Tη στρέβλωση των χρηματιστηριακών τιμών στην αγορά και τη μη αποδοτική κατανομή των παραγωγικών πόρων των εισηγμένων εταιριών εντοπίζει, μεταξύ άλλων, ως συνέπειες της μη αποτελεσματικής εταιρικής διακυβέρνησης ο πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, κ. Αλέξης Πιλάβιος, μιλώντας στο ειδικό ένθετο της εφημερίδας ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ για την Εταιρική Διακυβέρνηση (*).

Ο ίδιος, εκφράζει την άποψη πως αντί για τη δημιουργία δείκτη εταιρικής διακυβέρνησης, οι φορείς της αγοράς θα πρέπει μόνοι τους να διαβαθμίσουν το επίπεδο συμμόρφωσης κάθε εταιρίας, ενώ απαριθμεί τα οφέλη που καλούνται οι ίδιες οι εισηγμένες να εντοπίσουν από την ορθή εφαρμογή της εταιρικής διακυβέρνησης.

Συνέντευξη στο Δημήτρη Γλύστρα

Κ. Πιλάβιε, πώς κρίνετε το σημερινό επίπεδο της εταιρικής διακυβέρνησης (Ε.Δ.) στην Ελλάδα;

Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς έχει εισαγάγει σημαντικά τμήματα ρυθμίσεων στο εποπτικό θεσμικό πλαίσιο των εισηγμένων εταιριών στην Ελλάδα, με κύριο άξονα την ενίσχυση της διαφάνειας και την πληροφόρηση των επενδυτών.

Στο πλαίσιο αυτό, εκδόθηκε και εφαρμόζεται ο Κανονισμός Συμπεριφοράς Εισηγμένων Εταιριών, ο οποίος αποτελεί σημαντική συμβολή στη διαφάνεια και την ισότιμη πληροφόρηση των επενδυτών και περιέχει ισχυρές προβλέψεις υπέρ των μικρών ιδίως μετόχων.

Ισχύει ο νόμος 3016/2002, οι διατάξεις του οποίου ορίζουν την υποχρεωτική συμπερίληψη δύο ανεξάρτητων μελών σε όλα τα διοικητικά συμβούλια, την εποπτική ευθύνη του διοικητικού συμβουλίου, τη διαφάνεια στις διεταιρικές συναλλαγές ομίλων, την υποχρεωτική δημιουργία μηχανισμού και κανονισμού εσωτερικού ελέγχου και τη διασάφηση των προϋποθέσεων αλλαγής χρήσεων αντληθέντων κεφαλαίων.

Εκδόθηκε και εφαρμόζεται ο Κανονισμός Δημόσιων Προτάσεων Αγοράς Κινητών Αξιών, στον οποίο έχουν ενσωματωθεί ισχυροί κανόνες για την προστασία των δικαιωμάτων των μειοψηφιών σε περίπτωση αλλαγής ιδιοκτησίας μιας εισηγμένης εταιρίας.

Τι ρόλο παίζει η εταιρική διακυβέρνηση στην εύρυθμη λειτουργία της αγοράς;

Οι εποπτικές αρχές διαπιστώνουν συνεχώς ότι μη αποτελεσματικές πρακτικές εταιρικής διακυβέρνησης, σε συνδυασμό με την ύπαρξη καταχρηστικών πρακτικών στην αγορά, οδηγούν στη στρέβλωση των χρηματιστηριακών τιμών στην αγορά και στη μη αποδοτική κατανομή των παραγωγικών πόρων των εισηγμένων εταιριών, ενισχύουν τις συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού μεταξύ εταιριών αλλά και αγορών και αποθαρρύνουν την επενδυτική δραστηριότητα, συντελώντας έτσι στην ανάσχεση της οικονομικής ανάπτυξης.



Διαπιστώνεται δηλαδή ότι στο νέο διεθνές ανταγωνιστικό περιβάλλον οι εταιρείες καλούνται να εφαρμόζουν πολιτικές εταιρικής διακυβέρνησης που ανταποκρίνονται στα αιτήματα για διευρυμένη λογοδοσία και διαφάνεια.

Η διοίκηση, τα εκτελεστικά στελέχη και οι σύμβουλοι των εταιριών οφείλουν να κατανοούν πλήρως τα δικαιώματα και τις ευθύνες, όπως οριοθετούνται στο υφιστάμενο πλαίσιο διακυβέρνησης των εταιριών, αλλά και των συστάσεων άριστης πρακτικής και της επίδρασης που αυτή έχει στον ρόλο και την ευθύνη των συμμετεχόντων στη δραστηριότητα της επιχείρησης.

Στο σημερινό περιβάλλον θεωρείτε επαρκείς τις δυνατότητες αντίδρασης των μικρομετόχων σε τυχόν ”στραβοπατήματα” της διοίκησης μιας εισηγμένης εταιρίας;

Τα βασικά δικαιώματα των μετόχων ορίζονται στο εταιρικό δίκαιο (ν. 2190/1920) και λιγότερο στη χρηματιστηριακή νομοθεσία και τις κανονιστικές αποφάσεις της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς.

Βεβαίως, η ανεπάρκεια αντίδρασης των μετόχων δεν περιορίζεται στην ελληνική αγορά, αλλά αποτελεί ένα διεθνώς αναγνωρισμένο πρόβλημα. Οι ενδείξεις αλλαγής της συμπεριφοράς αυτής διεθνώς είναι ενθαρρυντικές.

Σημαντικό ρόλο θα παίξει η ενεργοποίηση των θεσμικών επενδυτών και ιδιαίτερα των ασφαλιστικών ταμείων στο ζήτημα αυτό. Το τεράστιο μέγεθος ενεργητικού που τελεί υπό τον έλεγχο και τη διαχείριση των θεσμικών επενδυτών μπορεί να ασκήσει μεγάλη πίεση στις επιχειρήσεις προκειμένου να συμμορφωθούν προς τις προσδοκίες των επενδυτών σχετικά με την ποιότητα των πρακτικών διακυβέρνησης των εισηγμένων εταιρειών στις οποίες επενδύουν.

Πώς είναι δυνατόν για τον επενδυτή να γνωρίζει αν μια εισηγμένη εταιρία πληροί τα κριτήρια της ορθής εταιρικής διακυβέρνησης;

Στην Ελλάδα, ο επενδυτής έχει τη δυνατότητα να αξιολογήσει επαρκώς την εταιρική διακυβέρνηση των εισηγμένων εταιριών. Υπάρχει υψηλό επίπεδο διαφάνειας όσον αφορά στην παραγωγή και διάχυση χρηματοοικονομικών και διαχειριστικών πληροφοριών από τις εισηγμένες εταιρίες.

Οι τελευταίες οφείλουν να ανακοινώνουν μεταβολές στον έλεγχο ιδιοκτησίας τους και στη σύνθεση των διοικητικών συμβουλίων τους, οφείλουν να δημοσιεύουν τριμηνιαίες, εξαμηνιαίες και ετήσιες οικονομικές καταστάσεις, ενώ προβλέπεται η υποχρέωση των βασικών μετόχων, των μελών διοικητικού συμβουλίου και των στελεχών των εταιρειών να γνωστοποιούν σημαντικά εταιρικά γεγονότα που μπορεί να έχουν επίδραση επί της τιμής της μετοχής.

Προβλέπεται επίσης η υποχρέωση μελών του διοικητικού συμβουλίου να γνωστοποιούν συναλλαγές τους πριν από τη δημοσίευση των τριμηνιαίων και ετήσιων οικονομικών αποτελεσμάτων.

Σκοπός των γνωστοποιήσεων αυτών είναι η αποφυγή τόσο των φημολογιών, των αυθαιρεσιών και της δημιουργίας κλίματος αβεβαιότητας στην αγορά όσο και της κερδοσκοπίας από όσους κατέχουν εμπιστευτικές πληροφορίες (insiders).

Στο ετήσιο δελτίο των εισηγμένων εταιρειών περιλαμβάνονται χρηματοοικονομικές και διαχειριστικές πληροφορίες οι οποίες βοηθούν τον επενδυτή να αξιολογήσει αποτελεσματικά τις οικονομικές επιδόσεις τους και τη χρήση αντληθέντων κεφαλαίων.

Σημαντική βελτίωση της ενημέρωσης των επενδυτών για τις νεοεισαγόμενες εταιρίες θα προκύψει από την επερχόμενη ενσωμάτωση στο εθνικό δίκαιο της ευρωπαϊκής Οδηγίας για το Ενημερωτικό Δελτίο.

Σε ποιο βαθμό παίζει ρόλο η ποιότητα της ελληνικής εταιρικής διακυβέρνησης στην προσέλκυση ξένων κεφαλαίων;

Όπως προανέφερα, διαπιστώνεται συνεχώς ότι μη αποτελεσματικές πρακτικές εταιρικής διακυβέρνησης, σε συνδυασμό με την ύπαρξη καταχρηστικών πρακτικών στην αγορά, οδηγούν στη στρέβλωση των χρηματιστηριακών τιμών στην αγορά και στη μη αποδοτική κατανομή των παραγωγικών πόρων των εισηγμένων εταιριών.

Τα ζητήματα αυτά είναι πολύ σημαντικά για τους διεθνείς θεσμικούς επενδυτές, ιδιαίτερα δε στο σημερινό διεθνές χρηματοοικονομικό περιβάλλον που χαρακτηρίστηκε από τα φαινόμενα της Enron και της WorldCom, μεταξύ άλλων περιπτώσεων.

Είναι σημαντικό για τους φορείς της ελληνικής κεφαλαιαγοράς να τονίσουν τα θετικά χαρακτηριστικά της διακυβέρνησης των ελληνικών εισηγμένων εταιριών στις επαφές και συναλλαγές που διενεργούν με ξένους επενδυτές.

Είναι όμως σημαντικότερο οι ίδιες οι εισηγμένες εταιρίες να κατανοήσουν τη σημασία γι’ αυτές της υιοθέτησης σύγχρονων και αποτελεσματικών πρακτικών εταιρικής διακυβέρνησης, κυρίως διότι θα έχουν μείωση του κόστους κεφαλαίων που χρειάζονται για την επέκταση της επιχειρηματικής τους δραστηριότητας.

Η προηγούμενη διοίκηση της Ε.Κ. είχε προαναγγείλει τη δημιουργία δείκτη αξιολόγησης της εταιρικής διακυβέρνησης, κάτι που τελικώς δεν προχώρησε. Εσείς θεωρείτε ότι υπάρχει ανάγκη ύπαρξης τέτοιου δείκτη;

Η αξιολόγηση των εισηγμένων εταιρειών σχετικά με τις πρακτικές εταιρικής διακυβέρνησης που εφαρμόζουν είναι σημαντικό κίνητρο βελτίωσής τους. Η παραγωγή και η ανακοίνωση ανταγωνιστικών διαβαθμίσεων εταιρικής διακυβέρνησης των εταιρειών πρέπει να ενθαρρύνονται.

Η διαβάθμιση των εισηγμένων εταιρειών για θέματα προστασίας των δικαιωμάτων των μειοψηφούντων μετόχων και αποκάλυψης σημαντικών εταιρικών γεγονότων μπορεί να αποτελέσει σημαντικό εργαλείο συμμόρφωσης των εταιριών σε υψηλά πρότυπα εταιρικής ακεραιότητας. Η διαβάθμιση αυτή θα πρέπει να γίνει από τους ίδιους τους φορείς της αγοράς.

Προτίθεται η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς να αναλάβει κάποιου είδους δράση προκειμένου να υπάρξει βελτίωση του επιπέδου εταιρικής διακυβέρνησης στην Ελλάδα ή θεωρείτε πως οι όποιες δράσεις εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα είναι επαρκείς;

Προανέφερα ότι η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς δίνει μεγάλη σημασία στο ζήτημα της διαφάνειας των εισηγμένων εταιριών μέσω της προώθησης της ταχείας και ομαλής εφαρμογής των Διεθνών Λογιστικών Προτύπων.

Παράλληλα, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς εργάζεται συστηματικά για την κατάλληλη ενσωμάτωση των διατάξεων της Οδηγίας για το Ενημερωτικό Δελτίο.

Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς επίσης εργάζεται συστηματικά για την ταχεία ενσωμάτωση της Οδηγίας για την Κατάχρηση της Αγοράς στο εθνικό δίκαιο, με στόχο την αποτροπή φαινομένων κατάχρησης εμπιστευτικών πληροφοριών και τη διευθέτηση συγκρούσεων συμφερόντων όσον αφορά στους αναλυτές και τους φορείς πιστοληπτικής αξιολόγησης (rating agencies).

Τέλος, καταβάλλεται σημαντική προσπάθεια στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων μας για τη διεύρυνση των υποχρεώσεων λογοδοσίας των ελεγκτών προς τους μετόχους, αλλά και της ανεξαρτησίας τους από τυχόν εταιρικές σχέσεις.

Ποιες κινήσεις νομίζετε ότι πρέπει να γίνουν στην κατεύθυνση της βελτίωσης του επιπέδου εταιρικής διακυβέρνησης στην Ελλάδα;

Σημαντική προσπάθεια πρέπει να καταβληθεί για την περαιτέρω ενίσχυση της διαφάνειας των εισηγμένων εταιριών. Οι κανόνες διαφάνειας που αφορούν στην αποκάλυψη χρηματοοικονομικών πληροφοριών από τις εταιρίες πρέπει να στοχεύουν στα ακόλουθα:

- Θέσπιση υψηλής ποιότητας, ομοιογενών και διαχρονικά σταθερών λογιστικών προτύπων, τα οποία εφαρμόζονται στις περιοδικές οικονομικές καταστάσεις των εταιριών. Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς εργάζεται για την ομαλή εφαρμογή των Διεθνών Λογιστικών Προτύπων στην ελληνική κεφαλαιαγορά από το 2005.

- Η πληροφόρηση που παρέχεται στο Ενημερωτικό Δελτίο των εταιριών θα πρέπει να είναι υψηλής ποιότητας, αντικειμενική και να περιλαμβάνει αναφορά στους παράγοντες κινδύνου.

Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς εργάζεται για την κατάλληλη ενσωμάτωση των διατάξεων της Οδηγίας για το Ενημερωτικό Δελτίο στο εθνικό δίκαιο με στόχο την ενίσχυση της πληροφόρησης των επενδυτών κατά την αρχική δημόσια εγγραφή μετοχών.

- Το περιεχόμενο των αποκαλυπτόμενων πληροφοριών πρέπει να παραμένει το ίδιο, ανεξάρτητα από τον τρόπο και το μέσο διάχυσης των πληροφοριών αυτών. Τα εταιρικά γεγονότα που σχετίζονται και επιδρούν στη λήψη επενδυτικών αποφάσεων πρέπει να αποκαλύπτονται ισότιμα, ώστε να αποφεύγεται η εκμετάλλευση προνομιακής πληροφόρησης.

Στον νέο νόμο για την κατάχρηση αγοράς που θα κατατεθεί στο κοινοβούλιο άμεσα, τα ζητήματα αυτά διευθετούνται με αποτελεσματικό τρόπο για την ενίσχυση της προστασίας των επενδυτών.

(*) Το ένθετο της εφημερίδας ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ για την Εταιρική Διακυβέρνηση κυκλοφορεί μαζί με το φύλλο 350 (03/12/2004).