Ο Rockefeller πρώτος δισεκατομμυριούχος στην ιστορία

Το 1906, ο 26ος πρόεδρος των ΗΠΑ Theodore Roosevelt επινόησε τον όρο muckraker, για να υποδηλώσει τους δημοσιογράφους που αποκάλυπταν τη διαφθορά. Όπως είχε αναφέρει, εμπνεύστηκε από την εικόνα του ανθρώπου με την τσουγκράνα (rake) και την κοπριά (muck), ένα λογοτεχνικό ήρωα του John Bunyan.

Ο όρος καθιερώθηκε ως συνώνυμο της σκανδαλοθηρικής δημοσιογραφίας, η οποία είχε σαν στόχο την αποκάλυψη της διαφθοράς. Η πιο διάσημη muckraker της εποχής ήταν μια μαχητική, όμορφη, ψηλή γυναίκα, η Ida Tarbell. Η Ida είχε βάλει ως σκοπό της ζωής της να φέρει στο φως τα σκάνδαλα που αφορούσαν τη Standard Oil. Τα άρθρα της έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη μεταστροφή της κοινής γνώμης εναντίον του ισχυρότερου μεγιστάνα, του John Rockefeller.

Παρ' όλα αυτά, το 1916 ο Rockefeller κατάφερε να γίνει ο πρώτος δισεκατομμυριούχος στην ιστορία, με την αξία της περιουσίας του να φτάνει στο απόγειό της στο 2% της οικονομίας των ΗΠΑ.

Η πορεία του

Ο John γεννήθηκε στα βόρεια της πολιτείας της Νέας Υόρκης το 1839. Στην ηλικία των 16 ετών, ο πατέρας τους εγκατέλειψε την οικογένειά του και αναγκάστηκε να δουλέψει ως βοηθός λογιστή.

Στα 20 του, απόκτησε μετοχές σε μια πετρελαϊκή εταιρία, για να την εξαγοράσει λίγο αργότερα μαζί με τον αδελφό του William και ένα χημικό, τον Andrews. Χάρη στην ευφυΐα του Rockefeller, μετέτρεψαν στην κατάλληλη στιγμή το επιχειρηματικό πλάνο της. Από τις γεωτρήσεις μεταπήδησαν στη διύλιση του πετρελαίου.

Το 1870 ίδρυσε τη Standard Oil στο Οχάιο, της οποίας υπήρξε πρόεδρος μέχρι τη συνταξιοδότησή του το 1897. Ο Rockefeller είχε τη διορατικότητα να κατανοήσει τον κομβικό ρόλο που θα έπαιζαν τα ορυκτά καύσιμα στην οικονομία. Δημιούργησε τη μεγαλύτερη επιχείρηση στον κόσμο, απασχολώντας 100.000 υπαλλήλους, ελέγχοντας το 90% του συνόλου του πετρελαίου που διακινούνταν στις ΗΠΑ.

Το 1911, το Ανώτατο δικαστήριο των ΗΠΑ αποφάσισε ότι το μονοπώλιο της Standard Oil έπρεπε να λάβει τέλος, επειδή παραβίαζε ομοσπονδιακούς νόμους. Διέταξε την πετρελαϊκή αυτοκρατορία να διαχωριστεί σε 34 κομμάτια. Τότε γεννήθηκαν οι σημερινοί ενεργειακοί κολοσσοί όπως η Exxon, η Mobil και η Chevron.

Ωστόσο όταν πάρθηκε η απόφαση, ο John Rockefeller ήταν και πάλι ένα βήμα μπροστά. Είχε αποσυρθεί από την εταιρεία του, έχοντας κρατήσει μεγάλο ποσοστό μετοχών. Η διάσπαση της Standard Oil απογείωσε τις μετοχές των ξεχωριστών εταιριών. Πολύ σύντομα πολλαπλασίασε την ήδη τεράστια περιουσία του.

Η φιλανθρωπική δράση

Ο John Rockefeller υπήρξε αμφιλεγόμενη προσωπικότητα. Εκτός από άπληστος, αδίστακτος και πανούργος επιχειρηματίας, είχε έντονη φιλανθρωπική δράση. Σε όλη τη διάρκεια της ζωής του διένεμε το 10% των κερδών του σε φιλανθρωπικούς σκοπούς.

Μεγάλα ποσά διέθεσε στην ιατρική έρευνα, επηρεασμένος από τις ασθένειες που τον ταλαιπωρούσαν, όπως η αλωπέκια που ευθυνόταν για την απώλεια των μαλλιών του.

Όταν απεβίωσε σε ηλικία 98 ετών, δώρισε τη μισή του περιουσία σε κοινωφελή ιδρύματα. Ήταν ο ιδρυτής του Πανεπιστήμιου του Σικάγο, το οποίο μετέτρεψε γρήγορα σε ένα από τα καλύτερα της χώρας. Το 1900 ίδρυσε το περίφημο ακόμα και στις ημέρες μας ίδρυμα Rockefeller.

Η θρησκεία ήταν κατευθυντήρια δύναμη σε όλη τη ζωή του. Ο Rockefeller πίστευε ότι ήταν η πηγή της επιτυχίας του. Η κοσμοθεωρία του πάνω στις επιχειρήσεις βασιζόταν σε μια εκδοχή του κοινωνικού δαρβινισμού. Όπως ανάφερε συχνά, «η ανάπτυξη μιας μεγάλης επιχείρησης είναι απλώς η επιβίωση του ισχυρότερου».

Τα τελευταία 40 χρόνια της ζωής του στη συνταξιοδότηση τα πέρασε στο κτήμα του, στο Westchester County της Νέας Υόρκης.

Διάσημες φράσεις που αποδίδονται στον Rockefeller:

-Πάντα προσπαθώ να μετατρέψω μια καταστροφή σε ευκαιρία.

-Εάν ο μόνος στόχος σου είναι να γίνεις πλούσιος, δεν θα το πετύχεις ποτέ.

-Δημιουργήστε μια φήμη που αργότερα θα δουλεύει υπέρ σας.

-Δεν νομίζω ότι υπάρχει τίποτα πιο ουσιαστικό για την επιτυχία σε οτιδήποτε από την επιμονή. Σχεδόν υπερνικά όλα τα άλλα, ακόμη και τη φύση.

-Κάθε δικαίωμα συνεπάγεται ευθύνη, κάθε ευκαιρία μια υποχρέωση, κάθε κατοχή αγαθού ένα καθήκον.

-Μια φιλία που βασίζεται στη δουλειά είναι καλύτερη από μια δουλειά που βασίζεται στη φιλία.

-Μη φοβάσαι τα πολλά έξοδα αλλά το μικρό εισόδημα.

-Θα προτιμούσα να προσλάβω κάποιον που έχει ενθουσιασμό παρά κάποιον που ξέρει τα πάντα.

-Η καλή διοίκηση συνίσταται στο να δείχνει σε μέτριους ανθρώπους πώς να κάνουν τη δουλειά πολύ ανώτερων ανθρώπων.

-Είναι προτιμότερο να κερδίζω το 1% από τις προσπάθειες 100 ανθρώπων παρά το 100% από τις δικές μου μόνο προσπάθειες.

-Αν θέλετε να πετύχετε, θα πρέπει να βαδίσετε σε νέα μονοπάτια, αντί να ταξιδεύετε στα φθαρμένα μονοπάτια που έχουν βαδίσει ήδη επιτυχημένοι.

-Μη φοβηθείτε να αφήσετε κάτι καλό για κάτι καλύτερο.

-Εκτός από το να κάνετε το σωστό πράγμα, το πιο σημαντικό είναι να μάθουν οι άνθρωποι ότι κάνετε το σωστό.

-Ξέρετε ποιο είναι το μόνο πράγμα που μου δίνει ευχαρίστηση; Να βλέπω τα μερίσματα να κατατίθενται στον τραπεζικό λογαριασμό μου.

-Η ελεημοσύνη είναι επιβλαβής, αν δεν βοηθά τον παραλήπτη να γίνει ανεξάρτητος από αυτήν.

-Είναι λάθος να υποθέτουμε ότι όσοι έχουν αμύθητα πλούτη είναι πάντα ευτυχισμένοι.


* Ο κ. Βασίλης Παζόπουλος είναι οικονομολόγος, χρηματιστηριακός αναλυτής, συγγραφέας του βιβλίου Επενδυτές χωρίς Σύνορα (www.ependytes.com).