

Αυτόν τον μήνα κλείνουμε 20 χρόνια από το σκάσιμο της χρηματιστηριακής φούσκας, με τις πληγές ακόμα ανοικτές. Δεν υπήρξε σοβαρή δικαστική διερεύνηση, ούτε φυσικά απόδοση ευθυνών για την μεγαλύτερη αναδιανομή πλούτου που είχε γνωρίσει μέχρι τότε η ελληνική κοινωνία, από αδίστακτους κερδοσκόπους και διαπλεκόμενους παράγοντες. Λίγα χρόνια αργότερα θα διαπιστώναμε πως οι τερμίτες τρώγοντας έφτασαν στα θεμέλια της οικονομίας. Ήταν οι ίδιοι ακριβώς άνθρωποι, που θα οδηγούσαν τη χώρα λίγα μόνο χρόνια μετά στα πρόθυρα μίας ατιμωτικής χρεωκοπίας.

Για όποιον δραστηριοποιείται σήμερα στο ελληνικό χρηματιστήριο ή ήταν επενδυτής εκείνη την δραματική περίοδο, έχει όλα τα χαρακτηριστικά του καλού βιβλίου. Γιατί καλό βιβλίο είναι εκείνο που ανοίγουμε με λαχτάρα, μας κινητοποιεί δημιουργικά και το κλείνουμε με κέρδος.