Γιατί η Ελλάδα έχει στελέχη... «διαμάντια»

Σύμφωνα με την «Ετήσια Έρευνα Έλλειψης Ταλέντου» της ManpowerGroup, 6 στους 10 εργοδότες στην Ελλάδα δυσκολεύονται να καλύψουν θέσεις εργασίας. Αποτελεί το υψηλότερο ποσοστό που καταγράφεται τα τελευταία 10 χρόνια διεξαγωγής της έρευνας στη χώρα μας, ενώ βρίσκεται 16 μονάδες πάνω από τον παγκόσμιο μέσο όρο (45%).

Το εύρημα είναι εντυπωσιακό, γιατί διαπιστώνεται έλλειψη ταλέντου σε μια χώρα που υποτίθεται ότι διαθέτει πλεόνασμα για εξαγωγή. Η τάση μάλιστα εμφανίζεται επιδεινούμενη, καθώς πρόβλημα το 2012 είχε το 24% των επιχειρήσεων, για να φτάσει το 61% το 2018, κάτι που χρήζει ιδιαίτερης ερμηνείας.

Η Έλλειψη Ταλέντου στην Ελλάδα και παγκοσμίως, 2008-2018 (Πηγή: ManpowerGroup)

Στην αρχή, θεώρησα ότι ο βασικός λόγος είναι οι χαμηλές προσφερόμενες αμοιβές, αλλά -σύμφωνα με τη μελέτη- μόνο το 12% του συνόλου αποτελεί τη γενεσιουργό αιτία του προβλήματος. Δεν έχω στοιχεία για να αμφισβητήσω την έρευνα της Manpower και όπως έλεγε και ο W. Edwards Deming, «χωρίς δεδομένα, είσαι απλώς άλλος ένας με άποψη». Όμως τα συμπεράσματα για την Ελλάδα είναι τουλάχιστον περίεργα. Οι συγκρίσεις με άλλες χώρες, με διαφορετικές δομές και κατανομή μεγέθους επιχειρήσεων, είναι προβληματικές, στον βαθμό που δεν λαμβάνονται υπόψη. Το βασικό συμπέρασμα της έκθεσης (έλλειψη ταλέντου των νέων) έτυχε ευρείας δημοσιότητας, χωρίς όμως να υπάρξει προβληματισμός. Ίσως είναι άλλο ένα νέο που αυξάνει την αναγνωσιμότητα των μέσων ενημέρωσης που τρέχουν να υιοθετήσουν ότι θα εξάψει την περιέργεια ή θα επιβεβαιώσει πεποιθήσεις, ακόμη και αν είναι fake news. Άλλωστε όλοι έχουμε γνωστούς που «δεν μπορούν να βρουν νέους να μαζέψουν τις ελιές ή τις φράουλες ενώ κάθονται στο καφενείο».

Μαργαριτάρια για πρωινό στην Ουάσιγκτον

Το 2007, η εφημερίδα Washington Post διερευνούσε αν μπορούμε σε ένα καθημερινό περιβάλλον και σε ανύποπτη ώρα, να αναγνωρίζουμε το ταλέντο. Ένας από τους πιο ακριβοπληρωμένους βιολιστές στον κόσμο, ο Joshua Bell (η αμοιβή του φτάνει τα 1.000$/λεπτό), με ένα βιολί Stradivarius αξίας 3,5 εκατομμυρίων δολαρίων, ξεκινά να ερμηνεύει incognito για τους ανυποψίαστους περαστικούς του μετρό της Ουάσιγκτον, κλασικά (επίτηδες όχι ευρέως γνωστά) αριστουργήματα του Bach και του Schubert. Σε 43 λεπτά, από τους 1.097 περαστικούς, μόλις 7 σταμάτησαν να τον ακούσουν, ενώ 27 άφησαν βιαστικά χρήματα, οι περισσότεροι χωρίς να σταματήσουν. (Δείτε το video: http://www.youtube.com/watch?v=hnOPu0... μια καλή περίληψη στα ελληνικά μπορείτε να δείτε εδώ: https://www.youtube.com/watch?v=vX9CpPnTMdw (όσες φορές και να το δω, με συγκινεί ο διάλογος με τη γυναίκα στο τέλος, που τον έχει αναγνωρίσει).

Το συγκεκριμένο κοινωνικό πείραμα οργανώθηκε από την εφημερίδα, ως μέρος μιας κοινωνικής μελέτης για το τι εκλαμβάνουμε ως σημαντικό, τι μας αρέσει και σε τι δίνουμε προτεραιότητα. Πιστεύω ότι υπάρχουν αναλογίες με τους γεμάτους διάθεση νέους που ζουν στην Ελλάδα σήμερα. Τους βλέπουμε καθημερινά αλλά δεν τους ακούμε. Έχουμε χάσει την ικανότητα να διακρίνουμε το ταλέντο τους. Ίσως δεν θέλουμε να βασανίσουμε το μυαλό μας με συμπεράσματα που θα οδηγούσαν σε ριζικές αποφάσεις που θα ξεβόλευαν αρκετούς.

Εθνικές προτεραιότητες

Ζούμε σε μία χώρα που τα θέματα που «ανεβοκατεβάζουν κυβερνήσεις» είναι η μείωση των συντάξεων και η δυνατότητα απόλυσης ή αξιολόγησης των δημοσίων υπαλλήλων. Από την αρχή της κρίσης (εδώ και μια δεκαετία πλέον) ασχοληθήκαμε πολύ με τους συνταξιούχους και ελάχιστα με τους νεότερους. Έχουμε φτάσει να θεωρούμε προνόμιο να έχει ένας νέος δουλειά με αμοιβή πάνω από τη μέση σύνταξη. Αντί να είναι το υπ’ αριθμόν ένα θέμα της κοινωνίας, πλανάται σαν ένα φοβερό μυστικό που κανείς δεν συζητά. Εν τω μεταξύ οι νέοι μεταναστεύουν (εξορίζονται, θα ήταν η πιο ακριβής διατύπωση), αναβάλλουν τη δημιουργία οικογένειας και επιστρέφουν ταπεινωμένοι στο παιδικό δωμάτιο του πατρικού, ζητιανεύοντας τη σύνταξη του παππού.

Σήμερα διαθέτουμε μια νέα γενιά Ελλήνων, που στην πλειοψηφία τους είναι πιο μορφωμένη από τις προηγούμενες. Έχει περισσότερες επαφές και παραστάσεις για άλλες χώρες και λειτουργεί σε ένα διεθνοποιημένο περιβάλλον, χρησιμοποιώντας σύγχρονες τεχνολογίες. Οι νέοι μας ταυτόχρονα δέχονται ισχυρές δόσεις απογοήτευσης και εθνικής μειονεξίας. Διανύουν μια παραγωγική ηλικία ακούγοντας αντιφατικά πράγματα. Από τη μία, το ελληνικό κράτος δεν τους υπολογίζει και από την άλλη, η καλύτερη συμβουλή που τους προσφέρεται είναι να μεταναστεύσουν στο εξωτερικό.

Η ψυχολογική μειονεξία είναι η χειρότερη κληρονομιά που τους αφήνουμε, χωρίς αντισταθμίσεις ή ελπίδες (έστω και μακρινές). Τους αναγκάζουμε να διοχετεύσουν όλα τα ταλέντα, τις γνώσεις και τη διάθεση για δημιουργία εκτός Ελλάδας. Το πελατειακό σύστημα εξακολουθεί να αναπαράγεται. Ένα άρρωστο κράτος με παρωχημένες δομές καταπνίγει κάθε νέα δραστηριότητα. Η πανταχού παρούσα αναξιοκρατία απογοητεύει και διώχνει όσους μπορούν να δραπετεύσουν.

Αν δεν αλλάξουμε προτεραιότητες και το νοσηρό σύστημα που μας χρεοκόπησε, θα αφήσουμε παρακαταθήκη μια χώρα σε μόνιμη υστέρηση, που θα συνεχίσει να φθίνει μέχρι συντριβής, που θα επέλθει σε ένα εξαιρετικά σύντομο μελλοντικό ιστορικό χρόνο.