Ξοδεύοντας τα λεφτά των... άλλων!

Παρακολουθώντας τον πρωθυπουργό να μοιράζει χρήματα με την κωδική ονομασία «κοινωνικό μέρισμα», θυμήθηκα τον οικονομολόγο Μίλτον Φρίντμαν, που έλεγε ότι υπάρχουν τέσσερις τρόποι να διανέμεις χρήματα, ανάλογα με την πηγή και τον προορισμό.

Μπορείς να ξοδεύεις δικά σου λεφτά ή ξένα, είτε για δικό σου όφελος είτε για λογαριασμό κάποιων άλλων. Από τον συνδυασμό των πιθανών εκδοχών, προκύπτουν οι περιπτώσεις που φαίνονται παραστατικά στο παρακάτω σχήμα.

Η πολιτική διανομής «κοινωνικού μερίσματος» ανήκει εξ ορισμού στην 4η κατηγορία. Κατά συνέπεια, η κυβέρνηση 1ον: αφού δεν μοιράζει δικά της λεφτά, θα μοιράσει όσα περισσότερα καταφέρει να πάρει από τις τσέπες άλλων, 2ον: δεν τη νοιάζει να μοιραστούν δίκαια (που είναι μια δύσκολη άσκηση), αλλά σε όσο το δυνατόν περισσότερους (καθώς όλοι είναι εν δυνάμει ψηφοφόροι), 3ον: είναι αδιάφορο αν μακροχρόνια αυτό ωφελεί ή βλάπτει τη χώρα, αρκεί να κερδίζει πολιτικούς πόντους σήμερα.

Για να δικαιολογηθούν τα αδικαιολόγητα, διάφορα στελέχη της κυβέρνησης είχαν προηγηθεί λέγοντας ότι φορολογήθηκε υπερβολικά η μεσαία τάξη, αλλά για τον ευγενή σκοπό της αλληλεγγύης προς τους φτωχότερους. Έφτιαχναν απλώς την ατμόσφαιρα για να ανοίξει τα πακέτα με τα δώρα ο κ. Τσίπρας σε πανελλήνιο διάγγελμα. Είχαν εξασφαλίσει και τα λεφτά.

Το «κρατικό μέρισμα» προϋποθέτει ταμειακό πλεόνασμα. Αυτό το γνωρίζουν όλοι, και δεν είναι τόσο ηλίθιοι οι σημερινοί κυβερνώντες όσο τους παρουσιάζουν οι αντίπαλοί τους. Διαχειρίζονται πάνω από 2 χρόνια μια εποπτεία ξένων χειρότερη από στενό κορσέ, και δεν είχαν την αφέλεια ότι θα ξεγελάσουν τεχνοκράτες με ψευδολογιστική. Φρόντισαν λοιπόν, αφού ομολόγησαν ότι τα πλεονάσματα είναι δυσβάσταχτα και επιζήμια (αλλά -φευ- εξωτερικώς καθοριζόμενα), να τα αυξήσουν και άλλο (!), ώστε να περισσέψουν φόροι για χριστουγεννιάτικα δώρα στον λαό.

Εξασφαλισμένη επιτυχία, καθώς το κόστος χρεώνεται στους ξένους και η ευαισθησία στους ίδιους. Όσοι πιστεύουν ότι δεν είναι δημοφιλής αυτή η τακτική, ας ξανακοιτάξουν τις περυσινές έρευνες γνώμης που αποτύπωναν συντριπτικά ποσοστά συμφωνίας με την πολιτική «διανομής πλεονάσματος», παρότι όλοι οι Ελληνες πλέον γνωρίζουν ότι χρωστάμε περισσότερα από όσα αντέχουμε.

Κυνηγώντας τους πλούσιους

Τονίστηκε στο πρωθυπουργικό διάγγελμα ότι «offshore δεν έφτιαχνε η μεσαία τάξη, οι αυτοαπασχολούμενοι, οι συνταξιούχοι, αλλά η καλομαθημένη ελίτ». Έτσι βρέθηκε και ο εσωτερικός εχθρός να φορτώσουμε το ανάθεμα. Άλλωστε είναι παγκοσμίως δημοφιλές το κυνήγι των πλουσίων. Όλοι θέλουν να τους ξετρυπώσουν από τους παράδεισους που κρύβουν τα πλούτη τους.

Το κακό με την Ελλάδα είναι ότι οι πλούσιοι ούτε τόσοι πολλοί είναι, ούτε όσο πλούσιοι τούς εμφανίζουν όσοι γαργαλάνε τη φαντασία των Νεοελλήνων που είναι εθισμένη με ισχυρές δόσεις θεωριών συνωμοσίας.

Αν αθροίζαμε τη φοροδιαφυγή του 1% των πλουσιότερων Ελλήνων θα έμοιαζε ασήμαντη σε σύγκριση με τα ποσά που φορο-εισφοροδιαφεύγουν μόνο οι ελεύθεροι επαγγελματίες.

Η κυβέρνηση θέλει να δείξει ότι σαν Ρομπέν των φτωχών, παίρνει από τους πλούσιους και μοιράζει στους φτωχότερους. Το ίδιο προσπαθεί εδώ και μήνες να κάνει με τον ΕΝΦΙΑ, θέλοντας να απαλλάξει εκατομμύρια ψηφοφόρους-μικροϊδιοκτήτες από τον πιο μισητό φόρο (επειδή είναι αναπόφευκτος) της μνημονιακής περιόδου της ιστορίας μας. Αλλά αυτό είναι μαθηματικά αδύνατον, γιατί η εξίσωση έχει σταθερό τον άγνωστο φόρο-Χ καρφωμένο στα 3,2 δισ. ευρώ. Οι αλλαγές των αντικειμενικών επιδεινώνουν το πρόβλημα, καθώς είναι χαμηλές για τους κατοίκους των φτωχότερων περιοχών και αντιστρόφως, ενώ οι φορολογικοί συντελεστές είναι ήδη υψηλοί. Ενώ το να φορολογήσεις ακόρεστα και μετά να μοιράσεις λεφτά στην παλάμη εκατομμυρίων Ελλήνων είναι ευκολότερο. Ακόμα και όσοι πλήρωσαν, μπορεί να σε μισήσουν λιγότερο.

Η μεσαία τάξη ας πάει στην κόλαση

Η κυβέρνηση δήλωσε ότι τους φόρους του «υπερπλεονάσματος» τους μάζεψε από τη μεσαία τάξη. Όσες χώρες διαθέτουν μεσαία τάξη είναι επιτυχημένες. Η εναλλακτική περίπτωση είναι η ενίσχυση της ανισότητας. Είναι η τάξη που αποσβένει τις κοινωνικές αντιθέσεις, ενώ λειτουργεί και σαν σκάλα ανόδου ανέλιξης για τους φτωχούς (αλλά και καθόδου για όσους πλούσιους δεν καταφέρνουν να διατηρήσουν το status τους).

Η αφαίμαξή της ποτέ δεν είναι μια προοδευτική αναδιανομή εισοδήματος, καθώς υπονομεύει την οικονομία αποδυναμώνοντας μακροπρόθεσμα και τα συμφέροντα των φτωχότερων.

Βεβαίως η ελληνική μεσαία τάξη στηρίζεται στους αυτοαπασχολούμενους (ελεύθερους επαγγελματίες, επιχειρηματίες, αγρότες) και στους δημόσιους υπάλληλους και κατά πολύ λιγότερο στους εργαζόμενους σε επιχειρήσεις του ιδιωτικό τομέα, που πάνω από ένα κρίσιμο μέγεθος είναι λίγες και μικρές. Γνωρίζει άριστα να παίζει το παιχνίδι φορολογικού κυνηγητού με το ελληνικό κράτος και να ξεφεύγει από τα φορολογικά δόκανα. Μάλιστα πολλοί από αυτούς μπορεί να εισπράξουν και το «μέρισμα», ανταμειβόμενοι για την ικανότητά τους να δηλώνουν πολύ λιγότερα από όσα εισπράττουν.

Ελληνικό πολιτικό newspeak

Φοβάμαι ότι η σημερινή κυβέρνηση θα καθιερώσει, μαζί με τους ανόητους νεολογισμούς της «υπεραπόδοσης» και του «κοινωνικού μερίσματος», την προσδοκία για διανομή μποναμά κάθε τέλος έτους σαν υποχρέωση για όλες τις μελλοντικές κυβερνήσεις.

Παγιδευμένες στη σύγκριση, οι μελλοντικές κυβερνήσεις πιθανότατα θα προσπαθήσουν κάποια τυφλή διανομή κάποιας φανταστικής δικής τους «υπερεπιτυχίας». Η Νέα Δημοκρατία αναμένεται να ψηφίσει «ναι επί της αρχής για τη διανομή μερίσματος». Δυστυχώς, η ποιότητα του ενός αντιπάλου καθορίζει και τον άλλο.

Ας θυμούνται πάντως τα εκατομμύρια συμπολίτες μας ότι το ποσό-χαρτζιλίκι που θα κατατεθεί στον τραπεζικό τους λογαριασμό για άλλη μια χρονιά, θα αφαιρεθεί από το μέλλον των νεότερων που εξορίζουμε στο εξωτερικό.

*Ο Κώστας Μαρκάζος είναι οικονομολόγος.