Κίνδυνος... πνιγμού στον ωκεανό των πληροφοριών, ποιο είναι το σωσίβιο

Μήπως οι ωκεανοί πληροφοριών που μας κατακλύζουν σκοτώνουν τη γνώση; Το ερώτημα είναι εύλογο, επίκαιρο και ζωτικό για τις ηγεσίες που λαμβάνουν αποφάσεις. Τόσο στην οικονομία και την πολιτική, όσο και σε πολλούς άλλους τομείς της ζωής, η οποία γίνεται πολύπλοκη όσο ποτέ άλλοτε.

Δεν χωράει καμιά αμφιβολία ότι στην πολιτική και στην οικονομία, η καλή ηγεσία δεν ήταν ποτέ εύκολη και το ίδιο ισχύει για τη διακυβέρνηση. Σήμερα όμως η κατάσταση δυσκολεύει σε υπερβατικό βαθμό γιατί οι πληροφορίες στο επίπεδο της ηγεσίας δύσκολα ερμηνεύονται με αποτέλεσμα να πληθαίνουν οι αβέβαιες αποφάσεις. Πολύ σωστά έτσι πριν λίγες εβδομάδες, οι Financial Times τόνιζαν ότι μια συνεχώς αυξανόμενη ροή πληροφοριών, αλλά και παραπληροφόρησης, κάνουν πιο δύσκολη από ποτέ την κατανόηση του κόσμου.

«Η τεχνολογία και η παγκοσμιοποίηση επέτρεψαν σε περισσότερους ανθρώπους να δημιουργήσουν περισσότερες επαφές και να πραγματοποιήσουν συναλλαγές χωρίς μεσάζοντες, και συχνά εκτός κανονισμών που υπαγορεύονται από τις αρχές», συνοψίζει ο Mauro Guillen, καθηγητής διεθνούς διαχείρισης στο Wharton School, στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια. «Αυτή η πολυπλοκότητα περιπλέκει όλο και περισσότερο το έργο των υπευθύνων χάραξης πολιτικής και των ρυθμιστικών αρχών».

Μήπως λοιπόν, ο όγκος των δεδομένων που παράγονται και άρα κυκλοφορούν, ανταλλάσσονται ή λαμβάνονται κάθε μέρα είναι ένα πρόβλημα που υπερβαίνει τις δυνατότητές μας να το διαχειριστούμε. Ο ιστορικός και φιλόσοφος Yuval Noah Harari προειδοποίησε στο βιβλίο του 2016, «Homo Deus, A Brief History of Tomorrow», ότι η νέα γνώση παράγει αλλαγή και καθώς προσπαθούμε να κατανοήσουμε αυτήν την αλλαγή, αποκτούμε γρήγορα περισσότερες γνώσεις, που οδηγούν σε άλλες αλλαγές. Αποτέλεσμα: είμαστε λιγότερο σε θέση να αποκρυπτογραφήσουμε το παρόν και οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων πρέπει να ενημερώνονται συνεχώς.

Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία πως η ικανότητα της τεχνολογίας να κάνει τον κόσμο μικρότερο και πιο περίπλοκο, από το 1960 και μετά αυξάνεται συνεχώς. Και από μια άποψη αυτό είναι θετικό. Διότι στο μέτρο που ο παγκόσμιος πληθυσμός αυξάνεται, τεράστια προβλήματα όπως οι πανδημίες οι οικολογικές καταστροφές και εξελίξεις, αλλά και οι νέοι εξοπλισμοί, δεν αντιμετωπίζονται παρά μόνο σε παγκόσμιο επίπεδο. Αναδύονται έτσι νέα προβλήματα διεθνών σχέσεων και ανταγωνισμών που στο επίκεντρο τους βρίσκονται οι γνώσεις και οι παραγόμενες από αυτές νέες τεχνολογίες, με αποκορύφωμα σήμερα την τεχνητή νοημοσύνη.

Αναπτύσσονται έτσι συστήματα επεξεργασίας πληροφοριών, πλην όμως δεν είναι λίγοι οι ειδικοί που παρατηρούν ότι η εκθετική παραγωγή πληροφοριών, αντί να οδηγεί σε περισσότερες και καλύτερες επιλογές, καταλήγει σε εκθετική παραπληροφόρηση.

Φυσικά οι μεγάλες και οργανωμένες εταιρίες, από καιρό έχουν μάθει να διαχειρίζονται την πολυπλοκότητα. Η διαχείριση αυτή όμως δεν είναι πάντα ούτε διαφανής, ούτε και αποτελεσματική. Αντί να αναθέτουν σε εξωτερικούς συνεργάτες τη σύνθετη σκέψη στο cloud, ο καθηγητής Guillen υποστηρίζει ότι οι ηγέτες θα πρέπει να είναι πιο προσωπικοί από ποτέ στην επεξεργασία και την κριτική αξιολόγηση των πληροφοριών. Θα καταστεί ζωτικής σημασίας, προειδοποιεί, να ενσωματωθεί η ευελιξία στη διαδικασία ανάπτυξης πολιτικών αποφάσεων.

Επισημαίνει επίσης ότι όποια και αν είναι τα ταλέντα των υπευθύνων λήψης αποφάσεων στην αποκρυπτογράφηση ενός περίπλοκου κόσμου, το έργο τους θα πρέπει πάντα να αντιστέκεται στην απλοποίηση κάποια στιγμή.

Εδώ βρίσκεται η ευθύνη. Θα μας άρεσε αν ήταν διαφορετικά, αλλά η διακυβέρνηση θα είναι πάντα τόσο τέχνη όσο και επιστήμη.