Αϊβαλιώτης: Η... λίμπιντο της οικονομίας

«Η φαντασία στην εξουσία» ήταν ένα από τα συνθήματα του Μάη του 68 που καθόρισε εκείνην την αμφισβήτηση της μέχρι τότε κατεστημένης τάξης. Συγκίνησε πολλούς, πολύ πέρα από την Γαλλία, και έγινε μία αντίληψη που την βρίσκουμε έκτοτε κατά καιρούς, μεταμφιεσμένη σε άλλα συνθήματα, σε πολλές πλευρές πολιτικών αντιλήψεων που θέλουν να αμφισβητήσουν την εκάστοτε εξουσία.

Η δύναμη της φαντασίας των ανθρώπων μπορεί να κινεί τον κόσμο. Με την έννοια της φαντασίας σχετίζονται όλα τα όνειρα, τα σχέδια, τα σενάρια δραστηριότητας του κάθε ατόμου για την βελτίωση της ζωής του και την επίτευξη της ευτυχίας, όπως την ορίζει ο καθένας.

Η φαντασία των ανθρώπων είναι στην πραγματικότητα το ελατήριο της οικονομίας, είναι αυτή που μπορεί να κινητοποιεί την δράση τους. Και είναι αυτή που μπορεί να παράγει μεγάλο οικονομικό αποτέλεσμα.

Ας πάρουμε ένα παράδειγμα. Κάθε λογικός άνθρωπος ξέρει ότι οι πιθανότητες που έχει να πετύχει μεγάλο κέρδος παίζοντας τζόκερ, ή άλλα παρόμοια τυχερά παιχνίδια, είναι απειροελάχιστη. Και ξέρει από την πείρα του ότι παίζοντας συστηματικά θα χάσει περισσότερα από όσα θα κερδίσει. Και όμως εκατομμύρια εκατομμυρίων άνθρωποι σε όλον τον κόσμο τροφοδοτούν μια τεράστια βιομηχανία τζόγου που παράγει μεγάλα κέρδη για τις εταιρείες στοιχημάτων, καζίνο, τυχερών παιχνιδιών. Αυτό που παράγει αυτά τα κέρδη και στηρίζει αυτήν την γιγάντια μηχανή παραγωγής κερδών είναι ακριβώς τα όνειρα των ανθρώπων ότι έχουν μια πιθανότητα να γίνουν πλούσιοι. Έστω και αν η πιθανότητα αυτή είναι απειροελάχιστη.

Η Ελλάδα μπόρεσε να ξεπεράσει την φτώχεια και την ταπείνωση στην οποία βρέθηκε μετά τον πόλεμο και τον εμφύλιο μέσα από μια ευνοϊκή συγκυρία οικονομικής ανάπτυξης σε όλον τον κόσμο, εκμετάλλευσης των σωστών συμμαχιών και μεγάλης ρευστότητας από το εξωτερικό περιβάλλον της. Σε όλη αυτήν την διαδρομή, από το 1950 μέχρι το 2010, οι κάτοικοι της χώρας κατάφεραν να εκμεταλλευτούν τις ευκαιρίες που παρουσιάστηκαν με οδηγό τα όνειρα τους, την φαντασία τους για μια καλή ζωή. Που είχε μέσα της αυτά που συγκροτούσαν το όραμα της καλής ζωής της μεσαίας τάξης σε όλον τον ανεπτυγμένο κόσμο, χρήματα για κατανάλωση, σπίτια, αυτοκίνητα, ταξίδια, διασκέδαση.

Μπορεί τα μέσα και οι ευκαιρίες να ήταν άφθονες, η πραγματική όμως εμβρυουλκός δύναμη αυτής της κούρσας ανάπτυξης που οδήγησε την χώρα στην θέση της 30ης πλουσιότερης στον κόσμο ήταν οι επιθυμίες και τα όνειρα των ανθρώπων. Η φαντασία τους, ή αν θέλετε η φαντασίωση τους.

Η κρίση μας προσγείωσε απότομα και διέλυσε πολλές αυταπάτες.

Αναζητούμε εδώ και πολλά χρόνια την αρχή ενός νέου, ενάρετου αυτήν την φορά, κύκλου ανάπτυξης. Χωρίς να πετυχαίνουμε να τον ξεκινήσουμε. Υπάρχουν πολλοί λόγοι που περιγράφονται με οικονομικούς όρους. Και είναι πιθανόν όλοι σωστοί.

Ωστόσο θα μπορούσε κανείς να πει ότι αυτός ο λόγος που είναι περισσότερο καθοριστικός είναι ότι το θεσμικό περιβάλλον που επιβλήθηκε τα χρόνια της κρίσης κατέστρεψε την δυνατότητα των ανθρώπων να ονειρεύονται μια καλύτερη ζωή.

Τα όνειρα καταργήθηκαν, τα σχέδια ακυρώθηκαν, τα σενάρια δραστηριότητας δεν μπορούν να ξεκινήσουν. Γιατί είναι όλα θνησιγενή από την στιγμή που το κράτος απαιτεί όλο και μεγαλύτερο μέρος των ενδεχόμενων κερδών, ή επιβάλλει όλο και περισσότερες πειθαρχίες και απειλές για την συμμόρφωση με όλο και πιο αυστηρούς κανονισμούς. Από την στιγμή που η πλήρης συμμόρφωση συνεπάγεται ουσιαστική κατάσχεση του παραγόμενου πλούτου ή και κατάσχεση του υπάρχοντος κεφαλαίου, γιατί να σχεδιάσει κανείς οτιδήποτε;

Στην κατάσταση αυτή φθάσαμε τόσο με την υπερφορολόγηση της εποχής ΣΥΡΙΖΑ όσο και με τις απειλές για τα περιουσιολόγια και τους κεφαλαιακούς ελέγχους, με διάφορες προφάσεις. Ένα απειλητικό Κράτος, τύπου «Μεγάλου Αδελφού», που περηφανεύεται για κάθε επιτυχία του να μαζέψει όλο και περισσότερους κοινωνικούς πόρους για να τους διαθέσει σύμφωνα με τις επιθυμίες και τα συμφέροντα της κυβέρνησης. Τι μπορεί κανείς να ονειρευτεί σε ένα τέτοιο δυστοπικό περιβάλλον; Πέρα από το να φύγει από την χώρα, όπως έχουν κάνει εκατοντάδες χιλιάδες, νέοι κυρίως, συμπολίτες μας;

Η φαντασία έσβησε. Και η χώρα υποφέρει. Και αδειάζει.

Αν πρέπει κάτι να κάνουμε είναι να αντιστρέψουμε πορεία. Να κάνουμε ακριβώς το αντίθετο από ότι κάναμε μέχρι σήμερα. Να αρχίσουμε να μειώνουμε τους φόρους, να ελαφρύνουμε το ρυθμιστικό περιβάλλον, να μειώσουμε τους ελέγχους. Μέχρι το σημείο εκείνο που θα ξαναδούμε να ξανανάβει η οικονομική μηχανή, να ανεβαίνει η λίμπιντο της οικονομίας, να επανέρχονται τα όνειρα, τα σχέδια, τα σενάρια δραστηριότητας των ανθρώπων.

Εκλογές έχουμε σε λίγες μέρες. Ας ελπίσουμε

*Ο κ. Αριστοτέλης Αϊβαλιώτης είναι υποψήφιος βουλευτής Νότιου Τομέα Β' Αθηνών της ΝΔ.