Η τύχη του Αντετοκούνμπο

Ο συγκινητικός λόγος του Γιάννη Αντετοκούνμπο κατά τη βράβευσή του ως MVP του NBA ξεκίνησε ευχαριστώντας τον Θεό. Δήλωσε: «Ό,τι κάνω, το κάνω μέσω Αυτού. Είμαι απίστευτα ευλογημένος». Σίγουρα διαθέτει ευλογημένο ταλέντο.

Κάποιοι έσπευσαν να προβάλουν αυτές τις δηλώσεις σαν απόδειξη θεϊκής παρουσίας και παρέμβασης στην καριέρα του Γιάννη. Δεν έχω καμία διάθεση να αμφισβητήσω ότι  πιστεύει αυτά που λέει. Ανάρτησα ένα tweet στο οποίο ανέφερα: αν στις δηλώσεις του Αντετοκούνμπο αντικαταστήσουμε τη λέξη «Θεός» με τη λέξη «Τύχη», το νόημα δεν αλλάζει καθόλου (και μάλλον γίνεται καλύτερο). Όπως συμβαίνει συνήθως στα κυριαρχούμενα από ανωνυμία και πάθος κοινωνικά δίκτυα, κάποιοι ενοχλήθηκαν και αντέδρασαν αναλόγως (παρακάτω μερικές απαντήσεις που έλαβα. Εξαίρεσα τα υβριστικά μηνύματα, τα οποία κρατώ για δική μου απόλαυση).

Αυτά που συμβαίνουν σε εμάς χωρίς εμάς

Είμαστε προϊόντα τύχης. Οι σημαντικότερες επιλογές της ζωής μας δεν γίνονται από εμάς και συμβαίνουν χωρίς τη συγκατάθεσή μας. Το πού, πότε και από ποιους θα γεννηθείς, δεν το επηρεάζει κανείς μας. Αν ο Αντετοκούνμπο είχε γεννηθεί 30 χρόνια νωρίτερα εδώ, κανείς δεν θα τον πρόσεχε (γιατί μάλλον δεν θα συνέπιπτε με τους συγκεκριμένους ανθρώπους που τον έπεισαν να ασχοληθεί με το μπάσκετ). Αν είχε γεννηθεί 50 χρόνια νωρίτερα από τους ίδιους γονείς, μάλλον θα μεγάλωνε στη Νιγηρία. Αν είχε γεννηθεί πριν 200 χρόνια στην Αφρική, μπορεί και να κατέληγε στην Αμερική αλλά για άλλους λόγους. Τώρα μπορεί κάποιοι να θεωρούν ότι η μοίρα μας είναι προδιαγεγραμμένη από τον Θεό (από κάποιον από όλους τους διαθέσιμους) και η τύχη είναι αυτό που μας παρουσιάζεται ως η θέλησή Του. Ο καθένας μας είναι ελεύθερος να διαλέξει ό,τι νομίζει.

Βοηθάει η πίστη;

Άραγε ενισχύει την προσπάθεια ενός αθλητή η πίστη στον Θεό; Νομίζω ότι σε πολλές περιπτώσεις βοηθάει και μάλιστα ανεξαρτήτως συγκεκριμένου Θεού. Είναι ένα είδος placebo effect και έχει αποτελέσματα. Ισχύει για κάθε πίστη, ακόμη και αν επιδιώκουμε κάτι ενάντια στη λογική. Παρά τα θετικά αποτελέσματα, αυτό δεν αποτελεί απόδειξη ύπαρξης κάποιας θεϊκής δύναμης που μας βοηθάει από ψηλά. Στα ομαδικά αθλήματα μάλλον ακυρώνεται, γιατί όπως έλεγε και ο μέγας Γιόχαν Κρόιφ, «Στην Ισπανία και οι 22 παίκτες κάνουν τον σταυρό τους πριν μπουν στο γήπεδο. Αν αυτό είχε αποτέλεσμα, τότε όλα τα ματς θα τελείωναν ισόπαλα. Όμως δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο».

Και το ταλέντο; Και η σκληρή δουλειά;

Το ταλέντο (αυτό και αν είναι θέμα τύχης) ποτέ δεν φτάνει· η επιτυχία εξασφαλίζεται και με τη σκληρή δουλειά. Κανένας δεν θα αναγνώριζε τίποτα στον Γιάννη Αντετοκούνμπο, αν δεν προσπαθούσε με όλες του τις δυνάμεις. Οι κοέλιες θεωρίες περί συνωμοσίας του σύμπαντος όταν επιθυμείς κάτι πολύ, είναι ψευτοφιλοσοφικά λαϊκά αναγνώσματα.

Αν η θεά Τύχη δεν σου χαρίσει το ταλέντο αλλά και τις συνθήκες για να δουλέψεις, τότε όλα στη Γη θα συνωμοτήσουν εναντίον σου. Συνιστώ το βιβλίο του Νασίμ Ταλέμπ «Στην πλάνη του τυχαίου» (εκδόσεις Κλειδάριθμος), που αναλύει τα προβλήματα της αβεβαιότητας στον κόσμο των αγορών αλλά και στην προσωπική μας ζωή.

Σεβασμός στα θρησκευτικά πιστεύω των άλλων

Δεν αμφισβήτησα τα θρησκευτικά πιστεύω του Αντετοκούνμπο· άλλωστε μου είναι αδιάφορα. Ταυτόχρονα όμως δεν αισθάνομαι καμία υποχρέωση να σεβαστώ τις απόψεις ή τις θρησκευτικές προτιμήσεις κανενός. Ο κόσμος προοδεύει μέσω της «προσβολής» των επικρατούντων απόψεων.

Αν δεν υπήρχε αμφισβήτηση επίσημων απόψεων, ο κόσμος θα έμενε στάσιμος. Όλες οι επιστημονικές (και όχι μόνο) αλήθειες  που αποδεχόμαστε σήμερα, ξεκίνησαν σαν βλάσφημες. Δεν υπάρχουν ιερές απόψεις και καμία πεποίθηση ή ισχυρισμός δεν διαθέτει ασυλία.

Προφανώς το ίδιο ισχύει και για εμένα. Κανείς δεν έχει υποχρέωση να σεβαστεί καμία από τις απόψεις μου. Αυτό που έγραψα στο Twitter θεωρήθηκε μέχρι και αντεθνικό και βλάσφημο εναντίον του Θεού των Ελλήνων που μας έδωσε την ελευθερία μας.

Ποιοι είναι πραγματικά περήφανοι για τον Greek Freak

Θα ήθελα πολύ να έβλεπα τι θα έλεγαν όλοι αυτοί που δηλώνουν περήφανοι για τον Έλληνα Γιάννη Αντετοκούνμπο, αν συνέχιζε να πουλάει «μαϊμού» προϊόντα σαν παράνομος μετανάστης.

Συμπαθώ τον Αντετοκούνμπο περισσότερο από τους όψιμους υποστηρικτές του. Είναι πάντως χρήσιμο να θυμόμαστε ότι του χορηγήθηκε ελληνικό διαβατήριο 35 μέρες μετά το ΝΒΑ draft του 2013. Υπάρχουν δεκάδες υποκριτές πολιτικοί που σήμερα συγχαίρουν τον Αντετοκούνμπο, σε μια (ανήθικη) προσπάθεια να εκμεταλλευτούν λίγη από τη δόξα του. Οι ίδιοι το 2010 ή το 2017 καταψήφιζαν την απονομή ιθαγένειας  στα παιδιά μεταναστών.    

Αναρωτήθηκα τι θα γινόταν αν ο Αντετοκούνμπο πουλούσε γυαλιά ηλίου και δεν γινόταν παίκτης μπάσκετ. Θα αισθάνονταν περήφανοι με ένα άλλο νέο παιδί παράνομων μεταναστών από τη Νιγηρία, αν ύψωνε την ελληνική σημαία και τραγουδούσε τον εθνικό ύμνο;

Ναι, είμαι περήφανος που ο Γιάννης Αντετοκούνμπο βρέθηκε από τα Σεπόλια στην κορυφή του NBA. Πιο περήφανος όμως είμαι γιατί φάνηκε ότι υπάρχουν υγιή κύτταρα στην ελληνική κοινωνία, που τον ανακάλυψαν, τον υποστήριξαν και του έδωσαν δυνατότητες που του στερεί το επίσημο κράτος. Ο Giannis αποτελεί παράδειγμα που μπορεί να οδηγήσει στην ενσωμάτωση χιλιάδων παιδιών μεταναστών στην ελληνική κοινωνία. Κάποια μπορεί να ενσωματωθούν στην κοινωνία μας μέσω του αθλητισμού, αλλά περισσότερο πιθανό θεωρώ ότι αυτό θα συμβεί μέσω των επιχειρήσεων και της οικονομίας.

Είναι βέβαιο πως ανάμεσα στις χιλιάδες παιδιά που η τύχη τα έφερε στην Ελλάδα υπάρχουν και ταλέντα όλων των ειδών. Αν καταφέρουμε να μη χαθούν αυτοί οι άνθρωποι που η μοίρα τούς οδήγησε ανάμεσά μας και γίνουν ενεργά και ισότιμα μέλη της ελληνικής κοινωνίας, θα ανοίξει η τύχη τους (μαζί και η δική μας).

* Ο Κώστας Μαρκάζος είναι οικονομολόγος, συγγραφέας του βιβλίου «ΑΝΤΙΠΑΛΟΙ ΜΕ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΜΑΣ» (εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη)