Ο δύσκολος υπολογισμός της εξίσωσης διαφθοράς-οικονομίας

To ανήθικο και το επιβλαβές για την οικονομία είναι δύο διαφορετικά ερωτήματα. Η πρακτική π.χ. του να πετροβολεί κανείς τα αδέσποτα σκυλιά είναι ανήθικη, όμως η πρακτική αυτή δεν φαίνεται να έχει συνέπειες για την οικονομία.

Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με τη διαφθορά. Αναμφίβολα πρόκειται για μια ανήθικη πρακτική, όμως οι επιπτώσεις της διχάζουν τους ειδήμονες. Για άλλους, είναι επιζήμια για την οικονομία, διότι ενισχύει την «προσοδοθηρία», με συνέπεια οικονομικοί πόροι που θα μπορoύσαν να επενδυθούν αλλού να κατευθύνονται προς τα εκεί. Αν π.χ. «τα πιάνουν» οι πολιτικοί, αφιερώνονται τεράστιοι πόροι για να γίνει κανείς πολιτικός και να απολαμβάνει τις προσόδους της διαφθοράς -πόροι που δεν θα διατίθεντο αν οι πολιτικοί ζούσαν απλά από τον μισθό τους.

Αλλοι πάλι βλέπουν με θετικό μάτι τη διαφθορά, θεωρώντας την το «γράσο» που χρειάζεται η δυσκίνητη κρατική μηχανή για να κινηθεί -εξ ου και το «λάδωμα». Τέλος, υπάρχουν και άλλοι που πιστεύουν ότι οι επιπτώσεις της ποικίλλουν από κράτος σε κράτος και εξαρτώνται από τους τοπικούς θεσμούς, το μέγεθος κ.λπ.

Μια από τις πλέον ενδιαφέρουσες περιπτώσεις για τη μελέτη του φαινομένου αποτελεί αναμφίβολα το Περού. Οπως είναι γνωστό, πρόσφατα ο πρόεδρος της χώρας, οικονομολόγος Pablo Kuczynski, αναγκάσθηκε να παραιτηθεί επειδή φάνηκε ότι και αυτός -όπως τόσοι άλλοι πολιτικοί της Λατινικής Αμερικής-  είχε προβληματικές οικονομικές συναλλαγές με τη βραζιλιάνικη εταιρεία Οdebrecht.

Oμως ο Kaczynski δεν είναι ούτε ο πρώτος και ασφαλώς ούτε ο τελευταίος πρόεδρος της χώρας που είχε προβληματικές οικονομικές δοσοληψίες. Ολοι οι εν ζωή πρόεδροι της χώρας είτε βρίσκονται στη φυλακή είτε διώκονται για ανάλογες ενέργειες. Αρχίζοντας φυσικά με τον Alberto Fujimori, που το 1992 εγκαθiδρυσε ένα καθεστώς που το χαρακτήριζε ο αυταρχισμός και η διαφθορά. Η παράδοση της διαφθοράς συνεχίσθηκε με τον Alejandro Toledo που διέφυγε στις ΗΠΑ, όπου και αναζητείται. Ακολούθησε ο Alan Garcia, που εξελέγη πρόεδρος δυο φορές και αμφότερες ενεπλάκη με σκάνδαλα διαφθοράς. Τέλος, ο Ollanta Humala παραμένει φυλακισμένος για ανάλογα θέματα.

Το Περού, ωστόσο, δεν εμφανίζει μόνο διεφθαρμένες πολιτικές ελίτ. Εμφανίζει τα τελευταία 20 έτη και εκπληκτικές οικονομικές επιδόσεις, που κάνει πολλούς να αναφέρονται στο «περουανικό θαύμα». Το Περού, τα τελευταία 20 έτη, είναι το κράτος με τους υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης στη Λατινική Αμερική. Η χώρα παρουσιάζει συνεχώς τα τελευταία 18 έτη θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης .Τα τελευταία 10 έτη, μέχρι το 2015, ο ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης ήταν 5,9% -δηλαδή διπλάσιος του μέσου ετήσιου ρυθμού ανάπτυξης των άλλων χωρών της Λατινικής Αμερικής, που δεν υπερέβαινε το 3%.

Φυσικά θα ήταν τεράστιο λάθος να προχωρήσει κανείς και να διατυπώσει, ορμώμενος από το παράδειγμα του Περού, μια αιτιακή σχέση διαφθοράς-ανάπτυξης, δηλαδή ότι η πρώτη οδηγεί στη δεύτερη. Αλλωστε και η Ελλάδα έκανε πρωταθλητισμό (εντός της Ευρωπαϊκής Ενωσης) στη διαφθορά τα τελευταία έτη, χωρίς ούτε κατά διάνοια να έχει τις οικονομικές επιδόσεις του Περού.

Και σε αντίθεση φυσικά με το Περού, όπου όλοι οι τέως πρόεδροι αντιμετωπίζουν διώξεις και φυλακίσεις, στην Ελλάδα, όλοι οι τέως πρωθυπουργοί κυκλοφορούν «ελεύθεροι κι ωραίοι» κατά τη λαϊκή ρήση.