Κι όμως στην Αθήνα υπάρχουν Αρχές!

Η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα έκρινε αντισυνταγματική, μη νόμιμη και αντίθετη στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) την αναγραφή του θρησκεύματος και της ιθαγένειας στα πιστοποιητικά σπουδών της δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης, αλλά και τη δήλωση των μαθητών ότι δεν είναι Χριστιανοί Ορθόδοξοι, προκειμένου να απαλλαγούν από το µάθηµα των Θρησκευτικών.

Στην Αρχή είχαν προσφύγει η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕλΕΔΑ) και η Ένωση Αθέων. Ανοίγει έτσι ο δρόμος ώστε να σταματήσει το ελληνικό Κράτος να παραβιάζει διατάξεις του Συντάγματος και της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου ενώ προστατεύονται τα προσωπικά δεδομένα και θα σταματήσουν να εκτίθενται σε απαράδεκτες διακρίσεις χιλιάδες μαθητές στην Ελλάδα.

Μία εξαιρετική απόφαση

Συγκεκριμένα η Αρχή έκρινε με την υπ’ αριθμ. 28/2019 απόφασή της ότι: (α) Η αναγραφή του θρησκεύματος και της ιθαγένειας στα στοιχεία που τηρούνται στο σχολείο, στους τίτλους και στα πιστοποιητικά σπουδών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και στο πληροφοριακό σύστημα «myschool», καθώς και η ύπαρξη αντίστοιχων πεδίων στα σχετικά έντυπα, ανεξαρτήτως αν είναι προαιρετική η συμπλήρωσή τους, και

β) η δήλωση ότι ο μαθητής δεν είναι χριστιανός ορθόδοξος, και εξ αυτού επικαλείται λόγους θρησκευτικής συνείδησης για την απαλλαγή του από το μάθημα των Θρησκευτικών, δεν είναι νόμιμες.

Επίσης καλεί το υπουργείο Παιδείας να εκδώσει κάθε αναγκαία οδηγία προς τις εκπαιδευτικές αρχές και τους διευθυντές των σχολείων ώστε, εφεξής, για την απαλλαγή από το µάθημα των Θρησκευτικών να µην απαιτείται η δήλωση ότι ο μαθητής δεν είναι Χριστιανός Ορθόδοξος, αλλά το δικαίωμα αυτό να ασκείται (από τον ίδιο τον μαθητή αν είναι ενήλικος ή από τους γονείς του αν είναι ανήλικος), κατ' επίκληση αποκλειστικά και μόνο λόγων συνείδησης.

Μόλις τον περασμένο Μάιο η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας (με ψήφους 24 υπέρ έναντι 3 κατά) απέρριψε αίτημα να ακυρωθούν αποφάσεις του υπουργού Παιδείας που προέβλεπαν την αναγραφή του θρησκεύματος των μαθητών στα απολυτήρια. Το ΣτΕ έκρινε ότι με το να αναγράφεται στο απολυτήριο το πεδίο του θρησκεύματος, το θρήσκευμα του μαθητή, όχι μόνο δεν προσβάλλει κανένα δικαίωμα θρησκευτικής ελευθερίας, αλλά αντίθετα το άρθρο 16 του Συντάγματος αναφέρεται στην ανάπτυξη της θρησκευτικής συνείδησης.

Το πώς ακριβώς επιτυγχάνεται προστασία της θρησκευτικής ελευθερίας με ένα έντυπο (απολυτήριο Λυκείου) το οποίο συνοδεύει τους μαθητές σε όλη τους τη ζωή και την επαγγελματική σταδιοδρομία, είναι κάτι που εξηγείται μόνο από δικαστικές αποφάσεις που έχουν παρθεί πριν τη δίκη.

Προσωπική εμπειρία

Σαν γονέας αντιμετώπισα το θέμα δύο φορές, όταν τα παιδιά μου θέλησαν να απαλλαγούν από τα Θρησκευτικά (τα οποία δεν διατηρούσαν και τις καλύτερες σχέσεις με το μάθημα, όταν από τις πρώτες τάξεις του Γυμνασίου ο μεγαλύτερος γιος μου ρώτησε ποια ημέρα της Δημιουργίας ο Θεός έφτιαξε τους δεινόσαυρους). Θεωρώ εξευτελιστική τη διαδικασία της δήλωσης θρησκευτικής μετάνοιας που είναι υποχρεωμένοι να υποβάλλουν γονείς (μου είχαν μάλιστα ζητήσει και αντίστοιχη της γυναίκας μου).

«Τα Καίσαρος Καίσαρι και τα του Θεού τω Θεώ»

Ο ανολοκλήρωτος διαχωρισμός Κράτους - Εκκλησίας θα παρείχε οφέλη και για τα δύο μέρη. Οι ρόλοι είναι διακριτοί (τουλάχιστον στις δημοκρατικές κοινωνίες του 21ου αιώνα) ενώ το θέμα θα γίνεται όλο και πιο επιτακτικό, όσο η χώρα θα προσπαθεί (;) να εκσυγχρονιστεί.

Δεν πρόκειται για δογματικό αντικληρικαλισμό αλλά για αναγκαιότητα, στο πλαίσιο των αλλαγών που χρειάζεται για να θεραπευτεί ο μεγάλος ασθενής: το ελληνικό κράτος. Όσοι θεωρούν ότι δεν θα έπρεπε να θεωρείται πρόβλημα γιατί ζούμε σε μία χώρα που η συντριπτική πλειοψηφία δηλώνουν Χριστιανοί Ορθόδοξοι, θα απαντούσα ότι (α) τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι ατομικά και δεν εξαρτώνται από την αρχή της πλειοψηφίας, (β) δεν είναι λιγότερο Έλληνες όσοι δεν ασπάζονται τα διδάγματα της κυρίαρχης θρησκείας. Μάλιστα έχουμε το δικαίωμα να μη διαθέτουμε καμία θρησκευτική πίστη.

Η νέα υπουργός Παιδείας δήλωσε ότι το μάθημα των Θρησκευτικών πρέπει να γίνει πιο ελκυστικό (είναι άλλωστε το μόνο που παραμένει μαζί με τη γυμναστική ως βασικό στη Γ’ Λυκείου μαζί με τα μαθήματα «κατεύθυνσης»). Φαίνεται ότι θα σπαταλήσουμε πόρους για ένα μάθημα θρησκευτικής κατήχησης, όταν οι υπόλοιποι προσαρμόζονται στην 4η βιομηχανική επανάσταση με Μαθηματικά και Τεχνητή Νοημοσύνη. Αν συνεχίσουμε έτσι, σε λίγο θα τους αντιμετωπίζουμε με προσευχές.

Η Εκκλησία γνωρίζει ότι το μάθημα των Θρησκευτικών είναι η «ώρα του παιδιού» αλλά το ανέχεται, γιατί κατοχυρώνεται ο ρόλος της στη λειτουργία του ελληνικού κράτους και τη συνδιαμόρφωση της εκπαιδευτικής πολιτικής. Οι Έλληνες αγνοούν τους δαρβινικούς νόμους της εξέλιξης, αλλά διδάσκονται θεοκρατικές ερμηνείες για τη δημιουργία της ζωής. Αγνοώντας όμως την επιστήμη, κτίζουμε μια παιδεία της αποκάλυψης αντί της ανακάλυψης.

Διαχρονική και διακομματική αποτυχία

Σε ένα θέμα που θα μπορούσε να έχει λυθεί εύκολα και σύννομα, διαδοχικοί υπουργοί (Λοβέρδος, Γαβρόγλου, μέχρι και ο καρατομημένος από την Εκκλησία κος Φίλης) απέτυχαν παταγωδώς, χρησιμοποιώντας πονηρές (αλλά ευλογημένες) εγκυκλίους καθώς και διάφορες υποκριτικές τακτικές για να παραβιάζονται δικαιώματα.

Μετά την απόφαση της Αρχής, απομένει η υπουργός κα Κεραμέως να εκδώσει τις κατάλληλες οδηγίες αποφεύγοντας αμφισημίες, ώστε να διασφαλιστεί επιτέλους η θρησκευτική ελευθερία και η προστασία των προσωπικών δεδομένων στον ευαίσθητο χώρο της εκπαίδευσης.

Διόρθωση

Στο άρθρο αναφέρεται ότι υπήρξε τον Μάιο αρνητική απόφαση του ΣτΕ για απάλειψη του θρησκεύματος από τα απολυτήρια. Η απόφαση δεν έχει ακόμη εκδοθεί. Αυτό που απέρριψε τον Μάιο το ΣτΕ ήταν αίτημα απομάκρυνσης των θρησκευτικών εικόνων από την δικαστική αίθουσα κατά την διαδικασία εκδίκασης της υπόθεσης. Αν εκδώσει διαφορετική απόφαση το ΣτΕ, το Υπουργείο οφείλει να συμμορφωθεί με το ΣτΕ. Όμως μέχρι τότε το δεσμεύει η απόφαση της Αρχής που καλύπτεται από το τεκμήριο της νομιμότητας.

Για το μάθημα των θρησκευτικών όμως υπάρχει η απόφαση 660/2018 του ΣτΕ η οποία έκρινε ως αντισυνταγματική την απόφαση του Υπουργού Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων (ΦΕΚ Β΄ 2920/13.9.2016) απορρίπτοντας αλλαγές στο μάθημα των Θρησκευτικών θεωρώντας τες «σε αντίθεση προς την διάταξη του άρθρου 16 παρ. 2 του Συντάγματος, διότι με το πρόγραμμα σπουδών που εισάγει φαλκιδεύεται ο επιβεβλημένος από τη συνταγματική αυτή διάταξη σκοπός της ανάπτυξης ορθόδοξης χριστιανικής συνείδησης των μαθητών που ανήκουν στην επικρατούσα θρησκεία της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας του Χριστού».
Ευχαριστώ τον δικηγόρο Βασίλη Σωτηρόπουλο (http://elawyer.blogspot.com/) (χειρίζεται την υπόθεση) για την βοήθειά του ώστε να διευκρινίσω τα παραπάνω.

* Ο Κώστας Μαρκάζος είναι οικονομολόγος, συγγραφέας του βιβλίου «ΑΝΤΙΠΑΛΟΙ ΜΕ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΜΑΣ» (εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη)

** Δείτε την απόφαση στη στήλη Συνοδευτικό Υλικό.